Менеджменттің методологиялық негіздері

Экономика дамыған қазіргі таңда менеджер қызметі ең кең таралған, қажетті бағыттарының бірі. Сондықтан Қазақстанда практика жүзінде қолдану және теориялық жағынан оқытуға негіз бар, себебі Қазақстан жаңа экономикалық қатынастар мен әлеуметтік-экономикалық басқару жүйесіне көшуді бастаған болатын. Осы тұрғыдан менеджмент негізінің теориялық методикасын терең оқыту және басқару жүйесінің әр түрлі деңгейлерінде практика жүзінде қолдану қажет.

Менеджмент нарықтық экономика кезінде субъектіге қажетті ерекше басқару түрі деп түсіндіріледі.Бұл түрі экономиканың алғашқы жүзеге асырылатын фирма, мекеме нарықтық жағдайда қызмет ететін, менеджменттің экономикалық механизмінін әдісін қолдану қызметі. Осы жағынан келгенде, менеджмент нарықтық экономика жағдайында басқару деп атауға болады. Бұл мынаны білдіреді:

Мекеме не фирманың нарықтық сұранысына тұтынушы қажеттілігіне назар аудару, тұтынушы қажеттілігі және пайда түсіретін өнім түрлерін шығару үшін өндіретін мекемелер ұйымдастыру.

Өндіріс заттарының құндылығын көтеру,аз жұмсап көп пайда келтіру үшін жұмыстану.

Жекеменшіктік пен еркіндік.

Менеджменттің өзінің жеке экономикалық механизмі бар, олар:

Фирма ішіндегі жеке басқару жұйесі

өнжірісті басқару

қызметкерлерді басқару

Мемлекеттік басқарудың көкейтесті мәселелерін терең түсіну үшін,

менеджменттің теориясын және ережесінің кейбір білу міндетті.

Кез келен елдің экономикалық жағдайын ақтау үшін үш негізгі факторларды білу қажет:

Техика жіне тенология деңгейі,

Жұмысшы күшінің сапасы еңбекке кқзқарасы;

Менедмент (өндірісті басқару және ұйымдастыру).

Менеджменттік жағдайы техника және технология деңгейі; жұмысшы күші мен сапасы ықпал етеді. Сондықтан Альфред Маршалл дәстүрлі үш (капитал, еңбек, жер) өндірістік факторларға төртінші қылып басқару жүйесін айтты.

Қазіргі кезде басқару факторларының манызының артыуына байланысты адамның әлеуметтік статусының дамуы басқару жүйесінің концепциясының пайда болуына мүмкіндік жасайды, бұл үкіметтің жеке меншіктен басқару

Жүйесіне ауысуына көмектесті. Осыдай біздің елімізде менеджмент дәстүрінің басталып келе жатқандығын көру қиын емес.

Басқару саласындағы бұл төңкерістіғ белгілерін мынадан көруге болады:

Басқару жүйесінің негігі методтарын жақсы меңгерген маман даярлау;

Мақсатты мекеме басшыларын басқару жұмысына даярлау;

Сапалы өндіріс қажеттіліктерін басқаруды бірінші орынға қою;

Иерархиялық сапаның барлық деңгейінде жұмыс істей алатын менеджерлер даярлау;

Экономикалық әлеуметтік психологиялық басқару әдісін қолдану;

Адамның еңбекке қаблеті мен қызметі әдістерін басқару;

Адамның еңбекке қызығушылығы мен еңбектегі іс әрекет себептерін оқыту;

Табысқа жетізетін ғылым жетістіктерін кеңінен қолдану;

Ақпараттың үрдістер мен компьютердің ролін көтеру.

Халық шаруашылығын тиімді басқару басқарудың кеңес беру сияқты түрін өмірге әкелді. Соңғы 1920- 1930 жылдар ішінде менеджмент терең өзгерістерге ұшырады. Бұл ақпараттің жарылыс пен адамзат факторына байланысты. Бастысы менеджменттің ескі жүйесінің ауысуы еді.

(Рационалдықтың басқаруға ауысуы)

Рационалдың менеджмент бойынша, фирма жабық жүйе ретінде қаралып, оның табысы факторлар мен шекарасындағы жетістікпен байланыстырылды.

Бұл ішкі өндірістік резервтерді пайдалану арқылы еңбек өндірісі мен барлық ресурстардың нәтижелі пайдалануы арқылы еңбек өнімі ұйымдастырылды.

Бұндайда мақсаты мен міндеті ұзақ уақыт бойында бір қалыпты дамыды.Өндірістің үзіліссіз даму стратегиясы қажетті мамандардың негізінде.Ұйымдастыру структурасы функционалдың принцип бойынша тұрғызылады (аппаррттың қызметі мен мамандығы бойынша бөлінуі) шешуші рольді-кадрлар жұмысы мен олардын қызметкерлігін бақылау арқылы жоғарыда отырғандар жүзеге асырады.

Қазіргі кездегі басқару рационалды модельді итеріп тастаған жоқ, ұйымдастыру структурасын қалыптастыру әдістемелік негізі ретінде қалып отыр. Мекемені зерттеу, экономикалық есеп жасауда өте қажет.

Жалпылама өндірістік стандартты өнімдерді шығаруда қатал басқару керек. Ал өндірісті дамыту дамыту, эксперимент жасау, өндіріс аралық байланыс жасау, жаңа партнерлер табуда бұл басқару жүйесі тиімсіз. Бұл жерде жаңа, жүйелі тиімді, өнімді басқарушы керек.