«СК АБСОЛЮТ» ЖШС-нің қаржы ресурстары және қаржылық жағдайына баға беру
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын бағалау
«СК АБСОЛЮТ» ЖШС-нің негізгі құралдары-кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтері болып табылады. Ал,кәсіпорынның негізгі құралдарының тиімділігін анықтайтын негізгі көрсеткіштері бар. Олар:
1)Қор қайтарымы
2)Қор сыйымдылығы
3)Қормен қарулану.
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіш-қор қайтарымы болып табылады. Ол өнімді өткізуден түскен табыстың негізгі құралдарының орташа жылдың құнына қатынасы арқылы анықталады.
Ққ= ;
Қор сыйымдылығын есептеудегі мақсатымыз-кәсіпорынымыздағы негізгі құралдардың тиімділігін анықтау болып табылады.Ол мына формула арқылы анықталады:
Қс= ;
Қормен қарулануды есептеудегі мақсатымыз-өндірістегі жұмысшыларымыздың нешеуі негізгі құралдармен немесе еңбек құралдарымен қамтамасыз етілгенін анықтау болып табылады.
Ққ= .
Ққ2021= =1.2
Ққ2022= =1.8
Қc2021= =0.8
Қc2022= =0.5
Ққ2021= =51756,195
Ққ2022= =44087.7
Ққ2021(қызметкер)= =207024
Ққ2021(жұмысшы)= =69008,26
Ққ2022(қызметкер)= =129324,2
Ққ2022(жұмысшы)= =66891,8
Кәсіпорынның негізгі құралдарының тиімділік көрсеткіштерін талдау барысында өнімді өткізуден түскен түсімі жыл басына қарағанда жыл соңында 38,5% - ға артып отыр. Яғни, жыл басында - 12326395 тг болса, жыл соңында - 17909651 тг. Сонда, жыл соңында кәсіпорынымыздың өнімді өткізуден түскен табысы 4983256 тг - ге артып отыр. Бұл кәсіпорын үшін тиімді. Себебі, кәсіпорынның өнімді өткізуден түскен табысы артатын болса, онда кәсіпорынның қаржылық жағдайы жақсара түседі.
Ал, кәсіпорынның негізгі құралдарының тиімділік көрсеткіштері бойынша қор қайтарымы жыл басында 12 - ге, ал жыл соңында - 1,8-ге тең. Яғни қор қайтарымы 50% - ға артып отыр. Бұл - 0,6мың тг - ні құрайды.
Қор сыйымдылығы бойынша көрсеткіш жыл басында 0,8тг, ал жыл соңында 0,5 - ке тең. Яғни, бұл - 37,5%- ға азайып отыр.
Бұл көрсеткіштердің өуіне қарамастан кәсіпорынның қор қайтарымы және қор сыйымдылығы көрсеткіштері өзгеріссіз және тұрақты жұмыс жасаған.
«СК АБСОЛЮТ» ЖШС кәсіпорынында жыл басында 20 жұмыскер, ал жыл соңында 22 жұмыскер болды.Яғни, жұмыскерлер жыл соңында 10% - ға көбейіп отыр. Яғни ол жұмыскерлер жыл соңында 2 адамға ғана артты. Бұл кәсіпорын үшін тиімді болып табылады. Себебі, еңбек ресурстары артқан сайын кәсіпорынның өндірістік қызметі және одан түсетін пайдасы арта түседі. Ал, кәсіпорынымыздың қызметкерлері жыл басында 20 -адам, ал жыл соңында 22 - адам болды.Яғни, қызмет саны 10% - ға көбейді.
Кесте 1 - «СК АБСОЛЮТ» ЖШС-де негізгі құралдардың тиімділік көрсеткіштерін талдау қорытындысы
№
|
Негізгі көрсеткіштер
|
Өлшем бірлігі
|
2021 жыл
|
2022 жыл
|
Өзгеріс
|
+;-
|
%
|
1.
|
ӨӨТТ
|
Мың тг.
|
12926395
|
17909651
|
4983256
|
38,5
|
2.
|
Негізгі құралдардың актив бөлігінің құны
|
Мың тг.
|
4200000
|
3600000
|
-600000
|
-14,2
|
3.
|
Нқ орташа жылдық құны
|
Мың тг.
|
10351239
|
9699315
|
-651924
|
-6,2
|
4.
|
Қор қайтарымы
|
Мың тг.
|
1,2
|
1,8
|
0,6
|
50
|
5.
|
Қор сыйымдылығы
|
Мың тг.
|
0,8
|
0,5
|
-0,3
|
-37,5
|
6.
|
Жұмыскерлердің саны
|
Адам
|
20
|
22
|
2
|
10
|
7.
|
Қызметкерлер саны
|
Адам
|
5
|
7
|
2
|
50
|
8.
|
Жұмысшылар саны
|
Адам
|
150
|
145
|
-5
|
-3,3
|
9.
|
Қормен қарулану
|
Тенге
|
51756,195
|
44087,7
|
-7668,4
|
-14,8
|
10.
|
Қормен қарулану
(қызметкер)
|
Тенге
|
207024,78
|
129324,2
|
-77700,5
|
-37,5
|
11.
|
Қормен қарулану
(жұмысшы)
|
Тенге
|
69008,26
|
66891,8
|
-2116,46
|
-3
|
Бұл кәсіпорын үшін тиімді болып табылады.Себебі,кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына кәсіпорынның қаржылық жағдайы тікелей ықпал етеді. «СК АБСОЛЮТ» ЖШС кәсіпорнында негізгі қорлардың жаңарту,істен шығу,нақты құн және тозу дәрежесі нормативтік мерзім бойынша есепке алынады. Олардың деңгейі негізгі құралдардың ұзаққа шыдамдылығы,техникалық жағдайы мен тозу дәрежесіне байланысты.
Бұл кәсіпорында өткен жылы барлық негізгі құралдарының -59,2%-ы,яғни 1480800тг нқ тозып, қалған 40,8%-ы пайдалануға жарамды болды.Ал,есепті жылда негізгі құралдардың 43,7%-ы,яғни 1400600 нқ істен шығарылып,қалған 56,3% негізгі құралдар қолданыста болды.Кәсіпорынымызда негізгі құралдардың тозу коэффициенті өткен жылмен салыстырғанда 26,6%-ға,яғни 0,30-ға азайып отыр.Бұл кәсіпорын үшін тиімді болып табылады.Кәсіпорынның негізгі құралдарының істен шығу коэффициенті өткен жылмен салыстырғанда 33,3%-ға артып,0,1 көрсеткішін құрады.Ал,кәсіпорынның негізгі құралдарының нақты құнының коэффициенті өткен жылға қарағанда -3,1%-ға азайып отыр.Бұл кәсіпорын үшін тиімсіз. Кәсіпорынымыздың негізгі құралдарының жаңарту коэффициенті -20%-ға азайды,ол -0,1 көрсеткіщін құрайды. «СК АБСОЛЮТ» ЖШС-нің материал ресурстарын талдау жасау. Кәсіпорынның материал ресурстары кәсіпорын үшін маңызды болып табылады.
Ұйымның қаржы жағдайын бағалау
Есептің үздіксіз және кезеңдік жағдайында қорларды бағалау болады.
Кесте2 - Есептің үздіксіз және кезеңдік жағдайында қорларды ФИФО әдісімен бағалау
Есептің үздіксіз жүйесі
|
Есептің кезеңдік жүйесі
|
ФИФО әдісі
|
01.04.12 - 10бірл.*30тг.=300 тг. 300
05.04.12 - 10бірл.*34тг.=340 тг. 640
07.04.12 - 10бірл.*30тг.=(300) 340
10.04.12 - 20бірл.*40тг.=800 тг. 1140
18.04.12 - 10бірл.*34тг.=(340)
10бірл.*40тг. =(400) 400
25.04.12 - 30бірл.*50тг.=1500 тг. 1900
29.04.12 - 10бірл.*40тг.=(400)
5бірл. *50 тг. =(250) 1250
Пайдаланылған қорлар= 2940тг.-1250тг. =1690тг. немесе (300+340+400+400+250)
|
30.04.12 - Соңғы сальдо = 25 бірл.
Соңғы партияның бағасымен бағаланады, яғни 50 тг-ден 1250 тг. сомасына тең.
Сонда, пайдаланылған қорлардың құны болады. 2940 тг.- 1250 тг. = 1690 тг.
|
Кесте3 - «СК АБСОЛЮТ» ЖШС материалдық құндылықтардың қозғалысымен байланысты операциялардың шоттар корреспонденциясы
№
|
Шоттар корреспонденциясы
|
Дебет
|
Кредит
|
1
|
Жабдықтаушылардан материалдар келіп түсті.
ҚҚС ұсталды.
Шикізаттар
Отын
Шаруашылық құралдары мен кеңсе жарақтары
Ыдыс
|
1310
1420
1310
1315
1316
1316
|
3310
3310
3310
3310
3310
3310
|
2
|
Есеп беруге тиісті сомалар есебінен материалдар және басқа да қорлар алынды.
|
1310-1350
|
1250
|
3
|
Жеке тұлғалардан материалдар мен қорлар алынды.
|
1310-1350
|
3390
|
4
|
Ұйымдардан материалдар мен қорлар тегін алынды.
|
1310-1350
|
6220
|
5
|
Материалдар қалдықтары кірістелді.
|
1310-1350
|
6280
|
6
|
Негізгі өндіріске материалдар жіберілді.
|
8110
|
1310
|
7
|
Негізгі өндірістен дайын өнім келіп түсті.
|
1320
|
8110
|
8
|
Негізгі өндірістен қолданылмаған материалдар келіп түсті.
|
1310
|
8110
|
9
|
Дайын өнім сатылды.
