УАҚЫТ – материяның өмір сүру ұзақтығын көрсететін, оның материалды жүйедегі сабақтастығы мен ұзақтығын көрсететін болмыс формасы және философиялық категория

УАҚЫТ – материяның өмір сүру ұзақтығын көрсететін, оның материалды жүйедегі сабақтастығы мен ұзақтығын көрсететін болмыс формасы және философиялық категория.

УАҚЫТ – өткен шақтан болашаққа өтеді, өзгеру өлшемі, үздіксіз, ассиметриялы, қайтып келмейді.

УАҚЫТТЫҢ ТҮРЛЕРІ: психологиялық, геологиялық, биологиялық, астрономиялық, осьтік, циклдық

Кеңістік пен уақыт концепциялары

• Субстанционалды – уақыт пен кеңістік өз бетінше абсолютті өмір сүреді, денелердің өзгерісінде олар өз күйін сақтайды(Платон, Демокрит, Ньютон, Декрат).
• Реляционды – кеңістік пен уақыт заттар қатынасына, қозғалыстың массасы мен жылдамдығына тәуелді(Аристотель, Лейбниц, Эйнштейн)
• Субъективті-идеалистік – кеңістік пен уақыт адамның өмір сүру және оқиғаларды реттеу қабілеті(Беркли, Авераниус). Сезімдік қабылдаудың априрорлы(тәжірибеге дейінгі) формасы(И.Кант)

Философияның негізгі категориялары

• ҚОЗҒАЛЫС – әртүрлі әрекет, өзара әрекеттесу, алмасу, өзгеру.
• ҚОЗҒАЛЫС ФОРМАЛАРЫ: механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық, әлеуметтік, геологиялық, планетарлық, компьютерлік.
• ҚОЗҒАЛЫС ТИПТЕРІ – сапаның өзгермеуі, сапаның өзгеруі
• ДАМУ – жүйенің қайтарылмас, сапалы, бағытты өзгеруі.

Философияның негізгі категориялары

• БЕЙНЕ, БЕЙНЕЛЕНУ – материяның жалпы қасиеті
• БЕЙНЕЛЕУ – өзара әрекеттесу нәтижесінде із қалдыру
• САНА – бейнеленудің жоғарғы формасы
• Санада образдар қалады, мағыналы ақпараттар сақталады
• БЕЙНЕ – материяның атрибуты, САНА - модусы

Бейнелену формалары

• ОРГАНИКАЛЫҚ ЕМЕС ӘЛЕМ – тікелей және дистанциондық байланыс
• ОРГАНИКАЛЫҚ ТАБИҒАТ – тітіркену, нерв жүйесі, психика
• САНА – индивидуалды, топтық, қоғамдық, виритуалды

ӘЛЕМ КАРТИНАСЫ(БЕЙНЕСІ)

• Әлемнің ғылыми картинасы – барлық жаратлыстану ғылымдарының жиынтығымен жасалады
• Әлемнің философиялық картинасы – тұтас әлемнің идеалды моделі
• Әлемнің діни картинасы – қасиетті кітаптардағы мәтіндердің, догматтардыі, сенімнің негізінде құрастырылады.
• Әлемнің көркем картинасы – өнегелілікті сипаттайтын антропоцентристік бейне