Нұсқаулар ф со пгу 18. 2/05 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Әдістемелік нұсқаулар                                                                                         

                      Ф  СО ПГУ 7.18.2/05 

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

География және туризм кафедрасы

Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы пәні бойынша

050609 – География мамандығының студенттері үшін

Павлодар

Әдістемелік нұсқаулардың

 

          Ф СО ПГУ 7.18.1/05

бекіту парағы

                                                                               

                                                              БЕКІТЕМІН

                   БХФ деканы

___________ К.Х.Жапаргазинова

«__»_______________200 ж.

Құрастырушы: оқытушы А.Е. Егінбаева __________           

          

Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы пәні бойынша

050609 – География мамандығының студенттері үшін

География және туризм кафедрасы

«__»_______________ 200__ж., хаттама №   кафедра мәжілісінде ұсынылды

Кафедра меңгерушісі ______________ А.А. Калиева                        

Биология-химия факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды 

«__»_______________ 200__ж., хаттама № 

ОӘК төрайымы __________________ Г.К. Даржуман 

Кіріспе

Әдістемелік   нұсқаулар   бұл   пәнді   оқитын   университеттің   география

мамандығындағы студенттерге арналған. Әдістемелік жобаның мақсаты:  жоғары

таксондық   дәрежедегі   табиғи   аумақтық   кешендердің   ерекшеліктері   туралы

түсініктерді   қалыптастыру   тәлімінде   студенттердің   географиялық   ой-өрісін

дамыту. Тапсырмалары студенттерде табиғат пен адам арасындағы әрекет етуінің

аумақтық мәселелері туралы түсінігін қалыптастырады. 

Әдістемелік   нұсқаулық   мамандықтың   оқу   жұмыс   жоспарына   сәйкес

жүргізіледі.  

Мазмұны

Кіріспе

ТАҚЫРЫП 1 Дүниежүзілік мұхит

Зертханалық жұмыс № 1

ТАҚЫРЫП 2 Атлант мұхиты.

Зертханалық жұмыс № 2

ТАҚЫРЫП 3 Тынық мұхиты.

Зертханалық жұмыс № 3

ТАҚЫРЫП 4 Үнді мұхиты.

Зертханалық жұмыс № 4

ТАҚЫРЫП 5 Солтүстік Мұзды мұхит.

Зертханалық жұмыс № 5

ТАҚЫРЫП 6 Солтүстік Америка материгі.

Зертханалық жұмыс № 6

ТАҚЫРЫП 7 Еуразия материгі.

Зертханалық жұмыс № 7

ТАҚЫРЫП 8 Оңтүстік Америка материгі.

Зертханалық жұмыс № 8.

ТАҚЫРЫП 9 Африка материгі.

Зертханалық жұмыс № 9.

ТАҚЫРЫП 10 Австралия материгі.

Зертханалық жұмыс № 10

ТАҚЫРЫП 11 Антарктида материгі.

Зертханалық жұмыс № 11

1 САБАҚ.

ТАҚЫРЫП: Дүниежүзілік мұхит.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР:

1. Картамен мұхиттардың шекараларын анықтау, оны кескін картаға түсіру.

2. Дүниежүзілік мұхитының түбіне батиграфиялық қимасын жасау (не экваторлық белдеу, не

басқа белдеулер бойынша).

3. Кескін   картада   жер   бедерінің   ірі   формаларын,   пішіндерін   түсіру,   оның   ішінде   қазан

шұңқырларын, ойыстарын және мұхит орталық жоталарын: 

a)

Атлант   мұхиты:  Капская,   Ангольская,   Гвинейская,   Северо-Американская,

Лабрадорская   қазан   шұңқырлары,   Рейкъянес   жотасы,   Африкандық-Антарктикалық

көтерілімі, Пуэрто-Рико, Оңтүстіксандвичев наулары; 

b)

Тынық мұхиты: Филиппинская, Коралловая, Фиджи қазан шұңқырлары, Гавайский,

Новозеландский жоталары, Японский, Бонинский, Рюкю, филиппинский, Бугенвиля,

Тонга, Кермадек науалары;

c)

Үнді мұхиты: Аравийская, мадагаскарская қазан шұңқырлары, Орталық Үнді жотасы,

Ява (немесе Зонд) науасы;

d)

Солтүстік мұзды Мона (Ян-Маен аралдан бастап) жотасы.

Жоталарды бір тегіс қара сызықпен, қазан шұңқірларды атаулармен, науаларды бір тегіс

көк сызықпен белгілеп көрсету.

4. Негізгі су массаларының типтеріне сипаттама беру.

5. Дүниежүзілік мұхитының түбіне батиграфиялық қимасын жасау (не экваторлық белдеу, не

басқа белдеулер бойынша).

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

1.

Атлас Африки. - М., 1968.

2.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

1.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

2.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

3.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары          

2 САБАҚ. 

ТАҚЫРЫП: Атлант мұхиты.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР:

1.

Кескін картаға биогеографиялық облыстарды түсіру.

2.

Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.

3.

Дүниежүзілік   мұхитының   негізгі   морфоэлементтерінің   кестесін   пайдаланып,   қайраң,

беткей, шара, науалар аудандарының үлестерін санап шығу, оның негізінде диаграммасын

(шеңберлік) құрастыру.

4.

Жағалау сызықтарына сипаттама беру.

ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:

1.

Атлант мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

4.

Атлас Африки. - М., 1968.

5.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

6.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

4.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

5.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

6.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары          

3 САБАҚ.

ТАҚЫРЫП: Тынық мұхиты.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР:

1. Тынық мұхитының 2 теңізіне салыстырмалы сипаттама беру.

2. Мұхиттың физикалық-географиялық орнына сипаттама беру (жоспар бойынша): 

A)

Шекаралары;

B)

Градус торабында орналасуы;

C)

Басқа мұхиттарға қарағанда орналасуы;

D)

Материктерге қарағанда орналасуы;

E)

Климаттық белдеулерде орналасуы;

F)

Қорытынды: жануарлар дүниесі, табиғат жағдайларына орналасуының әсері.

3.

Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.

ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:

1.

Тынық мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

1.

Атлас Африки. - М., 1968.

2.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

1.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

2.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

3.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары          

4 САБАҚ.

ТАҚЫРЫП: Үнді мұхиты.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР:

1. Географиялық орналасуының Тынық мұхитпен салыстыруы. 

2. Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.

3. Жер бедері түбінің сипаттамасы.

ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:

1.

Үнді мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

1.

Атлас Африки. - М., 1968.

2.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

1.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

2.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

3.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары          

5 САБАҚ.

ТАҚЫРЫП: Солтүстік Мұзды мұхит.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР: 

1. Солтүстік Мұзды мұхитының мұздықтарына сипаттама беру.

2. Органикалық дүниенің ерекшеліктері.

3. Солтүстік Мұзды мұхитының минералды ресурстары.

ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:

1.

Солтүстік Мұзды  мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар,

аралдар.

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

1.

Атлас Африки. - М., 1968.

2.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

1.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

2.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

3.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары          

6 САБАҚ.

ТАҚЫРЫП: Солтүстік Америка материгі.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР:

1.

Негізгі терминдер мен ұғымдардың анықтамаларын беріңдер.

2.

Ішкі сулардың ерекшеліктерін анықтайтын факторларды атаңдар.

3.

Өзендер   және   көлдердің   негізгі   морфометриялық   көрсеткіштерінің   сипаттамаларын

атаңдар.

4.

Өзендер мен көлдердің қандай жіктемесін білесіңдер?

ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:

1.

Кітап,   карталар,   атластар,   анықтамалық   әдебиеттің   мәліметтерін   пайдаланып,   «Евразия

және Солтүстік Американың ірі өзендерінің сипаттамасы» кестесін құрыңдар.

Өзен аты

Ұзындығы (км)

Бассейн   ауданы

(км

2

)

Бастауы

 

мен

сағасы

Ағындар оң

               сол

Бассейндегі

жауын-шашын

қабаты (мм)

Жиналу   көлемі

(км

3

/жылына)

Орташа   жылдық

шығын (м

3

/сек)

Өлшенген

шөгінділер  көлемі

(м

3

)

Жиналу режимі

Шаруашылықта

пайдаланылуы

Экологиялық

жағдайы

2.

Құрылған   кесте   мәліметтері   бойынша   («Жиналу   көлемі»   жолы)   өзендердің   сулану

диаграммасын   құрыңдар.   Континенттегі   түрлі   аймақтарындағы   өзендердің   жиналу

көлемінің айырмашылықтарының себептерін түсіндіріңдер.

3.

Келесі үлгі бойынша «Евразия және Солтүстік Американың ірі көлдерінің сипаттамасы»

кестесін құрыңдар:

Көл аты 

Орналасуы

Теңіз   деңгейінен

биіктігі (м)

Су

 

айнасының

ауданы (мың км

2

)

Тереңдігі(м)

орташа  

максималды         

Қазаншұңқырдың

пайда болуы

Тұздылығы 

Органикалық

дүниесі 

Шаруашылықта

пайдаланылуы

Экологиялық

жағдайы

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

1.

Атлас Африки. - М., 1968.

2.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

1.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

2.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

3.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары          

7 САБАҚ.

ТАҚЫРЫП: Еуразия материгі.

МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және

қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

ЖОСПАР:

1 тапсырма.

Еуразия жағалауындағы Тынық, Атлант, Үнді және Солтүстік Мұзды мұхиты алаптарының

теңіздерін атау және картада көрсету.

2 тапсырма.

«Теңіздердің   жалпы   географиялық   ерекшеліктері»   кестесін   келесі   үлгі   бойынша

құрастыру:

Теңіздер

атауы

Ауданы

(млн. км2)

Тереңдігі (м)

    Температурасы 

Тұздылығы

(‰)

орташа

максимальды

қыс

жаз

3 тапсырма.

1.

Келесі   мәліметтерді   картаға   түсіріңіз.   Әрбір   мұхит   шегінде   оларды   әр   түрлі   түспен

көрсетңіз: 

2.

Ауданы – қоңыр

3.

Тереңдігі – көк (орташа максимальды)

4.

Температурасы: жазда – қызыл, қыста – қара түспен

5.

Тұздылығы – жасыл түспен. 

6.

Ең үлкен және ең кішкентай, ең терең және ең таяз, ең жылы және ең суық, ең тұзды және

ең тұщы теңіздерді табыңыздар.

4   тапсырма.    Картографиялық   және   әдеби   материалдарды   пайдаланып,  теңіздердің

салыстырмалы   сипаттамаларын   жасау:   Балтық   және   Қара   теңіздер,   Солтүстік   және   Охот

теңіздері.

ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:

Келесі   жоспар   бойынша   бір   теңіздің   (таңдауларыңыз   бойынша)   кешенді   физикалық-

географиялық сипаттамасын дайындаңыздар: 

1.

Географиялық   орналасуы,   шекаралары,   пішіні,   жағалау   сызығының   тілімденуі   және

жағалау типі, шеткі нүктелері.

2.

Қазаншұңқырының шығу тегі. Түбінің бедері, тереңдіктері. Пайдалы қазбалары. 

3.

Судың   физикалық-химиялық   қасиеттері   (тұздылығы,   температурасы,   мөлдірлігі,

динамикасы).

4.

Теңіз орналасқан облыстың климаттық сипаттамасы.

5.

Органикалық әлем ерекшеліктері. Теңіздің биологиялық ресурстары, олардың потенциалы

және  қолданылуы.

6.

Теңіздің экологиялық жағдайы. Антропогенді іс-әрекеттің оң және теріс нәтижелері. 

ӘДЕБИЕТ

1.

Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.

2.

Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.

3.

Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.

4.

Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.

5.

Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.

Атластар:

1.

Атлас Африки. - М., 1968.

2.

Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3.

Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

Көрінекі құралдар:

1.

Глобустар мектептік М 1: 50 000 000

2.

Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»

3.

Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары