Орындағандар-Самет Әділбек, Серікбай Зейін,Нұрсұлтанов Ерсайын

жүктеу/скачать 280,24 Kb. бет 1/4 Дата 20.11.2023 өлшемі 280,24 Kb. #124943

Бұл бет үшін навигация:

• Сандық байланыстарға арналған есептерді шешу
• 2. Пайызға арналған есептерді шешу Процент - кез келген заттың жүзден бір бөлігі; Пайызға байланысты қолданбалы мәтінді есептердің 3 түрі бар
• Пайызға есептер шығарғанда қолданылатын негізгі формулалар
• Пайызға байланысты күрделі формулалар
• Жауабы: 19,8% Есеп 2
• Тест тапсырмаларын орындау
• 3. Жұмысқа және еңбек өнімділігіне байланысты есептер
• Жауабы: 420 га. Есеп 2.
• Жауабы: 16 тетік. Есеп 3.

Орындағандар-Самет Әділбек, Серікбай Зейін,Нұрсұлтанов Ерсайын. Дәріс 12. Мәтінді есептер және оларды шешу тәсілдері. Сандық байланыстарға, пайызға, жұмысқа және еңбек өнімділігіне, қоспа мен концентрацияға арналған есептер Жоспар Сандық байланыстарға арналған есептер. Пайызға арналған есептер. Жұмысқа және еңбек өнімділігіне арналған есептер. Қоспа мен концентрацияға арналған есептер. СОӨЖ 5 СӨЖ 5 кеңес беру және қабылдау (13 балл). СӨЖ 5 (тапсырма): Тригонометриялық теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу тәсілдері. Мәтінді есептер және оларды шешу тәсілдері. Сандық байланыстарға арналған есептерді шешу Сандық байланыстарға арналған есептерді шешу кезінде келесі ережелер қолданылады: егер А натурал саны n таңбалы болса, онда 𝑨 = 𝒂𝒏−𝟏 ∙ 𝟏𝟎𝒏−𝟏 + 𝒂𝒏−𝟐 ∙ 𝟏𝟎𝒏−𝟐 + ⋯ + 𝒂𝟏 ∙ 𝟏𝟎 + 𝒂𝟎 болады, мұндағы 𝑎0, 𝑎1, 𝑎2, … , 𝑎𝑛−1 − 𝐴 санындағы сәйкесінше бірліктер, ондықтар, жүздіктер, ... саны; егер А натурал санын B натурал санынна бөлгенде q бөлінді және r (r< 𝐵) қалдық шығатын болса, онда A= Bq+r болады. Сұрақ V1 Натурал санды 18-ге бөлгенде бөлінді 14-ке, қалдық 11-ге тең болды. Бөлінгіш неге тең? 0 233 0 263 0 243 0 253 0 273 Сұрақ №222 V1 А натурал санын b натурал санына бөлгенде бөлінді с саны, қалдығы d болды. Егер бөлінгіш пен бөлгіш 3 есе өссе, онда с қалай өзгереді? 0 3 есе азаяды 0 өзгермейді 0 2-ге артады 0 2 есе азаяды 0 3-ке артады 0 сол күйінде қалады 0 3 есе артады 0 9 есе артады V1 А натурал санын b натурал санына бөлгенде бөлінді с саны, қалдығы d болды. Егер бөлінгіш пен бөлгіш 3 есе өссе, онда с қалай өзгереді? 0 3 есе азаяды 0 өзгермейді 0 2-ге артады 0 2 есе азаяды 0 3-ке артады 0 сол күйінде қалады 0 3 есе артады 0 9 есе артады 2. Пайызға арналған есептерді шешу Процент - кез келген заттың жүзден бір бөлігі; Пайызға байланысты қолданбалы мәтінді есептердің 3 түрі бар: Сандардың қатынасының пайызын табу; Берілген санның пайызын табу; Пайызы бойынша санды табу . Пайызға есептер шығарғанда қолданылатын негізгі формулалар: а санының 1% -ге тең а санының р% а-ға тең Егер қандай да бір а саны x санының р% екені белгілі болса, онда х -ты пропорциядан табуға болады а − р% х − 100%, Бұдан х= а, b сандары берілсін және a 100% -ға артық болады. а саны b санынан -ға кем болады. Пайызға байланысты күрделі формулалар Егер депозитке а ақша бірлігінің сомасы салынса, банк жылына p% ақша қосады. n жылдан кейін депозит бойынша 𝑎(1 + n ақша бірліктегі сома болады. Есеп 1. Ақылды адамдар әдемі адамдарға қарағанда 45% аз, ақылды адамдардың 36% келбеті әдемі. Әдемі адамдар арасында ақылды адамдар қанша пайызды құрайды? Шешүі. x әдемі адамдардың саны болсын, онда ақылдылар саны: x - 0,45x = 0,55x. Ақылды адамдардың 36% -ы әдемі адамдар, онда ақылды және сонымен бірге әдемі адамдар саны: 0,36 ·0,55х= 0,198х. Пропорция құрайық: х − 100% 0,198х − а%. Бұдан: а = 19,8% ақылды адамдар пайызы. Жауабы: 19,8% Есеп 2. Путевкалар бағасы қазірде өсүде: мысалы, Францияға турлар 20%-ға қымбаттады. Францияға бұрынғы тур қанша пайызға арзан болды деп айтуға болады ма? Шешүі. x - бұрынғы бағасы болсын, ал n - жаңа бағасы болсын. 1) Бірінші пропорция құрайық: х − 100% n − 120%, Жаңа бағасы n=1,2х болады. 