Онтология – болмысты зерттейтін ілім

жүктеу/скачать 0,51 Mb.

Дата	16.10.2023
өлшемі	0,51 Mb.
	#116253

Онтология

Онтология – болмысты зерттейтін ілім

Рудольф Гоклениус «Философия сөздігі» 1613 ж.
Өзім үшін болмыс – адамның ішкі рухани әлем
Өзге үшін болмыс – сыртқы әлем
Жан-Поль Сартр
«Өзгелермен болмыс» – «Өзімнің болмысым»
Мартин Хайдеггер
«Өмір, дүние дегенің
Ағып жатқан су екен
Жақсы – жаман көргенің,
Ойлай берсен у екен»
Абай
«Жаралыс басы қозғалыс,
Жан де мейлің, бір мән де
Сол қуатпен бол таныс»
Шәкәрім

Монизм

Монизм (грек. «бір») - дүниені бірлікте қарастырады, монизм бойынша дүниенің бір бастауы, бір негізі бар: құдай немесе материя, әлде идея т.б.

Материалистік монизм

«Дүниеде қозғалыстағы материядан өзге ештеңе жоқ»

Дуализм және плюрализм

Дуализм (лат. «екеу») және плюрализм (лат. «көп») монизмге қайшы келеді. Бұл терминдерді философияға неміс ойшылы Христиан Вольф (1679-1754) енгізген.

Материалдық болмыс

Материалдық болмыс
Сана болмысы (рухани болмыс)
Адам болмысы Қоғам болмысы (әлеуметтік болмыс)
Ноуменальды болмыс (адам санасынан тыс өмір сүретін болмыс)
Феноменальды болмыс (субъект тарапынан көрінетін болмыс)

Болмыс түрлері
«Материя - дегеніміз адамға оның түйсіктері арқылы берілетін, біздің түйсіктерімізден тәуелсіз түрде бола отырып, сол түйсіктеріміз арқылы көшірмесі алынатын, суреті түсірілетін, бейнесі жасалынатын, объективтік реалдылықты белгілеу үшін қолданылатын философиялық категория».
Материалдың тарихи концепциялары

Материяны субстрат- субстанционалды түсіну
Нақты заттар
Атомистік концепция
Материяның эфирлік концепциясы
Материяның заттық концепциясы

Материяны атрибутивті қасиеттер арқылы түсіну
Материяның қасиеттерін, категорияларын анықтау
Материяны санадан бұрын, бірінші қою
Материяны объективті шынайылық ретінде ұғыну

МАТЕРИАЛДЫ БОЛМЫСТЫҢ ФОРМАЛАРЫ
Бейорганикалық
Органикалық
Субмикроденелер

Молекулярлы-генетикалық (РНК);

Молекулярлы-генетикалық (РНК);
Жасушалық;
Ағзалық;
Популяциялық;
Биосфералық.

Органикалық материалды болмыстың құрылымдық деңгейлері
Әлеуметтік болмыстың (материяның) құрылымы

Жеке адам;
Отбасы; Ру;
Тайпа;
Ұлттар;
Нәсілдер;
Мемлекеттер;
Тұтас адамзат.
Жүйелілігі;

Материяның қасиеттері:
Өздігінен ұйымдасуы (синергетика);
Жадыға суретке түсірілуі;
Санада бейнеленуі;
Санада жаңғыруы;
Санадан тәуелсіз өмір сүруі;
Ақпараттылығы;
Флуктуациялылығы (кездейсоқ ауытқулар мен өзгерістер).

Материя
қозғалыста болуы
өзінен ұйымдасуы (синергетика)
кеңістік пен уақытта орналасуы
бейнелеу тән екендігі

жүктеу/скачать 0,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: