Орындаған: Басымбек З. С. Тексерген: Тасжарганов С. И. Қазақстан мен Израиль инновациясы
жүктеу/скачать 22,4 Kb.
|
1 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Индустриалды-инновациялық даму
|
Орындаған:Басымбек З.С. Тексерген:Тасжарганов С.И. Қазақстан мен Израиль инновациясы Тәуелсіздік алғаннан бері 31 жыл ішінде еліміз ғасырға татитын жетістіктерге жетіп, дамудың инновациялық жолына түсті. Қазіргі таңда Қазақстан дүниежүзіндегі қарқынды дамып келе жатқан мемлекеттердің бірі болып табылады.Еліміздің индустриалды-инновациялық даму бағыты орын алып жатыр. Индустриалды-инновациялық даму - бұл экономикалық жүйенің жедел түрде дамуы, ғылыми білімдерді инновацияларға және өндірістік қызметке айналдыру процесі. Оның ажырамас бөліктері ретінде сарапшылар жаңа технологиялық құралдарды енгізу, ұлттық ғылыми-техникалық әлеуетті дамыту, ғылым мен өндіріс арасындағы алшақтықты жою, инновациялық қызметті ынталандыру, алдыңғы қатарлы технологиялар мен халықаралық стандарттарды енгізуді қамтамасыз етуді атап отыр. Яғни, бұл – ең алдымен мемлекеттің және оның институттарының жан-жақты экономикалық жүйесінің модернизациясына бағытталған ісшаралар кешені. Менің ойымша,индустриалды-инновациялық даму бұл қоғамдық институттардың сапалық өзгерісі, яғни тек қана технологиялық емес, сонымен бірге қоғамның әлеуметтік және рухани жаңаруы. Ең алдымен елде өнеркәсіптік және өндірістік нысандарды ұлғайту қажет. Қазақстан шикізат өндіруші ел болып қала бермеуі керек. Дамыған елдерінің тәжірибесін есепке ала отырып, ғылыми-техникалық бағытты дамытып, шағын және ірі техникаларды өндіруді бастау қажет. Маңызды мәселелердің бірі, инновациялық дамумен байланысты адам капиталының сапасын көтеру. Жаңа индустриалды-инновациялық саясат шеңберінде жоғары кәсіби білікті мамандар класын қалыптастыру жоспарлануда, ол өз кезегінде елде заманауи өнеркәсіп орындарын ашуға, жоғары қосымша құны бар өнім өндіруге және өндірістен қол үзбей ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге мүмкіндіктер ашылады. Ол үшін елімізде білім беру саласын қаржыландыру көлемі ұлғайтылуда, студенттерді шетелде тәжрибеден өткізу жүйесі белсенді түрде жүргізілуде, орта кәсіби білімі бар мамандарды даярлау мәселесі қарастырылуда. Соған байланысты индустриалды-инновациялық экономикаға өту сарапшылардың бағасы бойынша дамудың қалыпты кезеңі ғана емес, ол сонымен бірге Қазақстан мемлекеті үшін таңдаусыз жол және өз кезегінде таяу жылдарда Азия елдерінің, сонан соң әлемнің мейлінше бәсекеге қабілетті ел ретінде ортаға шығуды мақсат қойып еді.Өкінішке орай, жоғары білім, мемлекеттік басқару мен шағын кәсіпкерлік салаларында инновацияларды енгізу бәрінен де баяу жүруде. Жалпы алғанда, сарапшылардың 80%ының ойынша бұл салаларда модернизация қарқыны төмен және өте төменгі дәрежеде. Әсіресе жоғары білім саласындағы жағдай алаңдатарлықтай, сұралған сарапшылардың 63%-ының пікірінше инновацияларды енгізу деңгейі өте төменгі дәрежеде қалуда. Білім және ғылым жүйесіндегі жемқорлық та мамандардың біліктілігі мен әзірлемелерінің сапасына кері әсер етуде. Сондықтан да ғалым немесе өнертапқыш өз өнімін ресми тіркеуде қиыншылықтармен кездессе, онда көп жағдайда қолын түсіріп, оны әрі қарай дамытуға талпынбайды.Бір жағынан қоғамның инновацияларға дайын еместігінің тағы бір себебі ретінде,инновациялық мәдениеттің жоқтығынан деп ойлаймын.Әрине Қазақстанда инновация мүлде төмен деп айтуға болмайды, әлеуметтік салаларда инновация дамыды. Мысалға, Халыққа қызмет көрсету орталықтарындағы, бір терезе принципі. Осы жаңа енгізулердің арқасында кезекке тұру азайып, адамдардың мүмкіндіктері жақсарды. Болмаса, электронды үкіметті мысалға алатын болсақ, интернеттің көмегі арқылы қызметтерді, төлемдерді және т.б. жүзеге асыруға болады. Тәжірибе көрсеткендей, қазіргі мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуы және оның халықаралық нарықтағы бәсекеге қабілеттілігі, ең алдымен, дамыған ұлттық инновациялық жүйенің болуымен қамтамасыз етіледі. Тиімді инновациялық жүйені қалыптастыру қазіргі әлемнің көптеген елдерінде мемлекеттік экономикалық саясаттың негізгі мақсаттарының бірі болып табылады.Израильдің Ұлттық инновациялық жүйесі үлгі болып табылады.1990-2000 жылдары қалыптасқан және инновациялық процестің барлық кезеңдеріне мемлекеттің тікелей қатысуын көздейтін инновациялық даму.Израильдің инновациялық саясатының негізгі бағыттары мыналар болып табылады: 1. Бизнес пен ғылым арасындағы инновациялық ынтымақтастықты ынталандыру (университеттер) ғылымға және инновацияға ауқымды мемлекеттік қаржылық инвестициялар арқылы, сондай-ақ ұлттық жеке капиталды тарту арқылы отандық; 2. Инновациялық салаға шетел капиталын тарту арқылы жеке сектордың инновациялық белсенділігін ынталандыру; 3. Халықаралық инновациялық желілерге кешенді интеграция. Қазіргі уақытта Израиль инновациялық даму жолына сәтті түсіп, қысқа мерзімде бұл салада айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізген, ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер бойынша әлемдік көшбасшылардың бірі болып табылады. Оның инновациясын енгізудің басымдығы ретінде Израильдің саясаты келесі бағыттарды таңдады: өмір туралы ғылымдар, таза технология және киберқауіпсіздік. Жаңа технологияларды игеру, әсіресе, жобаны әзірлеудің бастапқы кезеңінде жеткілікті қаржыландырудың болмауынан кедергі болатыны белгілі.Израиль де бұл проблемаға 90-шы жылдары тап болды, ол кезде жаңашылдық өте әсерлі әзірлемелер, бірақ өнімді жеке нарыққа шығару үшін қаражат кәсіпкерлер жеткіліксіз болды. Инновациялық дамудың израильдік моделі негізделген мемлекеттің белсенді әрекеттерінің арқасында құрылған венчурлық индустрия.Израильдік венчурлық инвестиция жүйесі қаржыландырылады, оның ішінде мемлекеттік бюджет есебінен. Мемлекет Израильде жеке венчурлық капиталды қолдауға және дамытуға бағытталған бірнеше бағдарламаларды бастады. Елде бәсекеге қабілетті венчурлық индустрияны құруға бағытталған алғашқы бағдарламалардың бірі Йозма бағдарламасы болды. Осы бағдарламаға сәйкес аттас қор құрылды, оның міндеттері жаңа білімді қажет ететін компанияларды қаржыландыру және қолдау, шағын білімді қажет ететін бизнес саласында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге гранттар беру, сондай-ақ трансферттер беру болды. экономиканың әскери секторынан азаматтық секторға дейінгі инновациялық технологиялар. Бағдарламаға сәйкес қаржы ресурстары жаңадан құрылған венчурлық қорларға да, тікелей стартап-технологиялық компанияларға да бағытталуы мүмкін. Йозманың демеушілігімен барлығы мемлекеттің қатысуымен 10 венчурлық қор құрылды, мемлекеттің үлесі шамамен 40% құрайды. Осы венчурлық қорлардың арқасында екі жүзден астам компания қаржылық қолдауға ие болды. Кейіннен сол басқару топтары үкіметтің қатысуынсыз жаңа қорлар құрды. Венчурлық қорлардың әрқайсысы израильдік инвесторларды инновациялық компанияларды қаржыландыру тетіктеріне, сондай-ақ қорларды басқаруға үйрететін бір отандық және бір халықаралық қаржы институтынан қаражат тартуға міндетті болды. Венчурлық инвестиция саласында шетелдік серіктестермен, әсіресе венчурлық капиталмен ынтымақтастықты атап өткен жөн. АҚШ фирмалары осы саладағы израильдік компанияларға қажетті білім мен тәжірибе алуда өте пайдалы болып шықты. Көптеген сарапшылардың пікірінше, Yozma бағдарламасы шынымен де израильдік венчурлық индустрияны құрудың және елдегі инновациялар экономикасын дамытудың тиімді құралына айналды. Кәсіпкерлік қызметті қолдау және арттыру мақсатында Израильдегі университеттер мен басқа да ғылыми ұйымдардың ғалымдары мемлекет технологиялық бизнес-инкубаторлар деп аталатындарды құру бағдарламасын іске қосты.