Ол күндер ешқашан ұмытылмайды!
жүктеу/скачать 4,63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қымбатты ардагерлер, қадірменді әріптестер, халайық!
- Игі ниетпен, «KAZENERGY» төрағасы Т.А. Құлыбаев
- Жумағали Саин, ақын, майдангер
- ЕРЛІК ЖЫРЫН ЖЫРЛАЙМЫЗ
- 601 011 адамды (125 500 – этникалық қазақтар)
- 499 қазақстандық «Кеңес Одағының батыры» атағына лайық
- рейхстагқа бірінші болып ту тіккендердің бірі лейтенант Рахымжан Қошқарбаевтың
- ЖАДЫМЫЗДА САҚТАЙМЫЗ!
| 1 ОЛ КҮНДЕР ЕШҚАШАН ҰМЫТЫЛМАЙДЫ! Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне – Қазақстанның мұнай-газ және энергетика саласының қызметкерлеріне, тылда еңбек еткен жандарға арналады.
5 Қымбатты ардагерлер, қадірменді әріптестер, халайық! Б иыл біз әлемдік тарих қойнауына алтын әріптермен жазылған Ұлы Жеңістің 70 жылдық мерейтойын тойлағалы отырмыз. Ұлы Отан соғысындағы халқымыздың жеңісі бүкіл адамзат- ты қаратүнек фашизмнің қаһарынан құтқарып, жер бетінде әділетті тыныштық орнатуға жол ашты. Қазақстандықтар үшін де, посткеңестік елдердің халықтары үшін де бұл күн айтарлықтай маңызға ие. Бұл – ұрыс даласында мерт болғандарды мәңгілік жүректе сақтаумен астасып жатыр. Соғыс салған зардап әлі күнге жүрегімізден өшкен жоқ. Қайғы мен айбындылық, қасірет пен қуаныштың, мұның бәрі – Жеңіс!!! Ол тарихтың парақтарында сөнбес жұлдыз бо- лып жарқырай бермек. Отан үшін қан кешкен жандардың әр қадамы, жеңісті жақындата түскен әрбір күні ешқашан ұмытылмайды. Жеңісті бүкіләлемдік тарихи құбылыс ретінде айта отырып, майдангерлердің тағы бір ерлігін тілге тиек еткім келеді. Соғыстан кейінгі жылдары біздің аталарымыз бен әкелеріміз елімізді қираған үйіндіден алып шығып, сапалы жаңа қуатты экономиканы қолға алып, атом энергиясы мен ғарыштық кеңістікті бағындыра білді. Жеңіске жет- кен ұлы халықтардың ұрпақтары бейбіт еңбекте де күш, ерік-жігер, қайрат пен өміршең оптимизмдерін аз жұмсаған жоқ. Біздің және барлық өскелең ұрпақтың па- рызы – Ұлы Отан соғысы туралы тарихи естеліктерді сақтау ғана емес, толарсақтан қан кеше жүріп қаза болған бірде-бір солдаттың ұмтылуына жол бермеу, бүгінде көзі тірі соғыс және тыл ардагерлеріне ерліктері үшін ризашылықты аямау. Олар бір жеңнен қол, бір жеңнен бас шығарған бірліктерінің арқасында Отанын қорғады. Ал біздің міндетіміз – осы бірлікті сақтап, ерлік рухын төмен түсірмей, бабаларымыз аңсап кеткен әділетті де жарқын болашаққа ұмтылу. Адам бойындағы барлық қасиетке сын болған алапат қиыншылықта азаматтық арына дақ түсірмей, бір қарыс жерін де жауға бермей күрескен ұландарымыздың ерлігі мен мәрттігін, жанкештілігі мен төзімділігін естен шығаруға хақымыз жоқ! «Ер есімі – ел есінде». Ешкім де, ештеңе де ұмтылмайды! Отанға деген сүйіспеншілігі, қайтпас қайсар ерлігі мен отаншылдық қасиетінің арқасында тәуеліздік, үміт пен ар- ман сыйлаған боздақтарымыз ұмытылмақ емес! Арада қанша жылдар өтсе де, Ұлы Жеңіс бізге алдағы күнге үміт пен сенімділік сыйлап, жаңа шыңдарды бағындыруға жетелейді. Мерекелеріңізбен, Жеңіс Күні құтты болсын!
6 7 Соғыс – күйретуші күш! Соғыс! Кең даланың құшағында емін-еркін өскен халықты дүр сілкінтті! Мен жорыққа дайындалу үстіндемін. Жау жағадан алғанда жүрегі «елім» деп соққан пенде майдан шебіне аттанбай отыра ала ма?!
ақын, майдангер М айдан даласында толарсақтан қан кештірген сол бір сұрапыл соғыс өткен күннің еншісінде кетіп бара жатса, сол бір зұлмат заманды көзімен көргендер де арамызда күн санап азайып бара жатыр. Тіпті, сол уақытта дүниеге келген баланың өзі бүгінде 70- ті алқымдаған қария болыпты. Десек те, Қазақстанда 9 мамыр ең қымбат та атаулы мереке күн болып қала бермек. Оның ерекшелігі, жанымен, қанымен, терімен, көз жасымен, күшімен, ісімен туды жықпай, жауды жеңіп тауын шаққан төрт жылға ұласқан сол бір соғыстың дәмі ащы болса да, қуанышымен есте қалған күн. Соғыс – бұл кез келген халықтың материалдық және моралдық күшін тарихи тұрғыдан сынау. Бұл тарихи сыннан Қазақстан халқы сүрінбей өтті. Белгілі тарихшы А.М. Панкратова бұл туралы 1943 жылы «Большевик Казахстана» газетіне былай деп жазды: «Қазақстан майданға батырлардың салтын ерекше ұстанған ең мықты ұлдарын аттандарды. Қазақстан тылда да өндіріс, ауыл шаруашылығы, ғылым, өнер, т.б. салалардағы шығармашылық тұрғыда мықты көптеген мамандардарын жұмылдырып, біріге еңбек етуде». КСРО өзге халықтарымен бір үйдің баласындай бола білген қазақстандықтар майданда ерлікпен күресіп, тылда еңбек ете жүріп, жеңіс күнінің жақындауына үлестерін қосты. 9 мамыр тәуелсіз қазақ елі үшін барлық ұрпақтың басын біріктіріп, отансүйгіштіктің, маңызды моралдық көреген құндылықтың қайнар көзі болып отыр.
8 9 Еңсеңді көтер, ұлы ел! • 1941-1945 жылдары майданға 2 миллионға жуық қазақстандық аттанды, бұл соғысқа дейінгі Қазақстан халқының 22 пайызын құрайды. Республикада 12 атқыштар, 4 кавалериялық дивизия, 7 атқыштар бригадасы, 50-ге жуық жеке полктар мен түрлі әскердің батальондары құрылды • Қазақстан Ұлы Отан соғысының майдан даласында 601 011 адамды (125 500 – этникалық қазақтар) жоғалтты. Нақты сан бұдан да көп, себебі, қазақстандықтар әскерге елдің басқа да түкпірлерінен аттанып, еңбек лагерьлерінде, әскерден қайтарылған соң жаралану салдарынан қайтыс болған. Қайтыс болған қазақстандықтардың саны АҚШ пен Ұлыбританияның екі одақтық әскерін жоғалтқанмен бірдей. Тек КСРО республикасынан соғыстың аяусыз қаһары екі рет – батыстан шығысқа, содан соң керісінше бағытта жүргендіктен адамдар көптеп қаза тапты. • Ұлы Отан соғысындағы ерлігі үшін 499 қазақстандық «Кеңес Одағының батыры» атағына лайық деп танылса, төрт ұшқыш – Т.Я. Бигелдинов, Л.И. Беда, И.Ф. Павлов пен С.Д. Луганский бұл құрметті екі рет иеленді. Ел тарихында мәңгілікке үш қыздың есімі – мерген Әлия Молдағұлова, пулеметші Мәншүк Мәметова мен ұшқыш Хиуаз Доспанованың есімдері алтын әріптермен жазылды. • Батыр қазақстандықтардың ерліктері туралы кітаптар жазылып, фильмдер түсірілді. Александр Матросовтың ерлігін қайталаған қызыләскерлік Сұлтан Баймағамбетов, жанып жатқан ұшақты жау танкіне бағыттаған ұшқыш Нұркен Әбдіров, минасымен жау танкіне беттеп, өмірін қатерге тіккен минометші Қарсыбай Сыпатаевтың есімдері ұмытылмақ емес. •
орденімен марапатталған. • Аты аңызға айналған 8-ші гвардиялық дивизияның ерлігі де тарих қойнауында мәңгілікке сақталады. 28 батыр-панфиловшылар 1941 жылдың 16 қарашасында Мәскеу түбіндегі Дубосеково разъезінде жауға қарсы шауып, фашистерге астананы басып алуға жол бермеген. Бұл ұрыстың қатысушысы – қазақ халқының батыры Бауыржан Момышұлы. Аты аңызға айналған қазақ қолбасшысы бұйыруымен батальонның ұрыстағы ерлік жолы туралы Александр Бек «Волоколамск тас жолы» атты кітабында жазған
• Ленинград түбіндегі ауыр ұрыста қазақстандықтардың үштен бірі соғысқан. Халық ақыны Жамбыл Жабаевтың өлеңдері жазылған листовкалар: «Ленинградтық өренім! Ленинградтық мақтаныштарым!» деген сөздері бар парақшалар қабырғаларға жапсырылып, радиодан оқылды. • Сталинград үшін шайқаста Қазақстанда құрылған дивизиялар мен батальондар қатысты. Халықтардың ажырамас бірлігінің бейнесі ретінде Сталинградтағы «Павлов үйі» гарнизонының ерлігі саналады. Осы ұлтаралық батырлар отбасының мүшесінің бірі Оңтүстік Қазақстанның тумасы Толыбай Мырзаев болды. Мыңдаған қазақстандық Курск түбінде, Украинаны, Белорусияны, Прибалтика елдерін, Молдавияны азат етуде өмірлерін қиды. Ерлік пен ержүректікті Днепр, Десна, Припять, Двинадан өткенде, Польша, Венгрия, Чехословакия, Венаны азат еткенде көрсете білді. Берлин үшін ұрыста рейхстагқа бірінші болып ту тіккендердің бірі лейтенант Рахымжан Қошқарбаевтың есімі ел есінде. ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН 11 ЖАДЫМЫЗДА САҚТАЙМЫЗ! Кеңес халқы тұтастай 1418 күн ұмтылған жеңіс үлкен еңбекпен келді. Бізге сұрапыл соғыстың салған қасіретін, бабаларымыздың майдан мен тылда атқарған елеулі ерліктерін ұмытуға болмайды. Бүгін біз жастығын майдан алып кеткен адамдар туралы айтып отырмыз. Олар фашизммен күресте өз өмірлерін аямастан ұрыс даласына өлімме қарсы келіп, ауырлық пен қиындыққа төтеп берді. Мұның бәрі – болашақ ұрпақ, елдің ертеңі үшін жасалған болатын. Біз Отан үшін от кешкен боздақтарымызды, соғыстан соң Қазақстанның энергетика мен мұнай- газ өнеркәсібі саласында еңбек еткен, тылда жұмыс істеген жандарды, қаза тапқандарды ұмытпаймыз. Олар – біз үшін жанын қиған біздің аталарымыз бен әкелеріміз! Есімдеріңізді жүрегіміздің түкпірінде мәңгілікке сақтаймыз! 12 13 ҰЛЫ ЖЫЛДАР ҰМЫТЫЛМАЙДЫ Ұлы Отан соғысы ардагерлері, Қазақстанның мұнай-газ және энергетика саласының қызметкерлері Агеев Николай Сафонович Марапаттары: • "Ерлігі үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі • "КРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі • Жуков медалі 1924 жылы 31 -ші мамырда Баку қаласында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақыртылып, 141-ші танк полкінде әскери борышын өтеген. 1945 жылы Отанына қайтып оралып, соғыстан кейін Қазақстанда жұмыс істеп, өмір сүрген. 1924 жылдың 22-ші наурызында Гурьев облысының Гу- рьев қаласында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақыртылып, 25-ші әскердің 121-ші батальонында жауға қарсы соғысқан. 1945 жылы отанға оралады. Абдрахманова Гүлжамал Бахтиярқызы Марапаттары: •І-ші дәрежелі Даңқ ордені •"Жауынгерлік еңбегі үшін" ордені •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі •Жуков медалі
14 15 Андакулов Николай Ахметович Марапаттары: • ІІ дәрежелі Даңқ ордені • "Ұлы отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Будапештті азат еткені үшін" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі • Жуков медалі 1925 жылы 27 қаңтарда Гурьев облысында дүниеге келген. 1943 жылы майданға шақыртылып, Кутузов атындағы №102-ші дивизиясында әскери борышын өтеді. 1946 жылы Отанға оралды. Ахмедзиянов Әнуар Сафеевич Марапаттары: • "Ұлы Отан соғысындағы ІІ дәрежелі Даңқ" ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1925 жылы 10-шы желтоқсан күні Орал облысында дүниеге келген. 1943 жылы майданға шақыртылады. Майданда үш рет жарақаттанып, Грозный қаласының ауруханасында алты рет ота жасатады. 1945 жылы Отанға оралады.
16 17 Ахметқалиев Мырзабай Рахметқалиұлы Марапаттары: • "Ерлігі үшін" медалі • Қызыл жұлдыз ордені • Отан соғысының І дәрежелі ордені • "Берлинді алғаны үшін" медалі • "Варшаваны азат еткені үшін" медалі 1925 жылы Гурьев облысында туған. 1943 жылы әскерге шақырылып, Бірінші Белорусь майданында ұрысқа қатысады. 82-ші гвардиялық атқыштар дивизиясында ефрейтор болып қызмет етеді. Ленинград, Варшаваны азат етуге қатысқан. Жеңісті Берлинде қарсы алады. Балғымбаев Өтәлі Марапаттары: • "Құрмет белгісі" ордені • Ұлы Отан соғысының ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі 1923 жылы 25 мамырда Атырау облысында дүниеге келген. Соғыс жарияланғаннан кейін майданға бірден шақыртылады. Александр Евский атындағы гвардиялық әуе полкінің шебінде соғысқан. 120-шы жекелеген гвардиялық полктің ұшқышы. Кейін жаяу әскерге жол- дама беріліп, жол-құрылыс батальонында қызметін жалғастырады. Жеңіс күнін Будапешт түбінде қарсы алады.
Бареев Шаукет Құсайнұлы Марапаттары: • Отан соғысының ІІ-ші дәрежелі ордені • "Ерлігі үшін" медалі • "Берлинді алғаны үшін" медалі • "Варшаваны азат еткені үшін" медалі 1920 жылы 15 шілдеде Орал облысында дүниеге келген. 1940 жылдың маусымында Кеңес Әскерінің қатарына шақырылады. Ішкі әскердің 56-шы полкінде, маршал М.Катуковтың басшылығымен 1-ші Белорусь майданының Бірінші танк әскерінде әскери борышын өтейді. Варшава үшін ұрысқа ат салысып, Берлинді алуға қатысқан. Жеңіс күнін Берлинде қарсы алады. Баязитов Исмаил Хафизович Марапаттары: •Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Ерлік үшін" ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Берлинді алғаны үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Кеңес Әскері мен флотына 30 жыл" медалі • "1941-1945 жылдардағы соғыс Ардагері" естелік белгісі 1926 жылы 20-шы желтоқсанында Талдықорған облысын- да дүниеге келген. 1943 жылы майданға шақыртылады. Польша төңірегінде байланыс полкінде әскери борышын өтеген. Жеңіс күнін Познань қаласында қарсы алды. 1951 жылы Отанға қайтып оралады. 18 19 Гуляев Виктор Павлович Марапаттары: • Қызыл жұлдыз ордені • ІІІ-ші дәрежелі Даңқ ордені • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Будапештті алғаны үшін" медалі • "Белградты азат еткені үшін" медалі • "Словакияны азат еткені үшін" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі 1925 жылы 25 қарашада Алматы облысында дүниеге келген. 1942 жылдың желтоқсанында әскер қатарына шақыртылады. 1943-ші жылдың аяғында Қызыл жұлдыз Гвардиялық танк бригадасының құрамында майданға жолдама алады. Ресей, Молдова, Украина, Румыния, Бол- гария, Югославия, Венгрия, Чехословакияны азат етуге қатысады. Жеңіс күнін Болгарияда қарсы алған Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені; • "Ерлігі үшін" медалі • "1941-1945 жылғы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 20 жыл" медалі •"КСРО қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі 1924 жылы 6 қаңтарда Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылы Кеңес Әскерінің қатарына шақырылып, Башқұртстанда әскери борышын өтейді. Сталинград, Молдова, Румыния, Польша, Чехословакия, Германияны азат етуге бағытталған ұрыстарға қатысқан. 1945 жылдың басында 48-ші Танк корпусының 793-ші атқыштар полкінде болған. Жеңіс күнін Чехославакияда қарсы алады. Бекболатов Алдаберген Марапаттары: •Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Германияны жеңгені үшін" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "1941-1942 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Кеңес Әскері мен Флотына 30 жыл" медалі • Жуков медалі Солтүстік Қазақстан облысында 1927 жылдың 11 қаңтарында дүниеге келген. 1944 жылдың ақпанында майданға шақыртылған. Балтық флотына жолдама алады. 1944 жылы, Ленинград қамалын бұзғаннан кейін "Прозорливый" кемесінде қызмет етеді. Таллинн және Рига қалаларын азат етуге қатысқан. Жеңіс күнін Таллин қаласында қарсы алған. Глазырин Александр Данилович 20 21 Марапаттары: • "Ерлігі үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 65 жыл" медалі 1926 жылы 10 ақпанда Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақырылады. Теңіз жағалауында әскери борышын өтеп, Жеңіс күнін Сталинградта қарсы алады. Соғыстан кейін Орал қаласына келіп, инженер - геофизик болып қызмет етеді. Гумаров Қайдар Гумаров Таир Гумарович Марапаттары: • ІІ-ші дәрежелі Даңқ ордені • Қызыл жұлдыз ордені • "Ерлігі үшін " медалі • "Құрмет белгісі" ордені • "1941-1942 жылдары Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі • "1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл" медалі • "1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі 1924 жылы 12 қазанда Гурьев облысында дүниге келген. 1942 жылы әскер қатарына шақыртылып, соғыс бойы Укра- ин майданының құрамында ұрысқа қатысқан . Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • Жуков медалі 1925 жылдың 15-ші шілдесінде Атырау облысында дүниеге келген. 1943 жылы майданға шақырылған. Қырымда станокты пулеметші болып әскери борышын өтеген. Жеңіс күнін Ленинградта қарсы алды. Даулеталиев Қарабай Досымбетұлы Құрманбай Марапаттары: •Ленин ордені •Даңқ ордені •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі 1925 жылы 15 сәуірде Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақыртылып, Сталинград түбіндегі №101-ші атқыштар полкіне жолданады. 1945 жылы Отанға оралды. •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі •"Құрмет белгісі" ордені
22 23 Марапаттар: • І-ші дәрежелі даңқ ордені • "1941-1945 жылдардағы Ұлы отан соғысында Германияны жеңгені үшін " медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1926 жылы Атырау облысында дүние есігін ашқан. 1944 жылы Ұлы Отан соғысы кезеңінде қорғаушылар қатарына шақырылады. Орынбор қаласында әскери дайындықтан өтеді. Кейін 12-шы дивизияның 339-шы полкінде қызмет етеді. 1945 жылы ауыр жарақатына байланысты елге оралады Елеубаев Абдрахман Есенжанов Жетпісбай Марапаттары : • Отан соғысының І дәрежелә ордені • Отан соғысының ІІ дәрежелі орденә • Үш Қызыл жұлдыз ордені • "Құрмет белгісі" ордені 1923 жылы Атырау облысында дүниеге келген. 1942 жылдың ақпанында майданға шақыртылған. Украина, Молдавия, Польша қалаларын азат етуге , Берлинді алуға қатысқан. Жеңіс күнін Берлинде қарсы алды. Марапаттары: • ІІ дәрежелі Даңқ ордені • "1941-1945 жылдарындағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • " Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • " Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55жыл" медалі • " Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • " Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1926 жылы 13 шілдеде Атырау облысында дүниеге келген. 1944 жылы Ұлы Отан соғысы кезеңінде қорғаушылар қатарына шақыртылады. Орынбор ұаласында әскери дайындықтан өткен. Кейін 120-шы ивизияның 339-шы полкінде әскери борышын өтейді. 1950-ші жылы Отанына оралады. Жақсыбаев Қадырбай Жұмағалиев Ізімғали Марапаттары: • І-ші дәржелі Даңқ ордені • Қызыл жұлдыз ордені • Белоруссия мен Украина медальдары • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • Жуков медалі 1925 жылы 1 маусымда Гурьев облысында дүниеге келген. 1944 жылы майданға шақырылып, Украиналық майданда артиллерист болып әскери борышын өтеген. Еуропа қалалары үшін ұрыстарға қатысып, Берлинге дейін жеткен. 1945 жылы Отанына оралады
24 25 Марапаттары: •Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені •"Ерлігі үшін" медалі •"1941-1945 жылдарындағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •"1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" •"1941-1945 жылдардағы соғыс Ардагері" естелік белгісі 1926 жылы 24 сәуірде Новосібір облысында дүниеге келген. 1943 жылы 10 қарашада Қызыл Әскер қатарына шақыртылады. Алдымен Ақмола қалсындағы 135-ші қосалқы атқыштар полкінде әскери брышын өтеп, оқуынан кейін, 1944 жылдың сәуірінде Вязьма қаласының түбіндегі майданға жіберіледі. Жеңіс күнін Молдавияда қарсы алады. Заец Василий Матвеевич Захарова Анна Александровна 1925 жылдың 30-шы желтоқсанында Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылдың қыркүйегінде шақыртылған. Майданға 2-ші Украиналық майданның 44-ші жекеленген әйелдер байланыс батальоныны құрамында қатысады. Сталинград түбіндегі ұрысқа қатысады. Байланыс пен хабар қамтамасыз еті мақсатында әуеден бақылау жүргізеді. 1945 жылы Отанға қайтып оралады. Марапаттары: •І-ші дәрежелі даңқ орені •"Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі •"КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі •Жуков медалі
Марапаттары: •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •Украина медальдары •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 25 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі 1923 жылы 8 наурыз күні Қызылорда облысында дүниеге келген. 1942 жылдың 5-ші наурызы майданға шақыртылады. Бірінші Украина әскерінің құрамында әскери борышын өтеген. Саратов, Сталинград, Курск үшін ұрысқа қатысты. Польша, Чехия, Венгрия, Австрияны азат етуге ат салысқан. Герамнияның Дрезден қаласына дейін жеткен. Ысқақов Үсейін Қалиев Қараш Марапаттары: • ІІ-ші дәрежелі Даңқ ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • Жуков медалі • "І дәрежелі Отан соғысы" медалі 1921 жылдың 1 маусымында Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылдың мамырында Белоруссиялық майданға шақыртылады. "Стари Руси" 375-ші атқыштар дивизиясында әскери борышын өтейді. Харковь қаласын қорғаған. 1946 жылы Отанына оралған. 26 27 Марапаттары: • "Сталингардты қорғағаны үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Жапонияны жеңгені үшін" медалі 1925 жылы 6 қазанда Сталинград қаласында дүниеге келген. 1942 жылдың 5-ші қыркүйегінде 165-ші әскери бөлімінің жол-құрылыс батальонына еріктілердің бірі болып қабыладанады. Сталинград ұрысына қатысқан. Украинаны азат етуге ат салысып, Жапониямен болған соғысқа да қатысқан. Жеңіс күнін азат етілген Прагада қарсы алады. Соғыстан кейін Алматы қаласында еңбек етіп, қалған өмірін осы қалада сүреді. Кащеева Валентина Александровна Көптілеуов Тұраш Марапаттары: • ІІ-ші дәрежелі Даңқ ордені • Отан соғысының ордені • Қызыл жұлдыз ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 25 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • Жуков медалі • "Варшаваны азат еткені үшін" медалі • Белоруссия медалдары 1926 жылы Гурьев облысында дүниеге келген. 1944 жылдың 15-ші қарашасында дүниеге келген. 375-ші атқыштар полкінде әскери борышын өтейді. Минскті азат етуге қатысты. 1950 жылы Отанға оралды. Марапаттары: • Отан соғысының І дәрежелі ордені • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Құрмет белгісі" ордені • "Еңбек ардагері" медалі • "Ерлігі үшін" медалі 1925 жылдың 29 шілдесінде Мәскеу облысында дүниеге келген. 1943 жылдың маусымында Кеңес Әскерінің қатарына шақыртылып, 1944-ші жылдың маусымында Белоруссиялық майданға жолдама алады. Жауынгерлік жолын Брест қаласының түбінде минометтік взвод командирі ретінде бастайды. Кейін автоматтық взводтың командирі болып тағайындалады. Жеңіс күнін Кенигсберг қаласында қарсы алады. Соғыстан кейін Қазақстанд тұрып, осы жерде еңбек етеді Кузнецов Василий Павлович Курганов Михаил Николаевич Марапаттары: • Отан соғысының І-ші дәрежелі ордені • "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі 1924 жылдың 13-ші қазанында Ростов облысында дүниеге келген. 1941 жылдың желтоқсанында Ростов қаласына майданға шақырылады. Ростов облысындағы Оңтүстік-Батыс майданының 192-ші атқыштар дивизиясында "Дала майда- ны" теміржол батальонында әскери борышын өтейді. Киев, Днепропетровскті азат етуге қатысқан. Жеңіс күнін Белорус- сияда қарсы алады. Соғыстан кейін Қазақстанда еңбек етіп, тұрақты қоныстанады.
28 29 Марапаттары: • Отан соғысының І-шә дәрежелі ордені • "Ерлігі үшін" ордені 1922 жылы 1 шілде күні Маңғыстау облысында дүниеге келген. 1941 жылы майданға шақырылады . Екінші Белоруссия майданындағы маршал Рокоссовский дивизиясының 82-ші полкіннің құрамында ұрысқа қатысқан. Белоруссияны, Польшаның - Белосток, Гдыня, Старгород, Гданьск қалаларын, немістің - Штральзунд, Гриммен, Деммин, Мальхин, Варен, Везенберг қалаларын азат етуге қатысады. Берлинге жеткен. Қыдырбаев Қайыр Лобанов Сергей Пантелеевич Марапаттары: • Отан соғысының І дәрежелі ордені • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі 1924 жылдың 29 желтоқсанында Архангельск қаласында дүниеге келген. 1942 жылдың 14 желтоқсанында Сталин- град қаласындағы 33-ші әскер дивизиясына жолдама ала- ды. Донбассты азат ету ұрысына қатысады. 1944 жылдың қаңтарынан 1945 жылдың желтоқсаны аралығында Донбасстағы миналы далаларды минадан тазалап, неміс әскерлерінің қаруларын жоюға ат салысқан. Жеңісті Дон- басста қарсы алды. Соғыстан кейін Өскемен қаласында тұрған. Сол жерде еңбек етеді Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Мәскеуді қорғағаны үшін" медалі • "1941-1942 жылдары Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • Жуков ордені 1920 жылы Ақмола облысында дүниеге келген. Майданға 1941 жылы шақырылып, Мәскеу аймағының ұйымдастырылған 142-ші батальонына жолдама алады . Жойғыш авиацияны кислородпен қамтамасыз ету бойынша кислород тасмалдаушы құрылғының шебері болған. Мәскеу түбінде әскери борышын өтеген. Жеңіс күнін Мәскеу түбіндегі Солнцево кентнде қарыс алған. Макаров Николай Иванович Махова Татьяна Александровна Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені •"КСРО қарулы күштеріне 50 жыл" медалі •"1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі •"1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл" медалі •"Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі 1921 жылы 9-шы желтоқсанда Солтүстік Қазақстан облысында дүниеге келген. 1942 жылдың 15 мамы- рында еріктілердің қатарында майданға аттанады. Есіл қаласындағы 2-ші Ленинград мектебінде авиамаманға оқиды. 1943 жылы Саратов облысындағы 106-шы Гвардиялық полкке жолдама алады. Польша,Венгрины азат етуге қатысады. Жеңісті Берлин түбіндегі Котбус қаласында қарсы алады. 30 31 Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәржелі медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл"медалі • "Кеңес Әскері мен Флотына 30 жыл" медалі • Жуков медалі • "1941-1945 жылдардағы Майдангер" құрмет белгісі • "1941-1945 жылдардағы соғыс Ардагері" құрмет белгісі 1926 жылы 1 тамызда Солтүстік Қазақстан облысында дүниеге келген. 1943 жылы Украиналық майданға шақырту алады. 6-шы Орлов дивизиясында әскери борышын өтеп, Молдова, Румыния, Венгриядағы ұрыстарға қатысқан. Жаратқатынан кейін 110-шы жекелеген барлаушылар ротасында барлаушы болады. Жеңіс күнін Прагада қарсы алған. Михайлов Павел Павлович Марапаттары: • Отан соғысының І дәрежелі ордені • "1941-1945 жылдардағы Ұлы отан соғысында Германияны жеңгені үшін " медалі • "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі 1926 жылдың 1 мамырында Маңғыстау облысында дүниеге келген. 1943 жылы шақыртылады. Белорусь майданындағы әскери бөлімдерінің құрамында , 13 дивизия, 365-ші атқыштар полкінде ұрысқа қатысады. Родился 1 мая 1926 года в Мангистауской области. Был призван в 1943 году. Воевал в составе воинских частей Белорусского фронта,13 дивизия, 365-й стрелковый полк. Пулеметтік есепте командир қызметін атқарады. Пруссия мен Литва ұрыстарына қатысады. 1945 жылы Отанға оралады. Нечаев Виктор Васильевич Никулин Владимир Никанорович Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені •"Кеңес Әскері мен флотына 30 жыл" медалі • "1941-1942 жылдары Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі 1927 жылы 13-ші маусымда Тула қаласында дүниеге келген. 1944 жылдың 7-ші желтоқсанында әскери боры- шын өтеуге шақырту алады. №42014-ші әскери бөлімнің 582-ші жойғыш авиаполкінде борышын өтейді. 1945 жылы 9-шы тамыздан 3-ші қыркүйекке дейін «Иркутск ИВАШАМ» ерекше тобының құрамында ұрысқа қатысады. Жеңіс күнін Иркутск қаласында қарсы алады. Соғыстан соң Алматы қаласында еңбек етіп,сонда тұрақтайды . Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Ерлігі үшін" ордені • "1941-1942 жылдары Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі 1924 жылы 29 маусымда Көкшетау қаласында дүниеге келген. 1943 жылдың ақпанында майданға шақыртылып, 1-ші Украиналық майданның 271-ші атқыштар дивизиясында аға сержант болып борышын өтейді. 1945 жылы Отанына оралды. Отрошко Иван Сергеевич
32 33 Пилипенко Виктор Анатольевич Марапаттары: •Отан соғысының І дәрежелі ордені •ІІІ дәрежелі Даңқ ордені •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі 1926 жылы 25 қаңтарда Алматы облысында дүниеге кел- ген. 1943 жылы Кеңес әскерінің қатарына шақыртылады. 1944 жылдың тамызында сержант шеніне ие болып, Прибалтикалық әскери округке жолданады. ол жерде 1945 жылға дейін қызмет етеді. Жеңіс күнін Вильнос қаласында қарсы алған. Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Кеңес Әскері мен Флотына 30 жыл" медалі • "Жапонияны жеңгені үшін" медалі Алматы облысында 1927 жылдың 23-ші ақпанында дүниеге келген. 1944 жылы Кеңес әскерінің қатарына шақыртылады. Қиыр шығыста қызмет етеді. Мәскеу, Торн, Познань, Иркутск, Мишань, Гирин қалаларын азат етуге қатысады. Жеңіс күнін Иркутск қаласында қарсы алады. Полькин Александр Яковлевич Прокопенко Афанасий Макарович Марапаттары: • Отан соғысының І дәрежелі ордені • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Ерлігі үшін" медалі • "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі 1926 жылдың 11-ші ақпанында Омск облысында дүниеге келген. 1941 жылы майданға шақырту алады. Бийск қаласында байланыс полкінде әскери борышын өтейді. Мәскеу қорғанысын нығайтуға қатынасады. Прибалтикалық және 1-ші Белоруссиялық майданының құрамында Латвия, Польша, Шығыс Пруссия шекаралары- на шабуыл жасауға қатысады. Жеңіс күнін Словакияның Грон қаласында қарсы алады. Марапаттары: • "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі • Жуков медалі • "1941-1942 жылдары Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "1941-1945 жылғы соғыстағы Майдангер" құрмет белгісі 1926 жылы Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақырту алып, станокты пулеметші болған. Еуропа қалаларын азат етуге қатысқан. Берлинге жетіп, сол жерде Жеңіс күнін қарсы алады. Сабытов Әбди
34 35 Марапаттары: • Қызыл Жұлдыз ордені • "Ленинградты қорғағаны үшін" медалі • "Ленинградты фашисттер құрсауынан толық босанғанына 70 жыл толуына байланысты" медалі 1920 жылы Семей облысында дүниеге келген. 1939 жылы Кеңес әскеріне шақыртылады. 1941 жылы Ленинградқа жолдама алады. Артиллериялық бөлімнің ауыр артиллериясында әскери борышын өтеген. Ленинградты қорғауға қатысқан . Сеитов Түкен Садықов Әбдірахман Аляевич Марапаттары: • "Құрмет белгісі" ордені • "Кеңес Әскері мен Флотына 30 жыл" медалі • "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы жеңіске 20 жыл" медалі • "Жапонияны жеңгені үшін" медалі 1925 жылы 25 шілдеде Талғар ауданында дүниеге келген. 1943 жылы Кеңес Әскерінің қатарына шақыртылады. Жауынгерлік жолын мәскеу қаласында бастаған. Мәскеу, Харбин, Варшава үшін ұрыстарға қатысқан. Жеңісті Хар- бин қаласында қарсы алған. Сидоров Юрий Сергеевич Медальдары: • "Ерлігі үшін" медалі • Отан соғысының І дәрежелі ордені • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1924 жылы 29-ші қазанда Башқұртстанда дүниеге келген. 1943 жылы майданға шақыртылады. Бірінші Украина майданындағы 24- ші атқыштар дивизиясында әскери борышын өтеген. Харьков және Кулинск қалаларын азат етуге бағытталған ұрыстарға қатысқан. Жеңіс күнін камчаткада қарсы алады. Соғыстан кейін Қазақстанда еңбек етіп, осында тұрақтайды. Марпаттары: •Қызыл Жұлдыз Ордені •Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені •"Берлинді алғаны үшін " медалі •"Ерлігі үшін" медалі •"1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •"КСРО Қарулы күштеріне 70 жыл"медалі •"Ұлы Отан соғсындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • Жуков медалі 1923 жылы 16 желтоқсан күні Челябинск облысында туған. 1941 жылдың 7 қазанында әскер қатарына шақыртылады. Белорусь майданының 2-ші және 3-ші құрамында Украина, Чехословакия, Австрияны азат етуге қатысқан. Соғысты 3-ші танк әскері байланыс штабының старшинасы шебінде аяқтаған. Жеңіс күнін Берлинде қарсы алады. Соғыстан кейін Қарағандыда еңбек етіп, сол жерде өмір сүреді Стенин Владимир Андрианович 36 37 Стравец Алексей Бенционович Марапаттары: • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1923 жылы Орал облысында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақыртылады. Екінші Украин майданында, 27-ші жойғыш авиациялық дивизиясында механик-байланысшы болып әскери борышын өтейді. 1947 жылы Отанға оралады. Жеңіс күнін Украинадағы Белый Колодец ауылында қарсы алады. Марапаттары: • Қызыл Жұлдыз ордені • Отан соғысының І-ші дәрежелі ордені • "Ерлігі үшін" медалі • "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі • "Кенигсбергті алғаны үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • Жуков медалі 1918 жылдың 12-ші қыркүйегінде Ново-Обнинск қаласында дүниеге келеді. 1941 жылдың қаңтарында Кеңес әскерінің қатарына шақыртылады. 1942 жылдың маусымынан бастап 1945 жылдың желтоқсаны арасында 1165-ші пушкалық- артиллериялық полкте аға қару шебері болып әскери борышын өтейді. Жеңіс күнін Мәскеуде қарсы алған. Алматыда еңбек етіп, қалған өмірін сол қалада сүрген. Толстых Егор Федорович Марапаттары: • Отан соғысының І дәрежелі ордені • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • Жауынгерлік Қызыл Ту ордені Маңғыстау облысында 1921 жылы туған. 1942 жылдың қазанында майданға шақырылады. Белоруссия, Батыс Украина, Польшаны азат етуге қатысқан, Курс доғасындағы ұрыста ат салысқан, Берлинге жеткен. Жеңіс күнін дәл сол Берлинде қарсы алады. Өтеген Үзденбаев
38 39 Үмбеқалиқызы Қамқа Марапаттары: •Жуков медалі •Ұлы Отан соғысы ордені •"Отан алдындағы ерен еңбегі үшін" медалі •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі •"КСРО Қарулы күштеріне 20 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 25 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 30 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 35 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 40 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 45 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 50 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 55 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 60 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 65 жыл" •"КСРО Қарулы күштеріне 70 жыл" •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі •"Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1923 жылы Маңғыстау облысында дүниеге келген. 1942 жылы шақыртылған. Батыс майданындағы әскер қатарына алынып, кейін Бірінші Қиыр Шығыс майданының 9-шы әуе әскерінде Отан алдында қызметін жалғастырады. 1945 Отанға оралады. Жеңіс күнін Ақтауда қарсы алған. Өмірбаев Байжан Марапаттары: •ІІ дәрежелі Даңқ ордені • "Ерлігі" үшін медалі • "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалі • Отан соғысы ордені • Қызыл жұлдыз ордені • "Варшаваны азат еткені үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 25 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • Жуков медалі 1924 жылы 1 маусымда Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылы майданға шақырту алады. Байланыс әскерінде бас радист болып әскери борышын өтейді. 1947 жылы Отанға оралды. 40 41 Марапаттары: • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • Отан соғысының ордені • "Киевті азат еткені үшін" медалі • "Белоруссияны азат еткені үшін" медалі • "Курскті азат еткені үшін" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 20 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі 1924 жылы Гурьев облысында дүниеге келген. 1942 жылы еріктілер қатарында майданға аттанады. Курск түбінде 416-шы дивизия құрамында болады. 1945 жылы Берлинді алуға қатысады. Жеңіс күнін Берлинде қарсы алады. Оразгалиева Ажар Өтесінов Ізтұрған Марапаттары: • "Ерлігі үшін" медалі • Отан соғысының І дәрежелі ордені • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 25 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 30 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 35 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 40 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 45 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 50 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 70 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 55 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 70 жыл" медалі 1924 жылдың 1 шілдесінде Маңғыстау облысында дүниеге келген. 142-ші дивизияның жер үсті пехотасында әскери борышын өтеген. Жарақатынан кейін авиациялық әскерге ауыстырылады. Севастопольге дейін жетіп, сол жерде Жеңіс күнін қарсы алды.
42 43 Марапаттары: • Отан соғысының ІІ дәрежелі ордені • "Ерлігі үшін" медалі • "Кенигсбергті алғаны үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі 1926 жылдың 25-ші желтоқсанында Орал облысында дүниеге келген. 1943 -ші жылдың қарашасында Кеңес әскерінің қатарына шақыртылады. Кіші сержант болып әскери борышын өтеген. Екінші Белоруссия майданының 878-ші атқыштар полкінің 158-ші атқыштар дивизиясының құрамында болған. Германияға дейін жеткен. Жеңіс күнін Кенигсберг түбінде қарсы алған Хорошкин Павел Георгиевич Шынтеміров Сәлім Марапаттары: •Отан соғысының ордені • Қызыл жұлдыз ордені • "Украинаны азат еткені үшін" ордені •"Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 60 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 55 жыл" медалі • "КСРО-ның Қарулы күштеріне 65 жыл" медалі 1926 жылдың 17-ші наурызында Гурьев облысында дүниеге келген. 1944 жылы майданға шақыртылады. Украина қалаларын азат етуге қатысқан. Чехословакия, Кубаньді қорғаған. 190 жылы Отанына оралады Яшков Дмитрий Лукич Марапаттары: • Отан соғысының І дәрежелі ордені • Қызыл жұлдыз ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі 1925 жылы 5-ші қарашада дүниеге келген. Көп жылдар бойы Қазақстанда еңбек етіп, осы жерден майданға атттанған. Дәл қазіргі уақытта Ресейде тұрады. Шаймухаметов Геннадий Федорович Марапаттары: • "Еңбек ардагері" медалі • "Бесжылдық екпіндісі" белгісі • "ТМД-нің еңбегі сіңген энергетигі" белгісі 1923 жылы 20-шы қазанда Челябинск облысында дүниеге келеді. 1941 жылы Кеңес әскерінің қатарына шақыртылады. 4-ші барлаушылар ротасында әскери борышын өтеген. 1942 жылдың 11-ші сәуірінде ауыр жарақаттанады. 1942 жылдың тамызында медициналық сарапшылардың қорытындысымен 3 топтағы мүгедек деп танылып, уйіне қайтарылады. Соғыстан кейін Қазақстанда еңбек етіп,өмір сүреді. Марапаттары: • Отан соғысының І -ші дәрежелі ордені • "Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін" медалі • "Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл" медалі 1923 жылы 13-ші наурызда Жамбыл облысында дүниеге келген. 1942 жылдың 5-ші наурызында Мәскеу түбіндегі Клин қаласына әскерге шақыртылады. Мәскеу қаласының 16-ші әскерінде мерген болады. Ржев, Калинин қалаларындағы әскери іс-шараларға қатысты. Жеңіс күнін Рига қаласында қарсы алған. Шанбаев Қасен 44 45 ТЫЛДАҒЫ ЕҢБЕК – СОҒЫСТЫ ЖЕҢБЕК «Б арлығы майдан үшін, барлығы жеңіс үшін!». Бүкіл ел осы ұранмен өмір сүрді. Тыл аумақтары үшін «соғыс экономикасын» жасақтау үшін мыңдаған өндіріс орындары, жаңа зауыттар ұйымдастырылды. Қазақстанда 450 өнеркәсіп: металлөңдеуші және машинажасаушы зауыттар, мина мен снарядтар, торпеда мен бомба, огнемет жасаушы зауыттар, радиостанциялар мен әскери техника мен қару-жарақтың өзге де түрлері жасалды. Оқшауланған өндіріс орындары бейімделген ғимараттар мен құздың астында да өз жұмыстарын бастады. Станокты жергілікті тұрғындар: қарттар, әйелдер мен жасөспірімдер 2–3 ауысымнан жұмыс істей отырып қолдарына алды. Өндірісте жұмыс істеу үші 670 мың адам бейімделді. Республика қорғасынның 85%, мыстың 35%, молибденнің 65%, висмуттың 65%-ын әкесі, анасы, әйелдері тылда майдан үшін еңбек етуде. Қазақстан майданды бүкіл жер байлықтарымен, тауларының бүкіл байлықтарымен қамтамасыз етуде. Гитлершілерге бағытталған әр снарядта қазақ табиғатының бөлігі, қазақтың маңдай терінің еншісі бар». Қазақстанның тағы бір айта кетерлік үлкен еңбегі оқшауландырылған және жер аударылған азаматтарға қамқорлық көрсетуі болып табылды. Қазақстан аумағына 1,5 миллион адам қоныс аударса, республика Украина, Ресей, Белорусияның жүздеген тұрғындары үшін өз үйіндей болды. Қазақстан астанасына ғалымдар, әртістер, суретшілер көшіп келді. Алексей Толстой, Михаил Зощенко, Константин Симонов, Самуил Маршак, Сергей Михалков өз шығармаларын Алматыда жазса, Константин Паустовский қазақстандық жазушы Мұхтар Әуезовтің үйінде тұрған. Алматы өндірді. Соғыс жылдары 34 млн тонна көмір өндіріліп, мұнайды өңдеу 39%-ға артты. Соғыс уақытында он оқтың тоғызы Қазақстанда өндірілген қорғасыннан жасалды. Майданда құрамында қазақстандық металл жоқ техника болған жоқ. Майданды азық-түлікпен, шикізатпен қамтамасыз ету әйелдердің, балалар мен қарттардың мойнына жүктелсе, олар техниканың жеткіліксіздігінен қолмен жұмыс істеуге мәжбүр болды. Тылда еңбек еткендер майданға азық- түлік, жылы киім, ақша жөнелтіп отырды. Отанды қорғау қорына 4 миллион рубльден артық қаржы жиналды. Бұл қаражатқа «Қазақстан колхозшысы», «Қазақстан комсомолшысы» танк колонналары, «Кеңестік Қазақстан» ауа эскадрилиясы жасақталып, майдан шебіне жіберілді. «Правда» газеті соғыс жылдары былай деп жазды: «Қазақтар майданда жан аямай соғысуда, олардың кинематографиялық орталыққа айналып, бес фильмнің төртеуі сол жерде түсірілді. ҚазКСР астанасында 12 госпиталь орналасты, белгілі актерлер мен әншілер жараланған жауынгерлермен кездесіп, олардың рухтарны көтерді. Біздің отандасымыз Роза Бағланова бүкіл соғыс бойы майдан даласында болып, Кеңес әскерінің жауынгерлері алдында ән салған. «Соғыстағы ерлігі үшін» алғашқы медалін ол 1943 жылы маршал Коневтің қолынан алса, екінші медалді маршал Рокоссовский табыстаған. Ондаған миллион жан туған елдерін қорғау үшін бірігіп, қолдарынан келгендерін жасады. Түрлі ұлт өкілдері мен әлеуметтік шеніне қарамастан: коммунистер мен партияда жоқтар, атеистер мен діндарлар өз тағдырларын, өмірлерін аямай қатерге тігіп, Жеңіске жету жолында өз үлестерін қосты. 46 47 МҰНАЙ – ЖЕҢІСТІҢ ҚУАТЫ М ұнай мен газ – бұл кез келген елдің маңызды энергетикалық қоры болса, соғыс оның қажеттілігін бірнеше есе арттыра түседі. Мұнай және газ өндіретін өнеркәсіптер жеңіс үшін айтарлықтай үлес қосты. 1942 жылдың ортасында неміс- фашист әскерінің Дон мен Волга, сондай-ақ, Солтүстік Кавказға шабуылы үдей түсті. Тіпті, Бакудегі мұнай өнеркәсібі де зардап шекті. Майкоп пен Грозныйдағы уақытша өз қызметін тоқтатқан өнеркәсіп орындарын қалпына келтіру мақсатында маңызды әскери-шаруашылық міндеті Қазақстандағы мұнайды өндіруді жеделдету болып табылды. Осы істі атқаруға көп нәрсе, соның ішінде, Кеңес Әскерінің ұрысқа қабілеттілігі мен елдің халықтық шаруашылығының бастапқы қажеттіліктерін қанағаттандыру да байланысты еді. 1941– 1945 жылдары мұнай өндіру орташа алғанда жылына 800 мың тоннаны құрады. Ұлы Отан соғысы жылдары геологиялық зерттеулер Орал- Ембі мұнайлы аумағында шоғырландырылды. Орал-Ембі ауданының мұнайшылары соғыстың барлық жылдары демалыссыз тәулігіне 12–13 сағаттан жұмыс істеп, мыңдаған тонна мұнай өндіріп, Кеңес әскерін жабдықтап отырды. Ембі мұнайы қазірге дейінгі бағасы жоқ фашизмнің үнін өшіруге қосылған елеулі үлес еді. Ел соғыса отырып, еңбек етті. Тек Ембінің өзінде Пешной аралында теңіз мұнай порты, теңіз жағалауын «Каспий–Орск» магистралді мұнай құбылымен байланыстырған «Пешной – Гурьев» өнім құбыры, «Мақат–Комсомольский», «Сағыз–Қошқар» құбырлары салынды. Барлау жұмыстары жылдамдатылып, мұнайдың өндірістік шоғырлары Мұнайлы, Жолдыбай, Нармонданак, Құлсарыдан анықталды. Маңғыстауда зерттеу жұмыстары жүргізілді. Ұлы Отан соғысы жылдары Жақсымай, Сағыз, Комсомольский, Қошқар, Тентексор кен орындары іске қосылды. Мұнайлы, Бекбике мен Қаратон пайдалануға берілді. Бұл кен орындарын іске қосу мұнайдың жылдық өнімінің бірден өсуі мен қорлардың көбеюіне жол ашты. Гурьев мұнай өңдеуші зауыты салынды. Бұрғылаудың құбырлық тәсілі меңгерілді. Құлсары мен Іскен өнеркәсібінде жанармай мен дизелдік отынды жинайтын құрылғы қондырылды. КСРО қазақстандық табыскерлерімен мұнай өңдеудің қосымша әдісі игерілді. Адамдар өз істерінің маңыздылығын жақсы түсінді. «Қазақстанмұнай» ұйымы ұжымы, сонымен қатар, өзге де көптеген ірі өнеркәсіп орындары соғыс біткенше жұмыла еңбек ететіндерін жеткізді. Соғыстың аяғында мұнай өнеркәсібінде 12 мың адам, соның ішінде, 5500 әйел адам еңбек етті. Қазақстанның мұнай өндіретін өнеркәсіпте 20 еседен артық Мемлекеттік Қорғаным Комитетінің туы берілді. Тек 1944 жылы «ҚазақОтанМұнайкомбинаты» өнеркәсібі Мұнай өнеркәсібі Наркоматы мен ВЦСПС сыйлығын 15 рет, 10 рет – республика СНК мен Қазақстан ОК КП марапатына ие болды. Республиканың мұнай саласында еңбек еткен көптеген жұмысшылары жоғары дәрежелі марапаттармен марапатталды. Ленин орденіне бұрғылау шебері Н. Бермағамбетов, А .Байарыстанов, Р.Ісқариев, Б. Өтеулиев, комбинат басшысы Н. Калинин, өнеркәсіпші Д. Досмұхаметов, С. Өтебаев, Р. Сағындықов лайық деп танылды. Энергетикалық нысандардың құрылысы жоғары деңгейге өсті. 1944–1945 жылдары екі қуатты аудандық, 10 қалалық және зауыттық электр станциялары қатарға қосылса, электр энергиясын өндіру шамамен 50%-ға өсіп, өндірістік өнеркәсіптің электр станциялары электр қуатын өндіруді 2 есеге арттырды. Сондай-ақ, бірден өскен өндіріс пен электрмен қамтудың жеткіліксіз бащасы арасындағы диспропорция ретке келтірілді. Жерлестеріміздің еңбек жолындағы ерлігі – тек тарих пен естелік қана емес. Бұл отансүйгіштіктің, елдің барлық азаматтарының күш біріктіруінің символы.
48 49 БЕЙБІТШІЛІК ҮШІН ЖАН ПИДА Тылда еңбек еткен жандар, ҚР мұнай-газ және энергетика саласының ардагерлері 1 Абрамович Иван Александрович 2 Аванесова Лидия Михайловна 3 Авров Петр Яковлевич 4 Агеев Алексей Сафонович 5 Агеева Анна Васильевна 6 Ададуров Николай Васильевич 7 Айтымбетов Абдукахар 8 Айтқалиев Қазым Айтқалиұлы 9 Айтпаева Канзи 10 Айтуаров Иса Абильхайырұлы 11 Айшуақов Молдағали 12 Ақбаев Боранбай 13 Аққалиев Биғалы 14 Аққулов Мырзахмет 15 Аксенова Прасковья Константиновна 16 Ақтөриев Сапар 14 Алексеев Лев Николаевич 18 Аленова Уазира Хасеновна 19 Алмағамбетов Нәсімбек 20 Алмағамбетов Нәсімбек 21 Аманғалиев Зинел 22 Аманшиева Орынша 23 Андреева Нина Васильевна 24 Аникин Григорий Антонович 25 Антипов Павел Георгиевич 26 Антипов Павел Георгиевич 27 Антонюк Тамара Николаевна 28 Арахелян Георгий Александрович 29 Артығалиев Қасым 30 Архипова Валентина Георгиевна 31 Арыстанов Нурлығайн 32 Асылханов Сәлімжан 33 Атакішиев Атакіші Ахмедханович 34 Ауелбаева Зият 35 Ахаев Султан 36 Ахметов Бижан Чугубаевич 37 Ахмиров Борис Шакирович 38 Әбдірзаков Ғазиз 39
Әбиев Жексен 40
Әбішева Күнше 41 Әбу Сабила 42 Әжібаева Қанша 43
Әділбаев Жанжігіт 44
Әділғалиев Жамаладин 45
Әзербаев Мырзабай 46 Әміров Бекмолда 47 Бабичев Михаил Петрович 48 Багаутдинова Ольга Афанасьевна 49 Бадагазина Александра Федоровна 50 Баймағанбетов Нықыш 51 Балжанов Құмар Кайырбаевич 52 Балқасымов Кубан 53 Балтабаев Есмурза 54 Баталова Анастасия Васильевна 55 Батранина Нина Михайловна 56 Бахтияров Тұрсынбай Бақытұлы 57 Безбенко Валентина Владимировна 58 Бекеев Ермек 59 Бекмагамбетова Динаш 60 Бекмагамбетова Нәсіп 61 Белов Виктор Ильич 62 Белоусова Клавдия Ильинична 63 Белунин Борис Васильевич 64 Бельтюкова Альбина Григорьевна 65 Беляева Лукерья Панфиловна 66 Бердниченко Зинаида Федоровна 67 Бердіқұлов Мұхамеди 68 Бережная Александра Денисовна 69 Березина Тамара Петровна 70 Бірмағамбетов Хамит 71 Битюцкая Ксения Ильинична 72 Бишовец Анна Петровна 73 Блгалиев Сайфулла 74 Борамбаева Балтакеш 75 Борисова Марина Еремеевна 50 51 76 Борисюк Григорий Степанович 77
Бородаев Николай Дмитриевич 78
Браславцева Лидия Ивановна 79
Брехова Елена Анисимовна 80
Букаев Мирасбек Ермекбайұлы 81
Булекбаев Зейнулла Елеуович 82
Бөлеков Ілияс Жумағалиұлы 83
Бөлеков Ким Амангосович 84
Бурмага Любовь Федоровна 85
Бурматова Валентина Васильевна 86
Буяков Анатолий Иванович 87
Быкова Тамара Яковлевна 88
Валеев Шамиль 89
Василец Михаил Ильич 90
Васильева Мария Фёдоровна 91
Васюкова Мария Фроловна 92
Верткова Елизавета Ивановна 93
Веселов Николай Михайлович 94
Волкова Мария Антоновна 95
Волокитин Борис Васильевич 96
Волошин Николай Иванович 97
Волошина Анна Фоминична 98
Воронцова Зоя Алексеевна 99
Вохминова Лидия Степановна 100
Ғабдулова Санжан 101
Гаврилина Анна Филипповна 102
Галактионова Анна Александровна 103
Гимадиев Фарит Салахович 104
Гладышева Алефтина Гавриловна 105
Говоров Николай Тимофеевич 106
Говорухина Евлампия Фоминична 107
Голоскоков Анатолий Иванович 108
Голубев Василий Финаевич 109
Голубев Иван Тимофеевич 110
Гончарова Татьяна Васильевна 111
Горбунова Александра Макаровна 112
Горобец Лидия Александровна 113
Гракова Антонина Григорьевна 114
Груздова Павлина Калистратовна 115
Губайдуллин Даут 116
Губайдуллин Уасил 117
Губайдуллин Хамид 118
Дальян Иван Борисович 119
Девятова Александра Дмитриевна 120
Дегтева Татьяна Трофимовна 121
Деревинская Мария Петровна 122
Добродеев Анатолий Михайлович 123
Долгов Иван Егорович 124
Доненбаев Шеруен 125
Дорофеев Иван Васильевич 126
Дорофеева Елена Петровна 127
Дорошина Екатерина Яковлевна 128
Досмұхамбетов Жолдасқали 129
Досмұхамбетов Ибатолла 130
Досмұханбетова Күлайша 131
Дробышева Галина Николаевна 132
Дроздова Нина Ефимовна 133
Дубовая Зинаида Корнеевна 134
Дубовенко Григорий Прокофьевич 135
Дубовенко Надежда Прокофьевна 136
Дуйсенғалиев Өтемұрат 137
Дүйсенғалиев Баймұрат 138
Дядченко Анна Дияновна 139
Ежиров Серікқали 140
Елдешбаев Әбдіғали 141
Елеуов Болат 142
Елеусінова Алма 143
Елешов Қабдолхалық 144
Ельченко Анна Васильевна 145
Еңсегенов Күлжан 146
Енсепқалиева Ағиба 147
Ербосынов Жылқыбай 148
Еремеева Галина Аркадьевна 149
Еркінов Ескендір 150
Есекенов Мүти 151
Есенғұлов Аймырза 152
Есқожиев Сатыбай 153
Есмұханов Бисенғали 154
Еспосынов Орынбасар 155 Жалғаспаев Қожа 156 Жамандықов Биғара Матжанович 157 Жаниязова Жұмазия 158 Жақсылыков Кұлжамұрат 159 Жақсылықова Канди 160 Жалелова Раиса 161 Жалқанулы Өтеп 162 Жанышев Нұрым 163 Жигальцова Пелагея Степановна 164 Жигульская Мария Павловна 165 Жидких Любовь Николаевна 166 Жукалин Павел Семенович 167
Жукалина Павла Михайловна 168
Жолханов Өтеп 169 Жұмаханов Сатым 170 Жұмашев Жайжан 171 Жұбанышева Ұнай Бисеновна 172
Жұмагазиев Махпуз 173
Жұмағалиев Т.Н 174
Жүсіпов Ахмет Ізтілеуұлы 175
Жүгінісов Әби 176 Жүнісов Төлеберген 177 Завгороднева Галина Гавриловна 52 53 178 Заседателева Валентина Николаев- на
179 Засорина Мария Егоровна 180 Зенкович Галина Викторовна 181 Зиганшина Роза Галиулловна 182 Зимин Василий Михайлович 183 Зинуллин Кабер 184 Зырянов Александр Николаевич 185 Ибрашев Қуанышбек 186 Ибрашева Апуза 187 Иванова-Космина Любовь Ивановна 188 Игнатьев Дмитрий Андреевич 189 Игонина Евдокия Илларионовна 190 Ізімова Узипа 191 Ильина Татьяна Петровна 192 Илюхина Раиса Петровна 193 Иманғалиева Жұмасұлу 194 Иманқалиев Досым Иманқалиевич 195 Имашев Нарен 196 Исаева Шаршаған 197 Исентаев Қожанияз Байтенович 198 Қабдолов Құспан 199 Кабдуллин Шафхат 200 Қабиев Бақтыгерей 201 Қазайнов Тәуекел 202 Кайнов Александр Артемьевич 203 Қалабаев Хами Әбішұлы 204 Қалдыбаев Айтекен 205 Калинченко Любовь Михайловна 206 Калинченко Михаил Федорович 207 Каменов Насыр 208 Каменцев Николай Егорович 209 Карабельникова Надежда Ивановна 210 Карабузов Владимир Иванович 211 Қарамырзиев Күлкаш 212 Қаратаев Қайырлы 213 Каргин Павел Иванович 214 Каримова Равза 215 Қармысова Жұбандық 216 Карпачева Нина Петровна 217 Карпов Александр Ильич 218 Карпов Василий Александрович 219 Картохина Лидия Федоровна 220 Қарымсақов Сапар 221 Қасанов Маштан 222 Кейкин Жардем Салихович 223 Ким Валентин Петрович 224 Киреева Зинаида Николаевна 225 Қисметов Бағит 226 Қыстаубаев Сатылған Жұмадиұлы 227 Клименко Зинаида Петровна 228 Кловак Ольга Яковлевна 229 Клюшин Сергей Степанович 230 Қоблашев Шамбай 231 Ковалева Анна Васильевна 232 Ковальская Зоя Георгиевна 233 Қожанов Август Мұсағалиұлы 234 Қожбаев Тажихан 235 Кожевников Эдуард Никандрович 236 Козелецкая Александра Федоровна 237 Козин Александр Иванович 238 Козлова Анастасия Кирилловна 239 Қойшығулов Нығмет 240 Қоқаманов Бақытжан Қоқаманұлы 241 Кокарь Семен Николаевич 242 Кокорин Дементий Кириллович 243 Колесникова Любовь Михайловна 244 Командирова Елена Михайловна 245 Қонаев Әбдір 246 Конькова Нина Павловна 247 Корина Валентина Ивановна 248 Коробкин Алексей Федорович 249 Коробкова Александра Тимофеевна 250 Королева Дина 251 "Коротких Мария Никифоровна 252 Костоломова Зинаида Александров- на 253
Кошкенов Темірғали 254
Кошла Алексей Абрамович 255
Краснова Мария Давыдовна 256
Кривошеин Михаил Алексеевич 257
Кривуленко Валентина Михайловна 258
Крылова Любовь Васильевна 259
Қуантыров Хамза 260
Кубашев Сагидулла 261
Кудряшова Клавдия Александровна 262
Күзенбаев Бекдаулет 263
Кузьмина Домна Федоровна 264
Кулагин Константин Яковлевич 265
Кулеш Алла Анатольевна 266
Куликов Виктор Дмитриевич 267
Құлжабаев Керей 268
Курьянова Валентина Андреевна 269
Құсниев Бағытжан 270
Құспанғалиева Зауреш 271
Құспанов Сақыш 272
Құспанов Сақыш 273
Құспанов Тезекбай 274
Күшәлиев Исламғали 275
Күшеров Турікбенбай 276
Көшкімбаев Компи 277
Лабунский Валентин Васильевич 278
Лаврова Валентина Никоноровна 279
Ласьков Иван Михайлович 54 55 280 Латипова Мадина 281
Левицкий Анатолий Васильевич 282
Ливкина Зинаида Константиновна 283
Литвинова Анна Константиновна 284
Лихова Мария Ефимовна 285
Логинова Зинаида Андреевна 286
Лұқпанов Елтай 287
Лутфуллина Сайма 288
Лушникова Анна Петровна 289
Лушов Валентин Андреевич 290
Ляхова Наталья Ивановна 291
Майлыбаева Қаратай Балибаевна 292
Макарова Вера Ивановна 293
Макарова Екатерина Семеновна 294
Макеев Сейткүл 295
Максименко Валентина Семеновна 296
Максименко Владимир Семенович 297
Мальченко Алексей Акафьевич 298
Мамина Елизавета Андреевна 299
Мамонов Владимир Григорьевич 300
Манаков Николай Иванович 301
Манковский Иван Иванович 302
Манучарьян Арманс Георгиевич 303
Марданов Ураз 304
Маркова Екатерина Федоровна 305
Мартыненко Иван Иванович 306
Мартынова Александровна Николаев- на
307 Мартюхина Мария Федоровна 308 Махиев Александр Никитович 309 Махиева Татьяна Герасимовна 310 Махорина Зоя Михайловна 311 Машаев Александр Ефимович 312 Мельничин Виль Игнатьевич 313 Мельничина Анна Васильевна 314 Мендіғалиев Әжібай Үсенұлы 315 Мербаев Қуандык 316 Мизинов Алексей Николаевич 317 Микина Ульяна Степановна 318 Милякова Людмила Семеновна 319 Минькова Нина Дмитриевна 320 Мирошниченко Николай Иванович 321 Митюрева Идея Васильевна 322 Михайлов Мстислав Александрович 323 Михайлова Софья Петровна 324 Михайлова Фаина Каюмовна 325 Михеева Зинаида Борисовна 326 Мозунова Ольга Яковлевна 327 Монасыпова Раиса Мухамедиевна 328 Моторина Александра Степановна 329 Мудрая Екатерина Михайловна 330 Музафаров Рафхат Файзрахманович 331 Муқанов Отар 332 Мұңбаев Уәли 333 Мырзағалиев Камысбай 334 Мырзағалиев Кенжебай 335 Мұсаұлы Алпамыш 336 Мұхаметдинов Мирзагит Зияұлы 337 Мұханов Килибай 338 Мұхтаров Серикқали 339 Мырзағалиев Орынғали 340 Мысаев Мұқаш 341 Набиева Шырын 342 Набокова Татьяна Дмитриевна 343 Назаров Жұмахан 344 Назарова Ақбала 345 Накибаев Нағи 346 Наумкина Анна Сергеевна 347 Наурызбаева Қатия Каспеевна 348 Некрасов Прокопий Федорович 349 Ненадова Мария Трофимовна 350 Несветайло Мария Ивановна 351 Нестман Геральд Павлович 352 Нетесов Владимир Ильич 353 Нечаева Таисия Александровна 354 Никитина Лидия Петровна 355 Николаева Людмила Павловна 356 Новиков Дмитрий Иванович 357 Новикова Валентина Ивановна 358 Новикова Галина Ивановна 359 Нұғманов Қанаш 360 Нұғмашев Қабден 361 Нұргазин Шадау 362 Нұргалиев Байбоз 363 Нұрғалиев Қали 364 Нұрғалиева Ақзия 365 Нұрмұханов Боранбай 366 Нұрымгереев Шәміл 367 Окунев Алексанндр Васильевич 368 Онайлиев Мырзабек 369 Оңғалиев Мырзабек 370 Орехов Александр Петрович 371 Орехова Анна Фроловна 372 Оржанов Табын 373 Орлов Герман Владимирович 374 Осьмушкина Надежда Степановна 375 Өтебай Кәрім Тілепұлы 376 Өтегенова Көрпеш 377 Павлий Михаил Иванович 378 Палий Владимир Григорьевич 379 Пастухова Валентина Арсентьевна 380 Пасынкова Людмила Стаховна 381 Пащенко Владимир Петрович 56 57 382 Пенская Александра Ивановна 383
Перевязко Николай Артемьевич 384
Перепелкина Евдокия Ивановна 385
Перстейн Ирма Альбертовна 386
Перунова Любовь Михайловна 387
Петров Иван Александрович 388
Петрова Анна Ивановна 389
Пилипчук Борис Иванович 390
Пименова Лидия Николаевна 391
Пирожников Владимир Иванович 392
Пирожникова Мария Филлиповна 393
Писаревский Юлиан Карлович 394
Плешакова Александра Сергеевна 395
Плотникова Екатерина Васильевна 396
Подгорнов Александр Анреевич 397
Поливода Екатерина Инокентьевна 398
Полыгалова Александра Егоровна 399
Пономарев Виктор Андреевич 400
Посадская Антонина Степановна 401
Пострелов Анатолий Александрович 402
Прасолова Анна Тихоновна 403
Приб Евгений Николаевич 404
Приданов Иван Васильевич 405
Прилепкин Иван Алексеевич 406
Прозорова Мария Михайловна 407
Проходова Александра Ивановна 408
Пустовалов Михаил Семенович 409
Пчела Лидия Леонидовна 410
Рассказов Иван Никитеч 411
Рахимбердиев Сарадин 412
Рахимов Азват Нафикович 413
Рахметов Махаш 414
Рахова Татьяна Михайловна 415
Реванова Анна Федоровна 416
Резникова Любовь Егоровна 417
Рейпенов Керимбай 418
Роговнина Татьяна Ивановна 419
Рубцов Алексей Фролович 420
Рудоквас Виктор Федорович 421
Русанова Вера Петровна 422
Рыков Владимир Павлович 423
Рыскалиев Саулебай 424
Рябчевских Маргарита Николаевна 425
Сабиров Имангали Бердиханович 426
Савчук Анна Федоровна 427
Сагандыкова Онай 428
Сағырбаев Саин Зақпарұлы 429
Саденов Мырзабек Базарбаевич 430
Саденов Ұразғали 431
Сақтаганов Үзбек 432
Салемов Әріп 433
Сальников Анатолий Асеевич 434
Самойленко Иван Антонович 435
Самошкин Иван Дмитриевич 436
Самсонов Яков Никифорович 437
Сариев Қанатқали 438
Сариев Қапан 439
Сарқұлов Қойшыбек 440
Сарқұлов Құсайын 441
Сарқұлова Күрлаш 442
Сартова Пану 443
Саукина Елена Никитична 444
Сахарнова Александра Александровна 445
Свиткова Елена Алексеевна 446
Сейдалиев Кажембай Канатулы 447
Сексенбаев Бейсенгали 448
Семакина Екатерина Семеновна 449
Семаш Михаил Яковлевич 450
Сеңгіралин Боранбай 451
Сенькина Валентина Павловна 452
Сергеевская Татьяна Федоровна 453
Сердюкова Раиса Федоровна 454
Сидорова Анна Корниловна 455
Сильянова Елизавета 456
Симонов Юрий Георгиевич 457
Синяков Владимир Абрамович 458
Скокова Мария Николаевна 459
Слонова Ксения Викторовна 460
Сләмғалиева Раушан 461
Смағұл Әсия Әмренқызы 462
Смағұл Қайырден Ташмағанұлы 463
Смотрин Валентин Константинович 464
СосницкаяЕкатерина Ивановна 465
Сосницкий Владимир Викторович 466
Стамова Анна Яковлевна 467
Старчак Николай Михайлович 468
Столбова Валентина Ефимовна 469
Стравец Римма Михайловна 470
Стрельцова Лидия Николаевна 471
Струняшев Сергей Андреевич 472
Сүлейменова Кенжегүл 473
Сұлтан Жақып 474
Сұлтанов Сәлім Асалгереевич 475
Сұлтанова Қамия 476
Сухорукова Тамара Вячеславовна 477
Табилов Самен 478
Таджиев Дүйсенбай 479
Тажетдинова Таисия Федоровна 480
Тарабрин Григорий Николаевич 481
Тарасова Ольга Ивановна 482
Таспаев Жайман 483
Татаров Евгений Николаевич 484
Таужанова Тоқбике Нығмановна 485
Таушканова Мария Ивановна 486
Темешев Нұрсұлтан 58 59 487 Теміралиев Серік 488
Теңізбай Үсенбай 489
Тілеугалиев Мантих 490
Тоқжанов Жолдас 491
Тоқмолина Эльмира Кенжебаевна 492
Толпеков Алдаберген 493
Толстова Александра Григорьевна 494
Торбеева Мария Григорьевна 495
Торғаев Жайғали 496
Торопов Николай Тимофеевич 497
Трашкова Тамара Ивановна 498
Трищенкова Антонина Петровна 499
Трошев Евгений Федорович 500
Трушников Иван Михайлович 501
Тугаев Темірғали 502
Түлепов Дәулетқали 503
Тұрақбаев Қойлыбай 504
Тұрсынова Күләшхан 505
Тыншимова Ақзия 506
Тюменцев Иван Иванович 507
Тюрин Владимир Иванович 508
Тютюшева Клавдия Михайловна 509
Үдербаев Бимағамбет 510
Улькина Любовь Степановна 511
Умирбаев Түлесін 512
Үмітбаев Айтым 513
Унашев Нұрым 514
Уразбаев Әмір Биғалиұлы 515
Оразғалиев Қабдылхалық 516
Оразов Садық 517
Оралбаев Айман Қосайұлы 518
Ургарчев Афанасий Иванович 519
Ургарчева Виктория Петровна 520
Усенова Зарош Хасановна 521
Утебаев Сафи 522
Утегалиев Карим Утегалиевич 523
Утегенов Габдрашит Жалеевич 524
Утемисов Максут Стамгалиевич 525
Утесинов Рахмет 526
Уфимцева Евфалия Васильевна 527
Ушакова Раиса Романовна 528
Фадина Валентина Афанасьевна 529
Фархутдинов Файзарахман 530
Федорец Геннадий Яковлевич 531
Федорова Нина Степановна 532
Федорова Татьяна Алексеевна 533
Федорцова Валентина Гавриловна 534
Фельдман Вера Андреевна 535
Феофанова Надежда Ивановна 536
Филатова Тамара Андреевна 537
Фомина Валентина Евгеньевна 538
Фоминов Владимир Иванович 539
Фомичев Евгений Иванович 540
Фомичев Михаил Михайлович 541
Хайдарулы Саламат 542
Халилова Валентина Петровна 543
Хамзина Миннур Габдулхаковна 544
Хасанов Қайыржан 545
Хаустов Александр Иванович 546
Хаязова Сайма Хабировна 547
Хисым Хабделхан 548
Цапенко Василий Федорович 549
Цирулиев Григорий Степанович 550
Цокало Александр Иванович 551
Чакабаев Сакен Ержанович 552
Чекулаева Екатерина Ивановна 553
Чепурной Анатолий Сергеевич 554
Чернакова Вера Ивановна 555
Черний Иван Васильевич 556
Чернова Евгения Михайловна 557
Черноусов Геннадий Михайлович 558
Черных Александра Ивановна 559
Чернышов Виктор Иванович 560
Чумаков Михаил Иванович 561
Чупина Дина Федоровна 562
Шабуров Николай Никифорович 563
Шамриков Георгий Васильевич 564
Шанкиев Қобдыбай 565
Шаренова Сайман 566
Шахмұратова Саида Мүжипқызы 567
Шаяхметов Анатолий Владимирович 568
Шевлякова Татьяна Федоровна 569
Шевченко Иван Николаевич 570
Шепель Михаил Степанович 571
Шерстобитова Ильгиза Арслановна 572
Шилина Зинаида Павловна 573
Шилова Нина Мартемьяновна 574
Шипулин Виктор Викторович 575
Широкова Зоя Павловна 576
Широкорад Евгений Яковлевич 577
Шмойлова Таисия Афанасьевна 578
Щекина Клавдия Никитична 579
Щербакова Вера Мефодьевна 580
Щербина Мария Акимовна 581
Юдина Наталья Андреевна 582
Юдова Павла Андреевна 583
Юманова Татьяна Васильевна 584
Юрина Валентина Андреевна 585
Юрковец Владимир Никифорович 586
Якушева Нина Афанасьевна 587
Янидис Григорий Васильевич 588
Ярошенко Николай Матвеевич 61 ...Жігіттер, бұдан асар ғажап бар ма! Қарт Толстой жалын боп шығып демі, Жазып жатыр, кім білер, әлденені? Кей кезде бір шалынад құлағыма Глинканың тым ауыр күрсінгені. Салдың жара кеудеге, сұрқия жау, Кетпес естен қан қырғын, талау-тонау. Сенің арам сүйегің шірігенше Біздің ауыр жарамыз жазылар-ау. Европаға сыймастай ісіп-кеуіп, Тәкаппарсып кетіп ең басып, теуіп. Құладындай жүзіңді ішке тығып, Енді неге бұғасың бүкшірейіп?! Өлтіре соқ фашисті, ұр желкеден Ғасырлар мен жылдардың салмағымен. Өртенген үй, қираған атамекен, Қан мен жастың кегі үшін аянба сен! жүктеу/скачать 4,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|