Ордабекова Хафиза Арысбайқызы
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
Тіл біліміне кіріспе Ордабекова Х. Оқу құралы
- Бұл бет үшін навигация:
- Лексема (грек. lexis «сөз»)
- Лингвистикалық география
- Семантикалық архаизмдер
- Тілдің шығуы
| Компонентті талдау әдісі
– мағыналы тіл бірліктерінің мазмұндық жағын зерттеу әдісі. Оның мақсаты мағынаның ең кіші семантикалық бөлшектерін ажырату. Коммуникация – адамдардың танымдық-еңбек процесінде қатынас жасау, пікір алысу, ой бөлісу – олардың бір-бірімен әрекет жасауының айрықша формасы болып табылады. Кодификация – тілдің нормалық қалыпқа түскен үлгілі нұсқасын сөйлеуде, жазуда үнемі сақтап, қайталап отыруды қамтамасыз ететін ережелер жиынтығы. Лексема (грек. lexis «сөз») – өзара қатыстық байланыста болатын лексикалық мағына мен грамматикалық форманың жиынтығынан тұратын лексикалық жүйенің негізгі единицасы. Лексикология (гр.lexikos сөз туралы және logos ілім) – тіл білімінің сөздік құрамды, тілдің лексикасын зерттейтін сала. Лексикалық архаизмдер – қазіргі тілдік қолданыста сәйкес синонимдік мағынасы бар көнерген сөз. Лингвистикалық география – тілдік құбылыстардың таралған кеңістігін зерттейтін тіл білімінің саласы. Лингвистикалық география арқылы тілдердің тарихы мен шығу тегін ретроспектив тәсілмен зерттеуге мүмкіндік беретін диалектологиялық, тілдік атластар жасалады. Семантикалық архаизмдер – қазіргі тілдік қолданыста дыбыстық тұлғасын сақтап қалған, бірақ ескі мағынада қолданылатын сөз. Сөздік құрам (грек. lexikos «сөздік», лексика) – тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы. Лексика термині тілдік жүйедегі сөздердің қолданылу сипатына қарай да қолданылады. Сөздік құрамдағы сөздер қолданылу сипатына қарай бірнеше топқа бөлінеді: әдеби лексика және диалектілік лексика; жалпыхалықтық лексика дәне арнаулы лексика, бейтарап лексика және эмоционалды-экспрессивті лексика; Сема - сөз мағынасының ең кіші единицасы немесе мазмұн өрісінің ең кіші единицасы Тіл мен ойлау – қоғамдық қызметтің өзара тығыз байланысты, мәні және арнайы белгілері жағынан ерекшеленетін екі түрі. Ойлау – шындық болмысты бейнелеудің жоғарғы формасы, ол заттар мен құбылыстардың арақатынасын, байланыстарын жинақтап танып білуге бағытталған. Тілдің шығуы – бұл мәселе антикалық тіл білімінде тілдің мәні туралы жалпы философиялық тұрғыда қойылған. Грек ғылымындағы тағы бір бағыт тілдің шығуын заңды биологиялық сипатын жақтаған, екінші бағыт – оның жасанды сипатын жақтаған. |