2) Екінші пропорция құрамыз: 1,2х − 100% х − (100-а%) Бұдан (100-а) 1,2х = 100х Теңдеуді шешіп: бұрынғы тұр а ≈17% -ға арзан болды Жауабы: 17%. Тест тапсырмаларын орындау І нұсқа ІІ нұсқа 1. 45 санының 30% тап. A) 1,5 B) 15 C) 30,5 D) 30 E) 13,5 2. Турист қайықпен 504 км жүзді. Бұл барлық жолдың 36 % болса, барлық жолды тап. A) 181,44 км B) 1208 км C) 1608 км D) 1500 км E) 1400 км 3. 65 санының 40% тап A) 32,5 B) 16,25 C) 25 D) 40 E) 26 4. 55 санының 20% тап A) 22 B) 15 C) 27,5 D) 11 E) 20 5. 24 санының 25%-ін табыңыз. A) 7 B) 4 C) 8 D) 6 E) 12 6. 1 %-і 85 болатын санды тап. A) 850 B) 8500 C) 8,5 D) 85 E) 0,85 1. 18 саны 15-тің неше проценті? A) 150% B) 125% C) 83% D) 130% E) 120% 2. Аквариумның сіне су құйылған, оның неше процентіне су құйылған. A) 35% B) 50% C) 78% D) 70% E) 0,7% 3. 60 санының 15% тап A) 20 B) 18 C) 12 D) 9 E) 6 4. 56 санының 25% тап. A) 14 B) 20 C) 25 D) 22,04 E) 28 5. 80%-і 16-ға тең белгісіз санды табыңыз: A) 28 B) 24 C) 20 D) 12,8 E) 30 6. Бүлдіргеннің 4% құмшекер болады. 70 кг. бүлдіргеннің неше кг құмшекер болады? A) 2,5 кг B) 2,8 кг C) 3,2 кг D) 3,6 кг E) 4 кг 3. Жұмысқа және еңбек өнімділігіне байланысты есептер: Бұл типтегі есептердің негізгі компоненттері: А-жұмыс, t-уақыт, Nеңбек өнімділігі (уақыт бірлігіндегі істелінген жұмыс): А=N t. Есептер Есеп1. Жоспар бойыша трактор бригадасы жерді 14-күнде жыртады. Бригада күніне белгіленгенен 5 га жерді артық жыртып, 12 күнде бітірді. Неше га жер жыртылды? Шешуі: Бригаданың еңбек өнімділігін кесте бойынша х (га/күн) х>0 деп белгілейік Шамалар Жоспар бойынша Шын мәнінде А=N t (га) N (га/күн) T(күн) 14 12( +5) +5 12 Теңдеу құрып, шешеміз: Жоспар бойынша еңбек өнімділігі 30 га/күн, сонда өңделген жердің ауданы 30 ∙ 14=420 га. Жауабы: 420 га. Есеп 2. Токарь 120 тетік қайрау керек. Жаңа құралды қолданып, сағатына 4 тетікті артық қайрай отырып, берілген тапсырманы 2 сағ 30 мин-қа белгіленген уақытынан ерте бітірді. Жаңа құралды қолданып, токарь сағатына неше тетікті қайрады? Шешуі: Токарьдің алғашқы еңбек өнімділігін х (тетік/сағ), х>0 деп белгілейік. Шамалар Дайындау Теңдеу құрып шешеміз А (тетік) N (тетік/сағ) T=A:N (сағ) Ескі құрал Жаңа құрал , есеп шартын қанағаттандырмайды; түбірін аламыз. 120 х 120:х 120 х+4 120:(х+4) Жаңа құралды қолданып істегендегі еңбек өнімділігі 16 тетік/сағ. Жауабы: 16 тетік. Есеп 3. Екі бригада орындықтар жасады, сонда бірінші бригада 65 орындық, ал екінші бригада 66 орындық жасады. Бірінші бригада бір күнде екіншіден екі орындық артық, бірақ одан бір күн кем жұмыс істеді. Екі бригада бірлесе отырып, бір күнде қанша орындық жасады? Шешуі: 2-ші бригаданың еңбек өнімділігін х (ор/күн), 1-ші бригаданікі – (х+2), х>0. Теңдеу құрып, шешеміз: 66:х-65:(х+2)=1, х 2+х-132=0 х1= -12 қанағаттандырмайды. х2=11 түбірін аламыз. 2-ші бригаданың еңбек өнімділігі 11 ор/күн. 1-ші бригаданыкі - 13 ор/күн. Жауабында екеуінің қосындысын көрсетеміз. Жауабы: 24 орындық. Есеп 4. Зауод жоспар бойынша белгілі уақытта 180 станок дайындау керек еді. Күндік мөлшерді 2 станокқа артық орындап, зауод тапсырманы белгіленген уаққыттан 1 күнге ерте бітірді. Зауод жоспарды неше күнде орындады? Шешуі: Жоспар бойынша күн санын х (х>0) деп белгілейміз. Теңдеу құрып, шешеміз: 180:(х-1)-180:х=2 х 2 -х-90=0 х1=10 х2=-9-қанағаттадырмайды. Жауабы: 10күн. Есеп 5. Жұмысшы белгілі бір уақытқа бірнеше тетік дайындау керек. Егер ол күніне 10 тетік артық жасаса, онда тапсырманы 4,5 күнге ерте бітірер еді, ал егер күніне 5 тетікті кем жасаса, онда 3 күнге кешігер еді. Жұмысшы неше күнде, неше тетік жасады. Шамалар дайындық 1-бригада 2-бригада A орындық N ор/күн T=A:N күн 65 х+2 65:(х+2) 66 х 66:х Шамалар дайындау A (ст.) N=A:t (ст/к) T (күн) жоспар шын мәні 180 180:х х 180 180:(х-1) х-1 Шешуі: Тетік санын - х; ал дайындау күнін – у (х,у>0) деп белгілейміз. жүктеу/скачать 280,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу: