10
Республика мектептерінде естімейтін оқушыларды оқыту есту-көру негізінде іске
асырылады, оқыту процесіндегі ыммен сөйлеу оқушыларға бағдарламалық материалды
сапалы меңгеруге көмектесетін көмекші құрал ретінде пайдаланылады;
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін,кейіннен естімей қалған) оқушыларды арналған
кластарда оқытудың ерекшеліктері:
Білім беру процесі келесі деңгейлерге бөлінеді:
− бастауыш білім – 0, 1-4-сыныптар;
− негізгі орта білім – 5-10-сыныптар.
Қалыптастырудың есту-көру негізін жасауға және оқушылардың ауызша сөйлеу тілін
жетілдіруге мүмкіндік туғызатын есту қабілетін дамытуға, дыбыстардың айтылуымен
жұмысқа, еріннен оқуға арнайы көңіл бөлінеді.
Адамзат тарихына көз салсақ, адам баласы әрдайым көкке қызыққан, біз білетін әлемдегі
жеті кереметтің бірі
пирамидалар мәңгіге көкпен шектескен. Олар адам өмірінде де құрылысы
жағынан ерекше мән -мағына береді, пирамиданың құрылысы -астыңғы бөлігі нық, берік
қаланған, ортасынан бастап сүйірлене келе, ұшар басы көкке ұмтылған- бұл білім беру
саласында да нық берілген тәрбиенің баланың өз болашағында дұрыс пайдалана білуі деген
сөз.
Мектеп -интернат -колледжінің білім беру үрдісін осы пирамиданың құрылысымен
сәйкестіндірсек,
басқы басқалдағын бейімдеу деп анықтама берер едік.
Арнайы білім беру базасында балабақша жұмыс істейді. Балабақшаға орналастырылған
балалардың толықтай дамуына, өзгерістерді түсінуіне, өз бетімен білімін жетілдіруіне барлық
жағдай жасалған, мұнда балалар тікелей дәрігерлердің бақылауында болады. Балабақшаға
келген әр баламен қарқынды терапиялық жұмыстар жүргізе отырып, оларға физио,
психотерапия, дене шынықтыру жаттығулары, жалпы денсаулыққа пайдалы емдеу шаралары
қолданылады.Қабылданған баланы тәрбиеші әрбір нәрсенің, құбылыстың, оқиғаның мән-
жайын танып, оларды тереңірек түсінуіне, оның ізденімпаздық әрекетін тудыруына, өз-өзіне
қызмет ете алуына,
мектеп өміріне бейімделуіне үйретеді. Балабақша тәрбиеленушісін
экскурсия, сюжетті-рольді ойындар, ертегі қойылымдар арқылы сыртқы ортаның
қасиеттерімен, құбылыстарымен таныстырады. Бұл балалардың мүмкіндіктерін пайдалана
отырып, өздеріне қызмет ету, тұрмыста қиын емес еңбек түрлерін орындауға, мүмкіндігінше
қоршаған ортаға икемделуге бағытталған жұмыстар болып табылады. Осындай жұмыстар
барысында дамуында проблемасы бар балалар белсенділік көрсетіп, өз беттерінше жұмыс
істей алуға, түрлі жағдаяттар барысына сай әрекет етуге, өзін өзгелердің бағалауына парапар
ұстауға үйренеді. Түзету жұмыстары барысында жасаған жұмыстарына сын көзбен қарауға
үйреніп қана қоймай, салыстырмалы түрде бағалауға, өзгелердің сындарын қабылдай және
текшелей алуға, керек кезінде жолдастарын қолдауға, көмек қолын созуға үйренеді.
Сондықтан, балаларды өмірге бейімдеуде тақырыпқа сай өткізілген экскурсиялар, сабақтар,
түрлі ойындар бала дамуында жетекші орын алады.
Сонымен, балабақшаға келген мүмкіншілігі шектеулі балалардың дамытуда тұлғалық
қалыптасуына төмендегідей мүмкіндіктері айқындалды,
- баланың өздігінен күн тәртібін орындауға бейімдеу;
- қасындағы балалармен жекелеген достық қарым қатынасқа үйрету;
- әр түрлі бағытта жеке қабілеттерін
қалыптастыруға бейімдеу;
Осы аталғандарды Балалар құқығы Конвенциясында (1989ж) балаларды
туылғаннан
әлеуметтендіру, әртүрлі
әлеуметтік ортаға бейімдеу кезеңі немесе
алғашқы сатысы деп
қарастырады.
Пирамиданың екінші бөлігін
әлеуметтендіру деп бағыттасақ, балабақшадан мектеп
жасына келген оқушыны мектептің педагог қызметкерлері есту қабілеті бұзылған балалардың
отбасы жағдайымен, баланың психологиялық ерекшеліктерімен физиологиялық дамуындағы
ерекшеліктерін зерттей келе, балаға жан-жақты білім мен тәрбие бере отырып, баланың
әлеуметтендіру жолдарын әрі қарай жалғастырады. Мектептегі тәрбие баланың бүкіл өміріне
түбегейлі, өзгерістер енгізеді. Алаңсыз балалық шақ аяқталып, баланың өмірінің іс-әрекетінің
11
жаңа түрі-оқып -үйрену енеді.Оқу міндетті іс болып табылғандықтан, ол баладан белгілі бір
жауапкершілікпен еңбек етуді талап етеді. Мектепке бару баланың қоғамдағы және
отбасындағы жағдайын өзгертіп, оған бірқатар жаңа міндеттер жүктейді, бала бұны
біртіндеп
сезіп біледі, бойын, ойын түзейді, мектептің сан-салалы өміріне араласып,оқуға , жазуға
үйреніп, сөздік қорлары молайып, өмірлік тәжірибенің алғашқы сатысынан өтеді.Сонымен
қатар оқушыларды спорттық сайыстарға, түрлі шығармашылық байқауларға қатыстыру
арқылы өмірге құлшыныстарын, танымдық қабілеттері дамытады. Осы мақсатты орындауда
негізгі міндет оқушылардың әлеуметтік тәрбие мәселелерін көре білу, ондағы кедергілерді
мүмкіндігінше жоя білу, және орнын толтыру яғни мүмкіндігі шектеулі баланы қатарға қосу
болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: