НұСҚаулар дәріс. Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану
жүктеу/скачать 145,73 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.Дәріс. Әлеуметтанулық зерттеулер Дәрістің мақсаты
| Қолданылатын әдебиеттер:
Негізгі: 1. Биекенов К.У., Биекенова С.К., Кенжакимова Г.А. Социология: Уч.пособие. – Алматы: Эверо,2016. – 584с. 2. Грушин Б.А. Мнения о мире и мир мнений. М.: Праксис, ВЦИОМ, 2011. 3. Социология. Основы общей теории: учебник / Под ред. Г.В. Осипов, Л.Н. Москвичев. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Норма, 2015. - 912 с. 4. Macionis J. Society: The Basics. Pearson, 2016. 5. Дж. Ритцер, Дж. Степницки. Әлеуметтану теориясы. – Алматы: "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. – 856 бет. 6. Гидденс Э. Социология / При участии К. Бердсолл: Пер. с англ. Изд. 2-е, полностью перераб. и доп. М.: Едиториал УРСС, 2005. — 632 с. 7. Ритцер Дж. Современные социологические теории. 5-е изд. — СПб.: Питер, 2002. — 688 с. Қосымша: 1. Giddens A., Sutton Ph. Sociology. Wiley Academic, 2017. 3.Дәріс. Әлеуметтанулық зерттеулер Дәрістің мақсаты: студенттерге әлеуметтанудың теоретиялық-әдістемелік негіздерін түсіндіру. Әлеуметтанудағы эмпирикалық зерттеу түсінігі. Классификация өлшемдері. Іздеу (бақылау) зерттеуі. Пилотажды және бақылаулық зерттеуге салыстырмалы сипаттама. Бейнелеу және аналитикалық зерттеу. Қайталанатын зерттеу түрлері. Мониторинг. Жағдайды талдау (case study). Зерттеудің сұраулық әдісі. Сұхбат (еркін, стандартты, фокусталған, топтық, индивидуалды, бетпе-бет). Анкеталық сұрау (экспресс-сұрау, топтық, индивидуалдық, іштей, сырттай, бұқаралық, эксперттік). Құжат талдау (контент-талдау). Бақылау: енгізілген, енгізілмеген. Эксперимент. Әлеуметтік мәліметтерді жинаудық жетістіктері мен кемшіліктері. Әлеуметтанушылық және маркетингтік зерттеу әдістемелерінің қазіргі жиынтығы өте кең және әр алуан. Сондықтан, зерттеулерді бірқатар негіздер бойынша жіктеуге болады, атап айтқанда: - қарқыны мен күрделілігі бойынша; - шапшандығы мен уақыт шегі бойынша; - зерттеу объектілері мен қолдану саласы бойынша; - әлеуметтанушылық және маркетингтік ақпарат жинаудың қолданылатын негізгі әдістері бойынша. СұрауСұрау сандық әрі сапалық әдістемелерде қолданылады. Оған қоса, сұрау - тек әлеуметтану әдісі ғана емес, ол психология, медицина, журналистика, тергеу тәжірибесінде кеңінен қолданылады. Бірақ, сұраудың әдістемелік мәселелері толық күйінде нақ әлеуметтануда жасалынған. Осы параграфта бұқаралық сұрауларды зерттелетін объектінің элементтерін өлшеуге және сандық түрде көрсетілген нәтижелер алуға бағдарланған сұрақнаманың көбінесе формализмге негізделген (стандартталған) құрылымымен қарастыратын боламыз. Әлеуметтану қоғамдастығынан тыс әдістердің ішінде сұрау, ең белгілісі болып табылады. Көптеген адамдардың ойынша, әлеуметтанушы - бұл қоғамдық пікірге сұрау жүргізетін адам. Алайда мұның барлығы сұрау әдісінің белгілі шектеулігі бар екендігін естен шығармауға тиіс. Бұл жерде эмпирикалық әлеуметтанушылық және маркетингтік мәліметтер алу үшін үш негізгі қайнар көз бар екенін назарға алу қажет. Олар мыналар: - деректік көздер; - адамдардың мінез-құлқындағы, анық әлеуметтік жағдайлардағы әлеуметтік процестердің сыртқы көріністері; - адамдардың өздері (олардың сөздері, пікірлері, бағалаулары). Бірінші қайнар көзге құжаттар талдау әдісі сәйкес келеді, екіншісі бақылау әдісі арқылы жақсы “сезіледі”. Сұрау үшінші типтегі ақпарат алу үшін қолданылады. Сөйтіп, әлеуметтік шындық-тың зерттелетін аясы статистикалық және деректік ақпаратпен қамтамасыз етілуі неғұрлым әлсіз болып, зерттелетін құбылыстар тура бақылауға қолайсыз болған сайын, зерттеуде сұрау әдісінің рөлі мен маңызы соғұрлым арта түседі. Сұраудың нәтижесінде алынатын әлеуметтану ақпараты мұқият және сын көзбен қарауды талап етеді. Сұраудың нәтижелері қоғамдық сананың дәл бейнесі ретінде қабылданған кез болған (және ол өте күрделі күйінде, 19-ғасырдың ортасынан бастап 20-ғасырдың 50-жылдарының басына дейін созылды). Тек 20-ғасырдың 50-жылдары ғана респонденттің, сұхбат алушы мен зерттеушінің психологиялық күйлерімен ақпарат бұрмалау факторларын есепке алып, азайтуға мүмкіндік берген арнайы зерттеулер жүргізілді. Сұраудың мәліметтеріне, сондай-ақ саяси, экономикалық және моральдық ахуал, іріктеу сапасы, сұхбат алушының дайындық деңгейі және т.б. сөзсіз әсер етеді. СұхбатӘдебиетте бұл әдістің еркін, стандартты емес, құрылымдық емес сұхбат деген өзге атаулары кездеседі. Көп жағдайда “терең сұхбат” термині (іn-depth-іntervіew) қолданылады. Бұл терминдердің барлығы осы зерттеу түрінің формализмге негізделген (стандартты, құрылымдық) сұхбаттан айырмашылығын көрсетеді. Айырмашылықтың өзі мынадан тұрады: еркін сұхбатты пайдаланған кезде әрбір респонденттен ақпараттың тура сол түрлерін алуға әрекет жасалынбайды және жеке адам есептік-статистикалық бірлік болмайды. Сұхбаттың мазмұны респонденттен респондентке дейін өзгеруі мүмкін: әрбір респондент өзі ең жақсы жағынан көрсете алатын ақпаратты хабарлайды немесе пікірді білдіреді. Сонымен, формализмге негізделмеген сұхбатта сұрау зерттеудің сапалы әдісі ретінде көрінеді. Терең сұхбат әдістемесі өте күрделі және жоғары білікті сұхбат алушылардың қатысуын қажет етеді. Көбінесе олардың орнында зерттеушілердің өзі болады. Өткізілу технологиясы бойынша терең сұхбатты нарративтік (narratіve - әңгіме, хикая), жартылай құрылымдық және фокустық деп бөлуге болады. жүктеу/скачать 145,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|