О. Т. Шанаев цифрлық ҚҰрылғылар және микропроцессорлар
жүктеу/скачать 1,56 Mb.
|
АУЭС
2.3.1. Тізбелі бағдарламалар Жадының 2250…2254 ұяшықтарында орналастырылған бес санның қосындысын анықтап, қосу нәтижесін жадының келесі бос ұяшығына жазу бағдарламасын құрайық:
Бұл бағдарламада қосылатын бес сан тура сілтемелі LDA командасымен аккумулятор арқылы жадыдан әкелініп (1-, 5-, 9-, 13-, 17-жолдар), оның алғашқы төртеуі регистрлі сілтемелі MOV командасымен микропроцессордың ішкі регистрлеріне (B, C, D, E) көшірілді (4-, 8-, 12-, 16-жолдар). Аккумулятордағы бесінші санға регистрлі сілтемелі ADD командасымен алдыңғы төрт сан қосылып (20-, 22-, 23-, 24-жолдар), алынған нәтиже жадының қажетті ұяшығына шығарылды (24-жол). Микропроцессордың жұмыс жиілігін 1 МГц деп алып, командалардың 2.5-кестеде берілген орындалу ұзақтығы (такт саны) арқылы бүкіл бағдарламаның орындалу ұзақтығын есептеуге болады: T = 13*6 + 4*8 + 11 = 121 такт. Сонымен, бес санды қосуға арналған 27 жолды бағдарламаның орындалу ұзақтығы 121 мкс болды, ал бұл іс жүзінде аз уақыт емес. Бағдарламаның көлемі мен орындалу ұзақтығын кеміту үшін, оның кемшіліктеріне көңіл бөлейік. Бірінші көзге түсетіні, бағдарлама құрамында үшбайтты 13 тактіде орындалатын 6 команда (LDA, STA) бар, тап солар бағдарламаның орындалу ұзақтығына негізгі себеп болып тұр. Сондықтан, олардың алмастырылу жолдарын анықтау керек. Ол үшін жадыға байланысқа (одан операндтарды әкелуге немесе оған жіберуге) жанама сілтемелі командалар пайдаланған ыңғайлы болады. Осы жолмен өзгертілген бес санды қосу бағдарламасын мына түрде құруға болады:
Бұл бағдарламада алдымен тіке сілтемелі LXI командасымен жанама сілтеу регистрлеріне (яғни, HL жұбына) бірінші операндтың адресі жазылды (1-жол), сосын тіке сілтемелі MVI командасымен аккумулятор тазартылды (4-жол). Бұдан кейін аккумуляторға бес сан жадыдағы ретімен қосылды (6-, 8-, 10-, 12-, 14-жолдар). Әрбір келесі санның қосылар алдында HL жұбындағы адрес коды INX командасымен бірге ұлғайтылып, онда жадының келесі ұяшығының адресі анықталды (7-, 9-, 11-, 13-жолдар). Ақырында MOV командасымен акккумуляторда қалыптасқан нәтиже жадының қажетті ұяшығына жіберілді (17-жол). Бұл бағдарламаның орындалу ұзақтығы: T = 10 + 7 + 7*5 + 6*5 + 11 = 93 такт. Сонымен, бес санды қосуға арналған бағдарлама 17 жолға дейін қысқартылып, оның орындалу ұзақтығы 93 мкс болды. 2.3.2. Тарамдалымды бағдарламалар Алдыңғы бағдарламалар арқылы жүргізілген қосу операцияларының нәтижесінің разряд саны сегізден демек, оның ондық мәні 255-тен аспайды деп саналды. Асып кетер жағдайын ескеру үшін бағдарламаны өзгерту қажет болады. Бұнымен қатар, бағдарламаның әмбебаптылығын қамтамасыз ету үшін есептің берілімін өзгертелік: қосылатын операндтардың саны жадының 2250 ұяшығында, ал одан кейінгі ұяшықтарда олардың мәндері орналастырылған; нәтиже деректерден кейінгі ұяшықтарға шығарылуы керек. Бұл есептің шешілім бағдарламасын келесі түрде құруға болады:
Бағдарламаны үш бөліктен (кезеңнен) тұрады деп қарастыруға болады, олар: дайындық кезеңі, қызмет кезеңі және нәтижені шығару кезеңі. Бағдарламаның дайындық кезеңінде LXI командасы арқылы жанама сілтеу регистрлеріне (яғни, HL жұбына) жадының жұмысқа қажетті бірінші ұяшығының адресі жазылды (1-жол), сосын ондағы операндтар саны микропроцессордың С регистріне әкелінді (4-жол), бұдан кейін аккумулятор бірбайтты SUB (алу) командасы арқылы (5-жол), B регистрі оған аккумуляторды көшіру арқылы тазартылды (6-жол). Бағдарламаның негізгі өңдеу жұмысын атқару бөлігі (қызмет кезеңі) 7...16 жолдар арасында орналасқан. Бұнда алдымен жанама сілтеу регистріндегі (яғни, HL жұбындағы) адрес ұлғайтылып (7-жол), сосын осы адрес арқылы алынған операнд аккумуляторға қосылады (8-жол). Бұдан кейін нәтиженің сегіз разрядтан асып кетуі (яғни, тасымал шығуы) JNC командасымен тексеріледі де (9-жол), тасымал тууы кезінде B регистрі бірге ұлғайтылады (12-жол), ал оның тумаған кезінде бұл команда орындалмайды. 14-жолдағы DCR командасы арқылы операндтардың санауышы (C регистрі) бірге кемітіліп, операндтардың біткен-бітпегендігі тексеріліп (15-жол), олар бітпеген жағдайында бағдарламаның негізгі жұмысы (біздің жағдайда – қосу операциялары) әрі қарай жалғастырылады (бағдарламаның бұндай құрылымы айналымды құрылым деп аталады), ал олардың біткен жағдайында бағдарлама нәтижені шығару кезеңіне ауыстырылады. Бұл бағдарламада нәтиже екібайтты сан түрінде екі регистрде қалыптасады: оның кіші байты аккумуляторда, ал үлкен байты В регистрінде болады. Бұл бағдарламаның болашақта қосалқы бағдарлама ретінде пайдаланылу мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін ол RET командасымен аяқталды (18-жол). 2.3.3. Екібайтты сандарды қосу бағдарламасы Алдыңғы бағдарламалар бірбайтты (яғни, сегізразрядты екілік кодымен суреттелген, ондық мәні 255-тен аспайтын) сандарды қосуға ғана жарайды. Енді екібайтты (яғни, оналтыразрядты екілік кодымен суреттелген) сандарды қосу мүмкіндігін қарастырайық. Жадының 22A0-ұяшығынан бастап жұптап орналастырылған (бірінші байты кіші адрес бойынша, екінші байты келесі адреске) 25 санды қосу бағдарламасын келесі түрде құруға болады:
Бағдарламаның дайындық кезеңінде сілтеу регистрлеріне (яғни, HL жұбына) жадының жұмысқа қажетті бірінші ұяшығының адресі жазылды (1-жол), сосын қосылатын операндтар саны микропроцессордың С регистріне енгізілді (4-жол), бұдан кейін бірбайтты командалар арқылы аккумулятор мен D және E регистрлері тазартылды (5-, 6-, 7-жолдар). Микропроцессордың D және E регистрлері жүргізілген қосу операцияларының нәтижелерін жинақтауға пайдаланылады: оның кіші байты E регистрінде, үлкен байты D регистрінде жиналады. Бағдарламаның негізгі өңдеу жұмысын атқару бөлігі (қызмет кезеңі) 8...13 жолдар арасында орналасқан. Бұнда жанама сілтеу регистріндегі (яғни, HL жұбындағы) адрес арқылы алынған операнд аккумуляторға қосылады да (8-жол), алынған нәтиже E регистріне жіберіледі (9-жол). Бұдан кейін аккумуляторға нәтиже жинақталымының D регистріндегі үлкен байты әкелініп (10-жол), ұлғайтылған адрес (11-жол) арқылы операндтың екінші байты оған ADC командасымен қосылады (12-жол). Бұл командаға сәйкесті қосу операциясының орындалуы кезінде қосылатын сандармен қатар алдыңғы операциядан шыққан тасымал да (TC) ескеріледі. Бұл нәтиже D регистріне жіберіледі (13-жол). Сосын (тексерім кезеңінде) операнд санауышы (C регистрі) бірге кемітіліп (14-жол), операндтардың біткен-бітпегендігі тексеріледі де (15-жол), олардың біткен жағдайында бағдарлама нәтижені шығару кезеңіне ауыстырылады, ал олардың бітпеген жағдайында қажетті дайындалым арқылы (яғни аккумуляторға нәтиже жинақталымының кіші байты әкелініп) (18-жол), адрес ұлғайтылғаннан (19-жол) кейін бағдарламаның негізгі жұмысы (яғни, қосу операциялары) әрі қарай жалғастырылады (20-жол). Бұл бағдарламада алынған және D мен C регистрлерінде жинақталған екібайтты нәтиже жадының бастапқы деректерден кейінгі ұяшықтарына байт-байтымен шығарылады (23…26 жолдар). 2.3.4. Тіке сілтемелі командалармен жұмыс істеу Жоғарыда қарастырылған бағдарламаларда арифметикалық қосу командаларының екі түрі пайдаланылды, олар тура және жанама сілтемелі ADD (тасымалсыз қосу) ADC (тасымалды қосу) командалары. Тіке сілтемелі қосу командаларының (ADI және ACI) пайдаланылуын суреттеу мақсатында 22222 (56CE16), 33333 (823516) және 44444 (AD9C16) сандарын қосу бағдарламасын қарастырайық:
Бағдарламаның басында аккумуляторға бірінші санның кіші байты енгізіліп (1-жол), сосын оған екінші санның кіші байты тасымалсыз қосушы ADI командасымен қосылады да (3-жол), нәтиже E регистріне жіберіледі (5-жол). Бұдан кейін аккумуляторға бірінші санның үлкен байты енгізіліп (6-жол), сосын оған екінші санның үлкен байты тасымалды қосушы ACI командасымен қосылады да (8-жол), нәтиже D регистріне жіберіледі (10-жол). Келесі кезеңде E және D регистрлеріндегі алдыңғы нәтижелер аккумуляторға кезекпен әкелініп, оларға алдыңғы командалар арқылы үшінші санның сәйкесті байттары қосылады. 2.3.5. Алу командаларымен жұмыс істеу Микропроцессордың командалар жүйесінде алдыңғы бағдарламаларда пайдаланылған қосу командалары (ADD, ADC, ADI, ACI) сияқты алу командалары бар, олар – SUB, SBB, SUI, SBI командалары. Олардың пайдаланылымын суреттеу мақсатында 5-бағдарламаны жалғастырып, онда алынған (D және E регистрлерінде сақталған) саннан жадының 22C0-22C1 ұяшықтарында орналастырылған екібайтты санды және 11111 (2B6716) санын алу бағдарламасын қарастырайық:
Бағдарламаның басында жадыдағы екібайтты санның жеке байттары аккумулятор арқылы C және B регистрлеріне жіберілді (1…8 жолдар). Регистрлі сілтемелі SUB және SBB командаларының біріншісі тасымалсыз, екіншісі тасымалды алу операцияларын орындайды (10-, 13-жолдар). Тіке сілтемелі SUI және SBI командаларының біріншісі тасымалсыз, екіншісі тасымалды алу операцияларын орындайды (16-, 22-жолдар). Жүргізілген операциялар нәтижесі жадының келесі ұяшықтарына жіберіледі (18-, 24-жолдар). 2.3.6. Регистр жұптарымен жұмыс істеу Жоғарыда екібайтты сандарды қосу тасымалсыз және тасымалды қосу командаларын (ADD және ADC) тізбелеп пайдалану арқылы жүзеге асырылғанды (4-бағдарлама). Intel 8085 микропроцессорының командалар жүйесінде екібайтты сандарды тікелей қосушы командалар да бар, олар – DAD мнемоникасымен суреттелетін командалар. Жадының 22D0-ұяшығынан бастап жұптап орналастырылған (бірінші байты кіші адрес бойынша, екінші байты келесі адреске) үш санды DAD командалары арқылы қосылып, алынған қосындыны екіге көбейту бағдарламасын келесі түрде құруға болады:
Бағдарламаның дайындық кезеңінде (1 – 24-жолдар) жадыдағы екібайтты үш сан аккумулятор арқылы HL, BC және DE регистрлік жұптарына көшіріледі. Бағдарламаның жұмыс кезеңі, яғни негізгі операциялардың орындалуы үш командамен ғана орындалады. Бұнда HL жұбы оналтыразрядты аккумумулятор ретінде пайдаланылып, DAD командасы арқылы оған алдымен BC жұбындағы (25-жол), сосын DE жұбындағы (26-жол) сан қосылады. Жұмыс кезеңінің соңғы командасы HL жұбын өзіне-өзін қосу арқылы екіге көбейту операциясы орындалады (27-жол). Бағдарламаның ақырғы шығарым кезеңінде HL жұбындағы нәтиже аккумулятор арқылы жадыға шығарылады (28, 32-жолдар). Бұл бағдарламаның ұзаққа созылған дайындық кезеңі мен шығарым кезеңін қысқарту үшін стекті пайдалану аса ыңғайлы келеді. Алдыңғы бағдарламаның осы жолмен өзгертілген түрін келесі түрде құруға болады:
Бұл бағдарламада LXI SP командасы арқылы стектің төбесі белгіленді де (1-жол), одан кейін POP командаларымен сәйкесті регистр жұптарына (HL, BC, DE) жадыда орналасқан екібайтты сандар енгізіліп (4…6-жолдар), алдыңғы бағдарламадағыдай қосу операциялары орындалды (7…9-жолдар). Орындалған қосу операцияларының HL регистрлік жұбындағы нәтижесі жадыға PUSH командасымен шығарылады (11-жол). Нәтиженің HL регистрлік жұбында қалдырылуы қажет жағдайында NOP командасының орнына RST 7 немесе RET командасы қойылу керек (12, 13-жолдағы). 2.3.7. Көбейту бағдарламасы Екі санды көбейту бағдарламасын құру үшін алдымен оның алгоритмін анықталық. Цифрлық жүйеде қолданылатын екілік санау жүйесі позициялық санау жүйесі болғандықтан, бұл жүйеде көбейту операциясының жүргізілу барысы өзімізге үйреншікті тәртіппен орындалады. Төменде ондық жүйедегі екі санның көбейтілу барысының үш түрлі жазылымы келтірілген:
Бірінші жазылымда көбейткіштің разряд мәндерін өзімізге үйреншіктікті оңнан солға қарай алып көбейту тәртібі келтірілген. Екінші жазылымда көбейткіштің разряд мәндерін солдан оңға қарай алып көбейту тәртібі келтірілген. Цифрлық құрылғыларда қосу операциясы екі санға ғана жүргізілетініне байланысты ондық сандардың жеке көбейтінділерінің солай қосылғаны үшінші жазылымда келтірілді. Бұнда төртразрядты сандардың көбейтіндісі сегізразрядты болатындығы ескеріліп, операция басында нәтиже нөл мәнінде алынды және ығыстыру операциясы (олар бағыттама арқылы көрсетілген) әрбір жеке көбейту операцияларының алдында жүргізіліп, жазылым қосу операцияларын орындауға ыңғайландырылды. Тап осы жазылым тәртібі екілік сандарды цифрлық құрылғыда көбейтуге ыңғайлы келеді. Сонымен, бірбайтты екілік сандарды көбейту алгоритмі келесі тәртіппен жүзеге асырылады: сегізразрядты сандардың көбейтілу нәтижесі оналтыразрядты сан болатындықтан және жеке қосылымдардың да оналтыразрядты сандарға жүргізілетіндігіне байланысты, оналтыразрядты аккумулятор ретінде HL регистрлік жұбы алынып, ол операция басында тазартылады; DE регистрлік жұбының E регистріне бірінші сан (көбейтілгіш), ал оның D регистріне нөл енгізіліп, көбейтілгіш қосуға ыңғайлы оналтыразрядты санға айналдырылады; екінші сан (көбейтілгіш) оның разрядтарын ығыстырып шығару үшін аккумуляторға (сөзімізді шатыстырмас үшін, оны бұдан әрі A регистрі деп атаймыз) енгізіледі; ығыстыру операциясының санын бақылап отыру үшін, көбейткіштің разряд саны микропроцессордың бір регистріне (мысалы, С регистріне) енгізіледі; әрбір жеке көбейту алдында осы мезетке дейін жиналған нәтиже (HL жұбындағы) солға ығыстырылады; ығыстыру арқылы А регистрінен шығарылған көбейткіштің кезекті разрядының мәні нөл болғанда, жеке көбейту осымен бітеді (яғни, алдыңғы ығыстырыммен); А регистрінен шығарылған көбейткіштің кезекті разрядының мәні бір болғанда, HL жұбына DE жұбы қосылады. Сонымен, ығыстыру операциясы сегіз рет жүргізіледі, ал қосу операциясының саны көбейткіштің құрамындағы бірліктердің санымен анықталады. Жадының 22E0- және 22E1-ұяшықтарындағы сандарды келтірілген алгоритм бойынша көбейту бағдарламасын келесі түрде құруға болады:
Бағдарлама арқылы анықталған екі санның көбейту нәтижесі HL регистрлік жұбында қалады. Суреттелген көбейту бағдарламасын келесі бағдарламаның құрамында (10-бағдарламада) қосалқы бағдарлама ретінде пайдалану мүмкіндігін қалдыру үшін, бұл бағдарлама RET командасымен аяқталды. 2.3.8. Қосалқы бағдарламалармен жұмыс істеу Микропроцессорлық жүйенің негізгі жұмыс бағдарламасының құрамында одан шақырылатын бірнеше қосалқы бағдарламалар болады. Осындай бағдарламаның құрылымы мен жұмыс тәртібін қарастыру мақсатында жадының 22F0-ұяшығынан бастап, қатарлап орналастырылған жиырма төрт санға (ai) жүзгізілетін y = a0*a1 + a2*a3 + өрнегін есептеу бағдарламасын қарастыралық:
Бұл бағдарлама қосалқы бағдарламалармен жұмыс істейтін болғандықтан оларға ауысу кезінде негізгі бағдарламаға қайту мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін бағдарлама басында (1-жол) жадының нақтылы аймағы стекке бөлініп, оның түбі (SP) белгіленді. Бірінші көбейтілетін екі сан (a0, a1) E және A регистрлеріне енгізіліп (1…8-жолдар), оларды көбейту үшін қосалқы бағдарлама (9-бағдарлама) шақырылып (11-жол), сол арқылы жүзеге асырылады да, алынған екібайтты нәтиже жады ұяшықтарына уақытша сақтауға жіберіледі (14…19-жолдар). Сосын келесі екі сан (a2, a3) E және A регистрлеріне енгізіліп (22…26-жолдар), олар да қосалқы бағдарлама арқылы көбейтіледі де (28-жол), екібайтты нәтиже HL регистрлік жұбында қалды. Бұдан кейін, жадыда уақытша сақталған алдыңғы көбейтінді BC регистрлік жұбына енгізіліп (31…38-жолдар), DAD командасы арқылы екі көбейтіндінің қосындысы анықталады да (39-жол), бұл нәтиже DE регистрлік жұбына уақытша сақтауға жіберіледі (40-, 41-жолдар). Келесі кезеңде қосылатын сандардың саны (1416 = 2010 ) С регистріне (42-жол), бірінші санның адресі, бұл жерде жанама сілтеу адресінің регистрі ретінде пайдаланылатын, HL регистрлік жұбына енгізіліп (44-жол), көп санды қосуға арналған қосалқы бағдарлама (3-бағдарлама) шақырылады (47-жол). Бұл кезде алынған BC регистрлік жұбындағы нәтиже HL регистрлік жұбына көшіріліп (50-, 51-жолдар), оған алдыңғы DE регистрлік жұбындағы екі көбейтіндінің қосындысы қосылып (52-жол), ақырғы нәтиже алынады. 2.3.9. Шешім қабылдау бағдарламалары Микропроцессорлық басқару жүйелері, негізінде, оның ішінде туған немесе оған сырттан түскен сигналдардың мәніне байланысты шешім қабылдап, сәйкесті құрылғыларды іске қосу немесе оларды жүйе желісінен ажырату арқылы жұмыс істейді. Бұндай жағдайларды суреттейтін бірнеше мысал келтірелік: алшақ орналасқан екі құрылғының арасында тізбелі түрде жіберілген информацияның дұрыс жеткендігі міндетті түрде жұптық белгісі арқылы тексеріледі; микропроцессордың RSTn кірістеріне сыртқы құрылғылардың біреуінен түскен үзіліс сұранысына байланысты қосалқы бағдарламаға ауысу туралы шешім үзілістерге жалпы рұқсаттың алдын ала берілгендігіне (EI (Enable Interrupt) командасымен қойылған) немесе оларға тиым салынғандығына (DI (Disable Interrupt) командасымен қойылған) байланысты қабылданады. Үзіліс сұранысының жұмысына рұқсат берілген жағдайда, сәйкесті қосалқы бағдарламаның бастапқы адресі кіріс нөмірінің мәніне (n = 5,5; 6,5; 7,5) байланысты (8n) анықталады (002СН, 0034Н немесе ООЗСН); параллель адаптердің қай портының (PA, PB, PCH, PCL) іске қосылатындығы, оның қай бағытта (енгізу немесе шығару) дерек жіберетіндігі және қандай режимде (0, 1, 2) істейтіндігі оған жіберілген режимдік басқару сөзінің (БС1) сәйкесті разрядтарының мәндеріне байланысты анықталады. Екінші басқару сөзімен (БС2, ол қою/тазарту сөзі деп аталады) С портының жолдары арқылы жіберілетін басқару сигналдарының деңгейлері (0 немесе 1) қойылады. Басқару сөздерінің қайсысы (БС1 немесе БС2) келгендігі оның екілік кодының жетінші разрядының мәніне байланысты анықталады. Және т.б. Бағдарламалы шешімдер көптеген жағдайда логикалық командалар арқылы жүзеге асырылады. Олардың орындалу тәртібін суреттеу мақсатында жадының 2300-ұяшығынан бастап орналастырылған таңбалы жетіразрядты 50 санға келесі операциялардың орындалу керек: a) жұп мәнді теріс сандардың үлкен тетрадасының разряд мәндерін нөлге айналдыру керек; b) тақ мәнді теріс сандардың үлкен тетрадасының разряд мәндерін бірге айналдыру керек; c) жұп мәнді оң сандардың кіші тетрадасының разряд мәндерін бірге айналдыру керек; d) тақ мәнді оң сандардың барлық разряд мәнін терістеу керек. Әртүрлі сілтемелі логикалық командаларды пайдалану арқылы қойылған мәселелердің орындалуын келесі бағдарламамен жүзеге асыруға болады:
Бұл бағдарлама қосалқы бағдарламалармен жұмыс істейтін болғандықтан, оларға ауысу кезінде негізгі бағдарламаға қайту мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін негізгі бағдарламаның дайындық кезеңінің басында (1-жол) жадының нақтылы аймағы стекке бөлініп, оның түбі (SP) белгіленді. Жанама сілтеу регистрлеріне (яғни, HL жұбына) бірінші операндтың адресі енгізіліп (4-жол), С регистріне жадыдан шығарылатын операндтардың саны жазылды (7-жол). Сосын D және E регистрлеріне болашақ операцияларға қажетті тұрақты операндтар енгізілді (9-, 11-жолдар). Негізгі бағдарламаның қызмет кезеңінде кезекті сан аккумуляторға (13-жол) және В регистріне енгізілді (14-жол). Аккумулятор солға ығыстырылып (15-жол), оның ығысып шыққан 7-разрядының мәні (TC) арқылы бұл санның таңбасы анықталады да (TC = 0 – оң сан, TC = 1 – теріс сан), сәйкесті қосалқы бағдарлама шақырылады (17-, 23-жолдар). Бірінші қосалқы бағдарламада (32…44-жолдар) теріс санға байланысты мәселелер шешіледі. Санның жұптығы (немесе тақтығы) оның кіші разрядының мәніне (0 – жұп сан, 1 – тақ сан) байланысты анықталады (32-жол). D регистріндегі тұрақтымен (00001111) жүргізілген логикалық көбейту операциясы (38-жол) жұп санның үлкен тетрадасының разряд мәндерін нөлге айналдырады, ал E регистріндегі тұрақтымен (11110000) жүргізілген логикалық қосу операциясы (43-жол) жұп санның үлкен тетрадасының разряд мәндерін бірге айналдырады. Екінші қосалқы бағдарламада (48…62-жолдар) оң санға байланысты мәселелер шешіледі. Санның жұптығы (немесе тақтығы) алдыңғы қосалқы бағдарламадағыдай анықталады (48-жол). Тіке сілтемелі ORI командасы арқылы 0F (00001111) тұрақтысымен жүргізілген логикалық қосу операциясы (54-жол) тақ санның үлкен тетрадасының разряд мәндерін бірге айналдырады, ал XRI командасы арқылы FF (11111111) тұрақтысымен жүргізілген екілік қосу операциясы (60-жол) тақ санның барлық разряд мәнін терістейді. Жоғарыда келтірілген бағдарламаларды (яғни, олардың екінші (жады ұяшығының адрестері) және үшінші (команда кодтары мен операндтар) бағаналарындағы мәліметтерді) оқу жүйесінде пайдаланылатын микропроцессорлық жүйелердің зертханалық құрылымдарының жадысына енгізіп, олардың жұмысын тексеруге болады. Тексерімді (яғни, микропроцессордың регистрлері мен жады ұяшықтарындағы өзгерістерді) бағдарлама жұмысы толықтай біткен кезде немесе әрбір команданың орындалғанынан кейін (ол қадамдық режим деп аталады) жүргізуге болады. Зертханалық құрылымның құрамында ассемблер тілінде құрылған бағдарламаларды машина тіліне аударушы Ассемблер бағдарламасы болған жағдайда, әрине, оларға бағдарлама мнемоникалық жазылым түрінде енгізіледі. Әдебиеттер тізімі 1. Токхейм Р. Основы цифровой электроники: Пер. с. англ. – М.: Мир, 1988. 2. Токхейм Р. Микропроцессоры. Курс и упражнения: Пер. с. англ. – М.: Мир, 1988. 3. Уэйкерли Дж. Ф. Проектирование цифровых устройств: Пер. с. англ. – М.: Постмаркет, 2002. 4. Опадчий Ю. Ф., Глудкин О. П., Гуров А. И. Аналоговая и цифровая электроника / Под ред. О.П. Глудкина. – М.: Радио и связь, 2003. 5. Хамахер К. И др. Организация ЭВМ. Пер. с. англ. – СПб.: Питер, 2003. 6. Угрюмов Е. П. Цифровая схемотехника. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004. 7. Бойко В.И. и др. Схемотехника электронных устройств. Цифровые устройства. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004. 8. Бойко В.И. и др. Схемотехника электронных устройств. Микропроцессоры и микроконтроллеры. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004. 9. Сугано Т. Дж., Уидмер Н. С. Цифровые системы. Теория и практика: Пер. с англ. – М.: Издательский дом “Вильямс”, 2004. 10. Бураханова З.М., Шанаев О.Т. Аналогты және цифрлы электрондық құрылғылар / Оқу құралы. – Алматы: АЭИ, 1992. 11. Бураханова З.М., Шанаев О.Т. Электрондық тізбектер / Оқу құралы. – Алматы: АЭИ, 1996. 12. Бураханова З.М. Дербес ЭЕМ арқылы схемақұралыстық моделдеу / Оқу құралы. – Алматы: АЭжБИ, 1999. 13. Шанаев У.Т. Основы цифровой техники / Учебное пособие. – Алматы: АГУ, 1999. 14. Шанаев О.Т. Цифрлық құрылғылар және микропроцессорлар. Зертханалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар. – Алматы: АИЭС, 2008. 15. Шанаев О.Т. Цифрлық құрылғылар және микропроцессорлар. Курстық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар. – Алматы: АИЭС, 2008. 16. Шанаев О.Т. Микропроцессорлық жүйелердің құрылғылары. Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар. – Алматы: АИЭС, 2009. 17. Шанаев О.Т. Electronic Workbench моделдеу жүйесі / казақ және орыс тілдерінде. – Алматы, 2003. Мазмұны Кіріспе 1 Цифрлық құрылғылар 1.1 Цифрлық құрылғылардың математикалық негіздері 1.1.1 Екілік санау жүйесі 1.1.2.1 Сандардың түрлендірілімі 1.1.1.1.1 Ондық санның екілік санға түрлендірілуі 1.1.1.1.2 Екілік санның ондық санға түрлендірілуі 1.1.1.1.3 Санның оналтылық жазылымы 1.1.2 Логикалық функциялар 1.1.2.1 Негізгі функциялар 1.1.2.2 Әмбебап функциялар 1.1.2.3 Теңдік және теңсіздік функциялары 1.1.3 Логика алгебрасының заңдары мен заңдылықтары 1.1.4 Күрделі функциялар 1.1.4.1 Логикалық функцияларды минимизизациялау 1.1.4.1.1 Тікелей түрлендіру тәсілі 1.1.4.1.2 Карно картасы арқылы түрлендіру 1.1.4.1.3 Арнайы түрлендіргішті пайдалану 1.2 Қиыстырма құрылғылар 1.2.1 Логикалық элементтер 1.2.1.1 Логикалық элементтердің тез әрекеттілігі 1.2.2 Қиыстырма құрылғыларды құру тәртібі 1.2.3 Қалыпты қиыстырма құрылғылар 1.2.3.1 Шифраторлар 1.2.3.1.1 Шифратордың өлшемін ұлғайту 1.2.3.2 Дешифраторлар 1.2.3.2.1 Дешифратор негізінде қиыстырма құрылғы құру 1.2.3.3 Мультиплексорлар 1.2.3.3.1 Мультиплексор негізінде қиыстырма құрылғы құру 1.2.3.4 Демультиплексорлар 1.2.3.5 Қосуыштар 1.2.3.5.1 Бірразрядты қосуыштар 1.2.3.5.2 Көпразрядты қосуыштар 1.3 Тізбектеме құрылғылар 1.3.1 Триггерлер 1.3.1.1 Асинхронды RS-триггерлер 1.3.1.1.1 Тура кірісті RS-триггер 1.3.1.1.2 Теріс кірісті RS-триггер 1.3.1.2 Синхронды триггерлер 1.3.1.2.1 Синхронды RS-триггер 1.3.1.2.2 Статикалы басқарылымды D-триггер 1.3.1.2.3 Динамикалы басқарылымды триггерлер 1.3.2 Регистрлер 1.3.3 Санауыштар 1.4 Жадылық құрылғылар 1.4.1 Жадылық құрылғылардың басқару сигналдары 1.4.2 Жадылық құрылғылардың басты параметрлері 1.4.3 Жадылық құрылғылардың негізгі түрлері 1.4.4 Жадылық құрылғылардың негізгі құрылымдары 1.4.4.1 2D құрылымы 1.4.4.2 3D құрылымы 1.4.4.3 2DM құрылымы 1.4.5 Тұрақты жадылық құрылғылардың байланыс элементтері 1.4.5.1 ROM(M) құрылғылары 1.4.5.2 PROM құрылғылары 1.4.5.3 EPROM және EEPROM құрылғылары 2 Микропроцессорлар және микропроцессорлық жүйелер 2.1 Микропроцессорлық жүйелердің құрылым принциптері 2.2 Intel 8085 микропроцессоры 2.2.1. Микропроцессордың құрылымы 2.2.2. Микропроцессордың басқару сигналдары 2.2.3. Микропроцессордың жұмыс тәртібі 2.2.4. Микропроцессордың үзіліс жүйесі 2.2.5. Микропроцессордың тізбекті енгізу/шығару жүйесі 2.2.6. Микропроцессордың командалар жүйесі 2.2.7. Микропроцессорда қолданылатын сілтеу тәсілдері 2.3 Микропроцессорлық жүйенің жұмысын бағдарлау 2.3.1. Тізбелі бағдарламалар 2.3.2. Тарамдалымды бағдарламалар 2.3.3. Екібайтты сандарды қосу бағдарламасы 2.3.4. Тіке сілтемелі командалармен жұмыс істеу 2.3.5. Алу командаларымен жұмыс істеу 2.3.6. Регистр жұптарымен жұмыс істеу 2.3.7. Көбейту бағдарламасы 2.3.8. Қосалқы бағдарламалармен жұмыс істеу 2.3.9. Шешім қабылдау бағдарламалары Әдебиеттер тізімі жүктеу/скачать 1,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|