Әлемдік нарықта Израильде қазіргі уақытта жаңа технологиялар орталықтарының бірі ретінде тұрақты орын алады. Елде ірі халықаралық және жергілікті мәселелерді білдіретін 200-ден астам ғылыми орталықтар бар. Дегенмен, израильдік инновациялық компания экономикасының өзегі шағын стартаптар болып табылады. Стартаптардың қызмет саласы электроника, жартылай өткізгіштер, интернет-технологиялар, бағдарламалық қамтамасыз ету, биотехнология, ауылшаруашылық технологиялары, балама көздер және т.б. Израиль халық санына қатысты стартаптар саны бойынша әлемде көшбасшы болып табылады. Әлемнің ең ірі жоғары технологиялық алпауыттары қазір әртүрлі жергілікті стартаптарды белсенді түрде сатып алуда. Израильдің мемлекеттік инновациялық саясаты бастапқыда (ХХ ғасырдың 90-шы жылдарын білдіреді) экономиканың қандай да бір нақты саласын дамытуға бағытталмаған. Израильді инновациялық технологиялар саласында алдыңғы қатарға шығара алатын барлық перспективалық жобаларға қолдау көрсетілді. Ал сол кезде бұл технологиялық жетістікке Израиль қол жеткізді. Израиль экономиканың салыстырмалы түрде өнеркәсіптік артта қалу жағдайын еңсеріп, экономикалық дамудың жаңа деңгейіне көтеріліп, экономикалық ынтымақтастық пен даму әлеміндегі (ЭЫДҰ) экономикалық дамыған елдер клубына енді.Қазіргі уақытта мемлекет Израильдің ұлттық қауіпсіздігі үшін өте маңызды және Израильдің жаһандық көшбасшылық перспективалары бар үш басым бағытты анықтады. Бірінші бағыт – ғылым және өмір деп аталатын, оған мыналар кіреді: медициналық және ауылшаруашылық биотехнологиялары, фармацевтика, денсаулық сақтау саласындағы ақпараттық технологиялар және медициналық техниканы дамыту. Екінші бағыт – таза технологияларды дамыту. Яғни, баламалы көздерді дамытуға байланысты технологиялар. энергетика, суды тазарту және тұщыландыру, қоршаған ортаны қорғау. Ал үшінші бағыт – киберқауіпсіздік.Израильдің инновациялық саясатының осы нақты бағыттарын таңдаудың себебі неде және бұл салалардағы инновацияларды әзірлеу мен енгізуде қандай табыстар бар?Бірінші бағытқа келетін болсақ, Израильдің бұл салада артықшылығы бар. Израильдік Teva компаниясы әлемдік фармацевтикалық индустриядағы көшбасшылардың бірі болып табылады. Компания ірі фармацевтикалық өндірушілер тізімінде 16-шы орында. Теваның 60-тан астам елде өндіріс орындары мен ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық орталықтары бар. Израиль үшін фармакологиядан басқа өмір туралы ғылым саласындағы елеулі өнім медициналық құрал-жабдықтарды өндіру болып табылады.Алайда әлемдік тәжірибе көрсеткендей, әлемнің көптеген заманауи елдерінде инновациялық дамудың басым бағыттарының бірі биотехнологияны дамыту болып табылады. . Ал, сарапшылардың пікірінше, Израильдің бұл салада бірқатар артықшылықтары бар. Біріншіден, Израильдің бұл салада үлкен ғылыми әлеуеті бар; әсіресе дің жасушалары, кардиология, ортопедия, онкология, иммунология, нейробиология және т.б. салаларда. Мұнда Израиль ғылыми жарияланымдар саны, ғылыми-зерттеу инфрақұрылымының сапасы және ғылыми кадрларды дайындау деңгейі бойынша жетекші орын алады. Екінші артықшылығы – бұл саладағы жаңа технологиялар еліміздің медициналық мекемелеріндегі бета-тестілеу деңгейіне тез жетеді. Дегенмен, бұл саладағы негізгі проблемалар Израильде сапаны бақылауды жүзеге асыратын менеджменттің жоқтығы болып табылады. Дәрі-дәрмек және саланы қаржыландырудың жеткіліксіздігі. Израильдің инновациялық саясатының келесі бағыты, таза технологиялар, экономиканың жеке секторы ретінде, елде күн энергиясын тиімді пайдалану және суды тұщыту мәселесімен байланысты мәселелермен біршама уақыт айналысып келе жатқанына қарамастан, салыстырмалы түрде жақында пайда болды. кейде. Таза технологиялар саласындағы көшбасшылыққа ұмтылу - мемлекеттің нақты географиялық орналасуына негізделген Израильдің инновациялық саясатының абсолютті негізделген мақсаты: бұл тұщы судың жетіспеушілігі, шуақты күндердің көптігі және шағын пайдалы қазбалардың қоры. Қазіргі уақытта таза технологиялар саласындағы әзірлемелердің негізгі бағыты баламалы энергия көздерін іздеу және экономикаға инновациялық технологияларды енгізу болып табылады. Осы саладағы жаңа әзірлемелерді қаржыландыру АҚШ-Израиль өнеркәсіптік зерттеулер мен даму қоры арқылы жүзеге асырылады. Таза технологияның келесі маңызды саласы – қорғаныс қоршаған орта. Бұл бағыт адамның қоршаған ортаға теріс әсерін азайтудың инженерлік шешімдерін іздеуді, экологиялық таза өнімдер мен материалдарды өндіруге мүмкіндік беретін технологияларды әзірлеуді, суды тұщыту мәселесін және суды пайдалану саласындағы басқа да мәселелерді шешуді қамтиды. Суды пайдалану саласы, сондай-ақ баламалы энергия көздері израильдік және шетелдік инвесторлардың назарын аударады. Оның үстіне суды пайдалану секторы негізінен өзінің технологияларын енгізу арқылы дамып келеді. Бұл тамшылатып суару және суды тұщыландыру технологиялары. Баламалы энергия көздері саласына келетін болсақ, бұл сала импорттық әзірлемелерді тарту арқылы дамып келеді. Израиль күн энергиясын пайдалануда айтарлықтай жоғары рекордқа ие. Дәл осы сала өз өндірісінің инновацияларының көлемі бойынша басым. Дегенмен, таза технологияны қаржыландырудың жетіспеушілігі де бар маңызды мәселе болып табылады. Бұл саланың ерекшелігі, дәрі-дәрмек өндірушілерінің сатуға монополиясы бар белгілі бір кезең болатын фармацевтикадан айырмашылығы, таза технологияларды өндірушілер бірден басқа компаниялар тарапынан елеулі бәсекелестікке тап болады.Аймақтағы күрделі саяси жағдай Израильді үнемі икемдеуге мәжбүр етеді. жауынгерлік әзірлік жағдайында армияны жаңғырту және киберқауіпсіздік мәселелеріне ерекше көңіл бөлу. Ал бүгінде Израиль интернет қауіпсіздігі саласындағы жаңа технологиялардың әлемдік орталығына айналуда. Өнеркәсіптегі израильдік компаниялар әлемдегі жаңа ҒЗТКЖ-ның 13% осы салада өндіреді. Экспорт көлемі бойынша Израиль АҚШ-тан кейін екінші орында. Израиль үкіметі киберқауіпсіздік саласында мақсатты саясат әзірлеп, академиялық, әскери және іскер топтардың қызметін біріктіретін тиісті кластерді құрды. Израиль билігі киберкеңістіктің жылдам кеңеюіне және интернетті кибер қару ретінде пайдалануына байланысты елдің киберқауіпсіздік мәселелеріне көбірек көңіл бөле бастады. Қорытындылай келе, барлық таңдалған бағыттарды тағы бір рет атап өткім келеді технологиялық серпілістер ел үшін табиғи, мемлекеттік бағдарламалармен таңылған емес. Үш аймақта да жоғары технологиялық өсу байқалады. Дегенмен, проблемалық мәселелер де бар: біріншіден, Израильдің өзінде жаңа технологиялар мен әзірлемелерді енгізудің салыстырмалы түрде төмен деңгейі; екіншіден, белгілі бір салаларды, мысалы, биотехнологияны және таза технология секторының кейбір сегменттерін жеткіліксіз қаржыландыру сияқты .Қазіргі әлемде инновациялық саланың экономикалық маңызы үнемі артып отырғаны анық. Сондықтан, осы саладағы әлемдік тәжірибені зерттеу, атап айтқанда израильдік, перспективалық талдау оны жүзеге асырудың әдістері мен құралдары әлемнің басқа елдері, соның ішінде Қазақстан үшін де өзекті болуы мүмкін. жүктеу/скачать 22,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2