Кадрлар және еңбек ақы төлеу жоспарын құрастыру

Еңбек ресурстарын жұмысқа қабылдап және олардың қызметін әрі қарай өсірудің негізгі талаптары:

• 
  Жоғары кәсіпкерлік квалификация және оқытуға бейімділік;
  
• 
  Араласу тәжірибесімен бірге жұмыс жасауға дайындығы.
  

Еңбек келісімі – жұмысқа алушы мен жұмысқа кіруші адамның арасындағы келісім шарт. Онда жұмысқа кірушінің еңбек функциясы, жұмыс орыны, қызметтік міндеттемелері, еңбек ақының көлемі, жұмысқа кірген уақыты, мерзімі көрсетіледі.

Кәсіпорындар жұмыс жасайтын барлық жұмыскерлер 2 категорияға бөлінеді:

• 
  Өнеркәсіптік-өндірістік персонал (өндіріс процесінде еңбек етушілер);
  
• 
  Кәсіпорынға қарайтын өеркәсіптік емес жұмысшылар (тұрғын үй шаруашылығы, бала-бақшалардың, емдеу ұйымдарының және т.б. қызметкерлер) .
  

Өндірістің барлық түрлері бойынша негізгі жұмысшылардың санын есептеу үшін әрбір жұмысшының жұмыс уақытының тиімді қорын анықтау керек, яғни жұмыс уақыттың балансы құрылады.

Негізгі жұмысшылардың санын анықтау үшін келесі формула қолданылады:

Чнег = Т / Фэф

мұндағы: Т - белгілі бір өнім түрін шығарудың еңбек сіңіргіштігі, адам - сағаттар;

Фэф - жыл бойынша жұмысшы уақытының тиімді қоры, сағат.

Еңбек сіңіргіштік берілген өнім түрінің жалпы көлемін (В) берілген өнім бірлігін шығаруға қажет уақыттың ірілендірілген нормасына (Нвру) көбейту арқылы анықталады:

Қосымша персоналдың санын есептеу негізгі жұмысшылардың санынан % түрінде алынуы мүмкін. Жұмысшылар санын анықтағаннан кейін осы жұмысшыларының еңбек ақыларының қорын анықтау есебін жүргізу керек. Есептеулер мынадай көрсеткіштер негізінде жүргізіледі: ірілендірілген еңбек бағасы (кесімді жұмыс істейтін жұмысшыларға) және сағаттық тарифтік ставка (мерзімді жұмысшыларға).

Өзіндік құнды төмендету арқылы қоғамның таза табысы, кәсіпорын пайдасы өседі. Әртүрлі кәсіпорында шығарылатын бірдей өнімдердің өзіндік құны әртүрлі болуы мүмкін. Жоғары болған өзіндік құны кәсіпорында өндіріс басқалармен салыстырғанда процесі нашар ұйымдастырылғандығын көрсетеді.

Өзіндік құны келесі мақсаттарда қолданылады:

• 
  Бағаны анықтау үшін;
  
• 
  Кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттау үшін;
  
• 
  Менеджерлер оперативті шешімін қабылдау үшін.
  

Өндіріске кеткен шығындарды белгілі бір белгілеріне қарай бөлуге болады.Шығындардың негізгі тобына келесі шығындар кіреді:

• 
  шығындар экономикалық элемент бойынша (экономикалық мағынасына қарай) барлық шығындар экономикалық бірыңғайлығы бар жеке топтарға жинақталады (олардың пайда болу орнына) және мақсаттарына тәуелсіз.
  

• 
  Материалдық шығындар – шикізатпен материалдардың қайтарылатын қалдық құнын алыптастағандағы құны.
  
• 
  Еңбек ақы. Еңбек ақыдан жасалынатын әлеуметтік төлемдер зейнетақы қорына, жұмыс бастылық қорына, әлеуметтік сақтандыру қорына, медициналық сақтандыру қорына.
  
• 
  Амортизация;
  
• 
  Басқа шығындар – жөндеуге кеткен несие пайызын төлеу, айып ақылар, жарнама т.с.с.
  

Өнімнің өзіндік құнын калькуляция - деп өнім бірлігіне кеткен шығындарды анықтау процесін айтады. Негізгі шығындар өнім өндірумен тікелей байланысты болады, ал үстеме және мерзім шығындары бөлімшелерге жалпы өндіріске қызмет көсету және басқару шығындарын сипаттайды. Егер шығын бабына бір шығын элементі кірсе оны қарапайым деп атайды, егер бірнеше элемент кірсе, оны кешенді бап деп атайды.

Шығындарды сондай-ақ, тура және жанама деп бөлінеді, егер шығын нақты өнім шығарумен байланысты болса, оны тура деп атайды, егер ол бірнеше өнімге қатысты болса, оны жанама деп атайды.

Баға жасау:

1. 
   Ішкі факторларға бағдарлану (шығындарға;
   

1. 
   Баға шығымдарды қайтарып, кәсіпорын дамуна қажет пайда әкелуге тиіс;
   
2. 
   Баға өндіріс факторларымен қолданылу тиімділігімен анықталады.
   

2. 
   Сыртқы факторларға бағдарлану (сұраныс, ұсыныс,тұтынушылық қасиеті және т.б.)
   
3. 
   Аралас (ішкі факторлардың ұсынысты, сыртқы факторлардың сұранысты сипаттайды).
   

1. 
   Есепке алу функциясы;
   
2. 
   Ынталандырушы функциясы;
   
3. 
   Бөлу функциясы;
   
4. 
   Сұраныс пен ұсынысты функциясы;
   
5. 
   Өндірісті тиімді орналастыру белгісі ретінде болуға бағытталған бағаның функциясы;
   

- жалпы және әкімшілік шығындар;

- өткізуге кеткен шығындар;

- проценттерді төлеу шығындары.