Орындаған: Тексерген
жүктеу/скачать 1,7 Mb.
|
| Гамма-сәулелену
Гамма сәулелері - өте қысқа толқын ұзындығы (0,0005-ден 0,1 нм) болатын жоғары энергиялы фотонды. Гамма-сәулелену эмиссиясы атом ядросындағы энергия өзгеруінен пайда болады. Гамма эмиссиясы атом сандарын да, атом массасын де өзгертпейді. Альфа және бета-сәулелену жиі гамма-сәулеленуімен үйлеседі, себебі қоздырылған ядро төменгі және тұрақты энергетикалық күйге түседі. Альфа, бета және гамма-сәулелену радиоактивтіліктің пайда болуымен қатар жүреді. Радиоактивті изотоптар лабораторияда радиоактивті болып табылатын тұрақты ядроға айналу үшін бомбардирлік реакцияларды қолданады. Табиғи радиоактивтіліктің позитроны (электронмен бірдей массасы бар бөлшектер, бірақ -1 + орнына -1) зарядталмайды, бірақ бұл индуцияланған радиоактивтіліктің ыдырауының жалпы режимі болып табылады. Бомбардирлік реакциялар өте ауыр элементтерді, соның ішінде табиғатта болмайтын көптеген заттарды өндіру үшін пайдаланылуы мүмкін. 1900 жылы Вилaрд ядролық сәуле шығарудың құрамындағы үшінші компоненттің бар екенін тапты, оны гамма (у)-сәуле шығару деп атаған. Гамма-сәуле шығару магнит өрісінде ауытқымайды, демек, оның заряды жоқ. Гамма-сәуле шығару радиоактивтік ыдыраудың жеке бір түрі емес, ол альфа және бета-ыдыраулармен қабаттаса өтетін процесс. Жоғарыда айтқанымыздай, туынды ядро қозған күйде болады. Қозған күйдегі ядро атом сияқты, жоғарғы энергетикалық деңгейден төменгі энергетикалық деңгейге өткенде, энергиясы бар гамма-квантын шығарады, мұндағы E K - қозған, E n - қалыпты күйдегі энергиялар . Ядродан шығатын ү-сәулелері дегеніміз — фотондар ағыны болып шықты. Гамма-ыдыраудың формуласын жазайық: мұндағы — қозған аналық ядро, X- оның қалыпты күйдегі нуклиді. γ-сәулесінің толқын ұзындығы өте қысқа болып келеді: λ = 10−8 / 10−11 см. Сондықтан радиоактивті сәулелердің ішінде γ-сәулесінің өтімділік қабілеті ең жоғары, қалыңдығы 10 см қорғасын қабатынан өтіп кетеді. Гамма-кванттың өтімділік кабілеті өте жоғары, ауадағы еркін жүру жолының ұзындығы 120 м. Жыл сайын экономиканың түрлі салаларында (өнеркәсіпте, медицинада, ғылыми-зерттеу орталықтарында және ауылшаруашылығында) радиоактивті заттарды пайдалану радиоактивті қалдықтардың пайда болуына әкеледі. Тиісінше, олар радиоактивтілік деңгейіне және жартылай ыдырау периодына байланысты оқшаулануы және арнайы түрде сақталуы керек. жүктеу/скачать 1,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|