ҚҚС ұсталды.
|
1210
1210
|
6010
3130
|
10
|
Жабдықшылардан тауарлар келіп түсті.
ҚҚС ұсталды.
|
1330
1420
|
3310
3310
|
11
|
Тауарлар өтеусізкеліп түсті.
|
1330
|
6220
|
12
|
Материалдар тегін берілді.
|
7470
|
1310-1350
|
13
|
Материалдар жалпы және әкімшілік бағытқа жұмсалды
|
7210
|
1310-1350
|
«СК АБСОЛЮТ» ЖШС материалдық босалқылардың қозғалысына байланысты барлық операциялар бойынша құжаттар дайындалып, аз данамен шығарылады. Материалдық босалқылардың қабылдануымен байланысты келіп түскен құжаттар (шот-фактуралар, төлем талап тапсырмалары, тауарлық-көліктік жөнелтпе қағаздары) жабдықтау бөліміне тексеруге және төлеуге қабылдауға беріледі. Бұл жерде оларды келіп түскен жүктерді есепке алатын журналға (ү. №М-1) тіркейді. Бұл журнал қорлардың түсуі мен кіріске енгізілуін бақылауға, сондай-ақ шоттарды төлеу мерзімдерін жедел түрде бақылауға арналған.
Кесте4 - «СК АБСОЛЮТ» ЖШС - ның шикізат көздері
№
|
Шикізат атауы
|
Сомасы, теңге
|
1
|
Өсімдік майы
|
803 107
|
2
|
Жұмыртқа ұнтағы
|
630 183
|
3
|
Құрғақ сүт
|
511 059
|
4
|
Түйіршіктелген қант
|
509 208
|
5
|
Жеуге жарайтын тұз
|
494 153
|
6
|
Қыша ұнтағы
|
373 131
|
7
|
Дәмдеуіштер
|
244 304
|
8
|
Бояғыштар
|
105 078
|
9
|
Сірке қышқылы
|
64 885
|
10
|
Ауыз су
|
33 851
|
Өндірістің жалпы тиімділігін анықтау
Қаржылық тұрақтылықтың мәні бұл қорлар мен шығындардың қалыптастыру көздерінің қалыптастыру көздерінің қамтамасыз етілуі болып табылады.
Кесте 5 - «СК АБСОЛЮТ» ЖШС кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы – кәсіпорынның қаржылық жағдайы мен қаржылық тұрақтылық коэффициенттері
|
Көрсеткіштер
|
2021
|
2022
|
Өзгеріс
|
+;-
|
%
|
1.
|
Меншікті капитал
|
16348026
|
17675666
|
1327640
|
8,1
|
2.
|
Міндеттеме
|
14299296
|
14783963
|
484667
|
3,3
|
3.
|
Ұзақ мерзімді міндеттеме
|
3915948
|
4720955
|
805007
|
20,5
-6,2
|
4.
|
Негізгі құралдар
|
10351239
|
9699315
|
-651924
|
38,1
|
5.
|
Меншікті айналым капиталы
|
4267218
|
5896248
|
1629030
|
-2,4
|
6.
|
Айналымнан тыс активтер
|
12080808
|
11779418
|
-301390
|
11,3
|
7.
|
Қысқа мерзімді активтер
|
18566514
|
20680211
|
2113697
|
5,9
|
8.
|
Авансталған капитал
|
30647322
|
32459629
|
1812307
|
0
|
9.
|
Тәуелсіздік коэф.
|
0,5
|
0,5
|
0
|
0
|
10.
|
Тәуелділік коэф.
|
0,4
|
0,4
|
0
|
0
|
11.
|
Қаржыландыру коэф.
|
1,1
|
1,1
|
0
|
0
|
12.
|
Қаржылық тұрақтылық коэф.
|
0,6
|
0,6
|
0
|
0
|
13.
|
Заем және м.к. ара-қатынас коэф.
|
0,8
|
0,8
|
0
|
0
|
14.
|
Маневрлік коэф.
|
0,2
|
0,3
|
0,1
|
50
|
15.
|
Инвестиция коэф.
|
1,5
|
1,8
|
1,3
|
20
|
16.
|
Қарыз қаражатын ұ.м.
|
0,1
|
0;2
|
0,1
|
100
|
«СК АБСОЛЮТ» ЖШС кәсіпорынының меншікті капиталы өткен жылға қарағанда 1327640 тг-ге артып отыр. Бұл 8,1%-ды құрайды. Ал,кәсіпорынымның міндеттемесі өткен жылға қарағанда 484667 тг-ге артты.Бұл кәсіпорын үшін тиімсіз болып табылады.Себебі,кәсіпорынның міндеттемелері ол кәсіпорынымның шығындары яғни қарыздары болып табылады.Міндеттеменің негізгі түрі ұзақ мерзімді міндеттеме болып табылады.Ал,кәсіпорынымдағы ұзақ мерзімді міндеттемелері өткен жылға қарағанда 805007 тг-ге артқан.Бұл да кәсіпорыным үшін тиімсіз болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |