Жасөспірімдік кезеңнің сипаттамасы

Жасӛспірім жасындағы жетекші іс әрекет. Құрбылар ұжымы және 
ондағы ӛзара әрекет қоғамның ересек мүшелерінің қатынастарын модельдеуі 
ретінде. Жасӛспірімнің оқу іс-әрекеті. Танымдық, қоғамдық қызығулардың, 
мінез құлық мотивінің қалыптасуы. Оқу әрекетіне таңдамалы қатынас. 
Кәсіби бағдарлану мәселесі. Еңбек іс-әрекеті, оның жас ӛспірімнің жеке 
басының қалыптасуындағы ролі. 
Аффектті-қажеттіліктер сферасының дамуы. Мінездің даму сипаты. 
Еріктің дамуы, ӛзін тәбиелеуге, ӛзін жетілдіруге ұмтылуы. Сезімдердің 
дамуы. Мотивациялық сфералардың құрылымдарының қалыптасуы. 
Жасӛспірімдердің жеке басының қалыптасуы. Негативті ішкі 
ыңғайлану, оның пайда болу себептері. Сана сезімдердің дамуының 
басталуы,оның негізгі заңдылықтары. Жасӛспірімдердің талпыну деңгейі. 
Ерте жастық шақ жасына ӛтудің негізгі алғышарттары. 
Жасӛспірімдер үшін мемлекет алдындағы борышы қоғамдағы ӛз 
тұлғасының дамуы деп түсінеді. Жасӛспірім сайлаудың элементтерін 
қоршаған ортаның мәдениеті деп ойлап, ал ӛзі осы мәдениетке таңдау 
жасайды. 
Жасӛспірім кезеңі – адам бұл кезде жаңа ӛмірге қадам бастайды. Ӛз 
тұлғасын қалыптастырады.
Дәл жасӛспірім шақта мынандай периодтарда (12-13 тен 15-16 –ға) 
дейін жеке тұлғасының дамуы. 
Лидерлік – бұл адамның ашық айналық қасиеті. Ол қатты әсер етеді. 
Мақсатқа жету үшін тынбай еңбек ету, ӛз дамуының биіктігінде жаңа 
лидерліктің дамуы. Ол ең алдымен ӛзіне деген қарым – қатынас. Одан 
басқаларға әлемге, табиғатқа деген ерекше қарым – қатынастар. Оларды 
мынандай феномен болады «Біз» және «Мен». Біз деген қасиет, яғни 
мүмкіндік – басқалармен идентификациялық байланыс. Эмоционалды 
ситуацияларда және әлеуметтік таңдау кезінде. Бұл қуаныштың нақты қарым 
– қатынасы. Мен – басқалардан ерекше болу мүмкіндігі. Жалғыз бір бӛлмеде 
қалу сияқты, ӛзін басқалардан жоғары санау. Мен және біз әлеуметтік қарым 
– қатынас, әлеуметтік индивидуалдылық болып екіге бӛлінеді. Бұлар 
тұлғаның дамуына оның әрі қарай ӛсуіне, сонымен қатар жасӛспірім оларды 
түсінуге тырысады. Екі плюс арасында тығыз байланыс пайда болады. 
Жасӛспірім шақта белгілі бір нәтижеге ұмтылады. Жасӛспірімдер дайын 
әлеуметтік лидерлер. 
Жасӛспірім шақта физикалық процесс, психикалық және әлеуметтік 
даму позитивті жетістікпен заңдық негативпен немесе спецификалық
психологиялық қиыншылықтармен қатар жүреді.Ӛзін-ӛзі дамытудағы 
жасӛспірімнің ынтасы ӛзіне сенбеушіліктен басталады. 

Рефлексия басқа жасӛспірімнің ӛзін-ӛзі тануда жақсы дамып келе 
жатыр. Ол ӛзін-ӛзі тануды жақсы кӛреді. «Мен кіммін?» - осы жастық негізі 
сұрағы.
Жасӛспірім ӛзінің мойындауларын және болашақтағы ер баланы, қыз 
баланы бағалаудағы ӛзінің бұрынғы ӛміріндегі және қазіргі уақыттағы
тұлғаның қалыптасуына зор кӛңіл бӛледі. Жеке тұлғаның болашақтағы 
дамуы. Ӛзін-ӛзі танудың дамуы ішкі жұмысы қарым-қатынастың «Ішкі 
позициясын» жауапкершілікпен қаарйды. Тұлғалық сапасы жақсы қаралаған. 
Жасӛспірім ішкі жан дүниесінің дамуы, интенсивтілік тану. Жасӛсіпірмдерде 
физикалық даму ӛзінің тануында «Мен ӛзімді басқалар арасында қалай 
кӛрсете аламын» деген сұрақ мазалайды.
Ж.Пиаже және оның әріптестері баланың психологиялық дамуын 
зерттеудегі ең бір жемісті бағыттарын зерттейтін Женевалық генетикалық 
психология мектебін құрды. Бұл мектептің психологтары ақыл-ойдың 
дамуын, оның пайда болуын баланың ақыл-ойының дамуына қарай 
зерттейді. Олар үшін баланың танымдық механизмін түсіну маңызды. Соның 
мақсатында негізгі әдіс ретінде белгілі Ж.Пиаженің әдісі қолданды. Ол 
баланың сыртқы тәртібінің ерекшеліктеріне, сӛйлеу мазмұнына емес, сыртқы 
бақылау феномендерінің пайда болуына әсер ететін ақыл-ой процесіне 
негізделеді. Ж. Пиаже жұмыстары және оның оқушылары баланың ақыл-ой 
дамуы эгоцентризмнен децентрация арқылы баланың сыртқы әлемге және 
ӛзіне обьективті қарауына байланысты. 
Баланың психикасының дамуының ӛзара ерекшелігін Женева 
мектебінің психологтары баланың ӛміріндегі заттармен қарым-қатынасына 
байланыстырады. Баланың сыртқы материалды іс-әректтері (екі жасқа дейін) 
алғашында кең түрде және бір-біріне байланысты болады. Бастауыш 
сынып жасында бір-бірімен байланысты іс-әрекеттер жүйесі ақыл-ой 
операциясына айналады. Ақыл-ойдың даму реті тұрақты қалыптасады, бірақ 
оның нәтижесі ішкі және сыртқы факторларға байланысты, соның ішінде 
баланың ӛмір сүретін әлеуметтік ортасы мен мәдени ортасының ықпалы да 
зор. Ж.Пиаже заңына сәйкес, танымдық даму кӛп жақты, олар баланың ақыл-
ой процесі сондай-ақ ғылыми даму арқылы іске асырылады. 
Ж.Пиаже замандасы және оның тұрақты оппоненті, француз 
психологы Анри Валлон Ж.Пиаженің жұмысын жоғары бағалады. Ж. Пиаже 
танымдық қасиеттерді психикалық ӛмірде сапалық тану ретінде бас тартты. 
Оның ойынша, ондай элемент ретінде қозғалыс, нақтылық, іс-әрекет болуы 
керек. 

жүктеу/скачать 286,12 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: