125
Аяқталмаған өндіріс
178 191
287 966
Тауарлар
519 524
480 725
Болашақ кезеңдердің шығыстары
5 947
8 870
Дебиторлық берешек
2 161 535
2 157 024
соның ішінде:
сатып алушылар мен тапсырма берушілер берешегі
722 685
371 576
берілген аванстар
764 022
468 226
Басқалай дебиторлық берешектер
181 324
403 732
Өтеуге ҚҚС
493 504
913 490
Қысқамерзімді қаржылық инвестиция
Ақшалай қаражат:
369 368
219 508
соның ішінде:
Арнайы банктік шоттардағы ақшалай қаражат
141 919
72 908
валюталық шоттағы есеп
161 142
105 614
есеп айырысу шотындағы есеп
49 453
17 340
кассадағы қолма-қол ақша
16 854
23 646
ЖИЫНЫ:
6 223 724
5 766 242
БАРЛЫҒЫ:
22 164 673
23 183 776
ПАССИВ
Акционерлік капитал
Жарғылық капитал
6 500 000
6 500 000
жай акция
5 850 000
5 850 000
артықшылығы бар акция
650 000
650 000
Қосымша төленбеген капитал
2 837 372
2 206 761
Бөлінбеген кіріс
9 739 837
11 474 118
ЖИЫНЫ
19 077 209
20 180 879
Ұзақмерзімді міндеттеме
Несиелер
Кейінге қалдырылған салықтар
Ұзақ мерзімді
борыштық міндеттемелер
ЖИЫНЫ
Қысқамерзімді міндеттеме
Несиелер
0
118 932
Дивидендтер бойынша есеп айырысу
298 133
513 476
Бюджетпен есеп айырысу
790 459
200 918
Бюджеттен тыс төлемдер бойынша есептеулер
97 442
50 333
127
ТАҚЫРЫП 10. КОРПОРАЦИЯ ҚАРЖЫСЫН ЖОСПАРЛАУ
Бұл материалды оқу барысында, сіздер білесіздер:
кәсіпорында қаржылық жоспарлау жүйесін құру принциптерін және
есептерін, мақсаттарын түсіндіруді;
жоспарлау жүйесін енгізу кезеңдеріне түсінік беру;
қаржылық жоспарлаудың негізгі әдістерін анықтау;
қаржылық жоспарлаудың негізгі түрлері сипаттау.
10. 1 Негізгі теориялық жағдайы
Жоспарлау
– бұл процесс сапалық және сандық көріністе мақсатты
қондырғыларды қабылдау және әзірлеу, сондай-ақ олардың неғұрлым тиімді
қол жеткізу жолдарын анықтау.
Жоспарлау басқарушы персонлдарға келесі сұрақтарға жауап беруге
көмектеседі:
Корпорация және оның экономикалық әлеуеті қандай деңгейде дамыту
орналасқан және қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері қандай
болады;
Қандай ресурстардың көмегімен, қаржылық қоса алғанда, олар қол
жетімді болуы мүмкін.
Қаржылық жоспарлау – қаржы механизмінің қосалқы жүйесі, саналы
басқарудың аса маңызды элементтерінің бірі және әлеуметтік экономикалық
жоспарлаудың құрамды бөлігі. Олар экономиканың үйлесімді және тепе теңдік
дамуына жетуге, біртұтас ұлттық шаруашылық кешенінің барлық
буындарының қызметін үлестіруге, қоғамдық өндіріс өсуінің жоғарғы
қарқынын қамтамасыз етуге, халықты әлеуметтік қорғауға бағытталған.
Қаржылық жоспарлаудың өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің
материалдық заттай элементтері турасында, ақшамен қоғамдық ұдайы өндіріске
белсенді ықпал жасау турасында ақша қозғалысының салыстырмалы
дербестігімен шарттасылған ақша нысанында жүзеге асырылады.
Кәсіпорындағы
қаржылық
жоспарлау
шаруашылық
қызметінің
жоспарлауымен өзара байланысты және өндірістік жоспар негізінде
көрсеткіштері құрылады (өндіріс көлемі, жүзеге асыру, шығындар сметасы,
капиталдық салымдардың жоспары және т.б.). Жоспарлау көмегімен нарықтық
ортаның белгісіздігі және шаруашылық жүргізуші субъекті үшін оның
жағымсыз салдары барынша азайтылады.
Қаржылық жоспарлау объектісі болып мемлекеттің және шаруашылық
жүргізуші субъектілердің қаржылық қызметі, ал нәтижесінде – қаржы
жоспарларын жасау табылады.
Корпорацияда
қаржылық жоспарлаудың негізігі есебі болып:
1) өндірістік, инвестициялық және қаржылық қызметті қаржылық
ресурстармен қамтамасыз ету қажет;
128
2) капиталды тиімді салу жолдарын анықтау, оны ұтымды пайдалануда
дәрежесін бағалау;
3) ақша қаражатын үнемді пайдалану есебінен пайданың ұлғаюында ішкі
шаруашылық резервтерін анықтау;
4) бюджетпен, банктермен және контрагенттермен ұтымды қаржы
қатынастарын белгілеу;
5) акционерлердің және басқа да инвесторлардың мүдделерін сақтау;
6) кәсіпорынның несиеқабілеттілігін және төлемқабілеттілігін, қаржылық
жағдайын бақылау.
Қаржылық жоспарлау принциптері оларды оңтайландыру көз-қарасынан
және жоспардың шынайлығын қамтамасыз ету болып:
- қаржы қатынас мерзімінің принципі – қаржы құралдарын алу және
пайдалану мерзім
бойынша сәйкес болуы тиіс;
- кешенділік – қаржылық жоспар жүйесін өңдеуде бір ретпен, өзара
байланыстырылған, келісуді көздейді;
- төлемқабілеттілік – кәсіпорынның өтімділігін және төлем қабілеттілігін
кез-келген уақыт жолында қамтамасыз ету;
- рентабельділік – қарыз қаражатын тарту көзделеді, егер меншікті
капитал тиімділігі артқан;
- тәуекелдердің тепе-теңдігі қаржыландыруды көздейтін неғұрлым
тәуекелді салымдар меншікті қаражат есебінен жүргізіледі;
- шекті тиімділік, капитал көлемін оңтайландыруды қамтамасыз ету,
соның ішінде қарыз, капитал құрылымы және т.б.
Достарыңызбен бөлісу: