Отчет по корпоративной ответственности 2013 Мазмұны Наша цель Обращение генерального директора


Затраты: Стоимость реализации всего  проекта – 3,9  млрд. тенге. Эффект



Pdf көрінісі
бет5/9
Дата31.03.2017
өлшемі8,86 Mb.
#10659
түріОтчет
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Затраты:

Стоимость реализации всего  проекта – 3,9 

млрд. тенге.

Эффект: 

Концентрация пыли  до реконструкции 

cоставляла свыше 250-350 мг/м3, после 

реализации проекта – 20 мг/м3. Снижение 

выбросов пыли - свыше 2 000 тонн в год.

Монтаж электрофильтров за 

вращающейся печью №3 ЦОИ.

Электрофильтры за ВП № 3 ЦОИ введены в 

эксплуатацию в октябре 2013 года.

Затраты: 

Стоимость реализации проекта – 1,2 млрд. 

тенге.

Эффект:

Концентрация пыли на выбросе  снижена с   

570 мг/м3  до 50 мг/м3. Реализация проекта 

позволит сократить выбросы доломитовой 

пыли на 450 тонн в год.

Строительство газоочистки 

конвертерного цеха.

В 2013 году введена в эксплуатацию 

первичная газоочистка для конвертера № 1 

и вторичная газоочистка для конвертеров № 

1-3.

Затраты: 

Стоимость реализации проекта – 17 млрд. 

тенге.

Эффект:

Ожидаемое снижение выбросов пыли – 

4800 тонн пыли/год и 15 000 тонн СО/год – 

после завершения реконструкции на 3-х 

конвертерах (строительство первичной 

газоочистки конвертера № 2 – в 2014 году, 

конвертера № 3 – в 2015 году).

Концентрация пыли в выбросах снизится с 

480 до 45 мг/м3 на первичной газоочистке, 

до 20 мг/м3 – на вторичной газоочистке.

32

№6, 7 агломашинаның сал-



қындату аймағына жеңдік 

сүзгілерін орнату.

2012-2013 жылдары жобаны жүзеге асыру 

орындалды.



Шығындар:

Барлық жобаны жүзеге асыру құны – 3,9 

млрд теңге.

Нəтижесі:

Шаңның шоғырлануы қайта құруға дейін 

250-350 мг/м3-дан астамды құраса, жобаны 

жүзеге асырғаннан кейін - 20 мг/м3-ді 

құрады. Шаңның тасталуы – жылына 2000 

тоннадан астамға азайды.

ƏКЦ №3 айналатын пешінің 

электрсүзгілерін монтаждау.

2013 жылдың қазанында ƏКЦ № 3 айнала-

тын пешінің электрсүзгілері пайдалануға 

берілді.

Шығындар:

Жобаны жүзеге асыру құны – 1,2 млрд 

теңге.

Нəтижесі: 

Тасталуда шаңның шоғырлануы 570 мг/м3-

тен 50 мг/м3-ке дейін азайды. Жобаны 

жүзеге асыру доломит шаңының шығарылу-

ын жылына 450 тоннаға қысқарту 

мүмкіндігін тудырды.

Конвертер цехының газтазар-

тқышының құрылысы.

2013 жылы № 1 конвертер үшін алғашқы 

газтазартқыш жəне № 1-3 конвертерлер 

үшін екінші газтазартқыш пайдалануға 

берілді.


Шығындар:

Жобаны жүзеге асыру құны – 17 млрд теңге.



Нəтижесі: 

Шаң тастандыларының күтілетін төменде-

улері  жылына 4800 тонна жəне 3-

конвертерде қайта құру аяқталған соң 

СО/жылына 15 000 тонна (№ 2 конвертердің 

алғашқы газтазартқышының құрылысы – 

2014 жыл, № 3 конвертердің құрылысы – 

2015 жыл).

Шығарылуда шаңның шоғырлануы алғашқы 

газтазартқышта 480 мг/м3-тен 45 мг/м3-ке 

дейін, екінші газтазартқышта – 20 мг/м3-ке 

дейін азаяды.

Біздің жобалар:

33

Строительство установки по 



утилизации отходов 

коксохимического 

производства. 

В 2012 году  введена в эксплуатацию 

установка по утилизации фусов. 

Строительство по утилизации кислой 

смолки продолжается. 

В настоящее время кислая смолка 

передается на переработку на договорной 

основе сторонней организации.



Затраты: 

Стоимость  реализации проекта составила 

111,8 млн. тенге.

Эффект:

В результате выполнения проекта 

прекращено размещение отходов 

«красного» уровня опасности на химическом 

отвале.

Участок по переработке 



гартцинка. 

Введен в эксплуатацию в феврале 2013 

года для переработки лома цветных 

металлов (гартцинка) – отхода, 

образующегося при оцинковании полосы. 

Затраты: 

Стоимость  реализации проекта – 149,9 

млн.тенге.

Эффект:

Планируемый объем переработки – до 2 300 

т/год.  

В результате переработки гартцинка чистый, 

без примеси цинк возвращается в 

производство, а отходы плавления 

передаются организациям для переработки 

и производства цинковых белил и 

удобрений. 

Пилотный проект по 

утилизации совтоловых 

трансформаторов. 

С 2009 года АО «АрселорМиттал Темиртау» 

сотрудничает с Представительством  

ПРООН в Казахстане в рамках пилотного 

проекта «Разработка и реализация Плана 

по безопасному управлению запасами и 

отходами ПХД в Казахстане».



Эффект:

В рамках проекта, на первом этапе 

выведены из эксплуатации 25 

трасформаторов, содержащих ПХД-масло, и 

направлено на  утилизацию 60 тонн совтола 

за счет финансирования государства и 

UNDR.

Второй этап включает утилизацию всех 



оставшихся совтоловых трансформаторов 

АО «АрселорМиттал Темиртау».

Коксхимия өндірісінің қалдық-

тарын кəдеге асыруға арнал-

ған қондырғылардың құрылы-

сы.


2012 жылы фустарды кəдеге асыруға 

арналған қондырғы пайдалануға берілді, 

қышқыл смолканы кəдеге асыру бойынша 

құрылыс жалғасуда. 

Қазіргі таңда қышқыл смолка келісім-шарт 

негізінде басқа ұйымға қайта өңдеуге 

беріледі.

Шығындар:

Жобаны жүзеге асыру құны 111,8 млн теңгені 

құрады.

Нəтижесі:

Жобаны орындау нəтижесінде қауіптіліктің 

«қызыл» деңгейлі қалдықтарын химиялық 

үйіндіде орналастыру тоқтатылды.

Гартмырышты қайта өңдеу 

бойынша учаскесі.

2013 жылдың ақпан айында жолақты 

мырыштау кезінде түзілетін қалдықты – түсті 

металдардың (гармырыштың) сынықтарын 

қайта өңдеу үшін пайдалануға берілді. 



Шығындар: 

Жобаны жүзеге асыру құны – 149,9 млн 

теңге.

Нəтижесі: 

Қайта өңдеудің жоспарланған көлемі – 

жылына 2300 тоннаға дейін. Гартмырышты 

өңдеу нəтижесінде таза, қоспасыз мырыш 

өндіріске қайтарылады, ал балқу қалдықта-

ры ұйымдарға мырыш бояулары мен 

тыңайтқыштарын қайта өңдеу жəне өндіру 

үшін жіберіледі. 

Совтол трансформаторын 

кəдеге асыруға арналған 

пилоттық жоба.

2009 жылдан бастап «АрселорМиттал 

Теміртау» АҚ «Қазақстанда ПХД қорлары 

мен қалдықтарын қауіпсіз басқару жөніндегі 

Жоспарды əзірлеу жəне жүзеге асыру» 

пилоттық жобасы аясында, Қазақстандағы 

БҰҰДБ Өкілдігімен қызметтес болып келеді.

Нəтижесі:

Жоба аясында, бірінші кезеңде ПХД-

майларынан тұратын 25 трансформатор 

пайдаланудан алынды жəне мемлекет пен 

UNDR қаржыландыру есебінде совтолдың 

60 тоннасы кəдеге асыруға жөнелтілді.

Екінші кезең «АрселорМиттал Теміртау» АҚ 

барлық қалған совтол трансформаторлары-

ның кəдеге асырылуын қамтиды.   


Наши проекты:

Установка рукавных 

фильтров за зоной охлажде-

ния агломашины №6, 7

Реализация проекта осуществлена в 2012-

2013 годах.



Затраты:

Стоимость реализации всего  проекта – 3,9 

млрд. тенге.

Эффект: 

Концентрация пыли  до реконструкции 

cоставляла свыше 250-350 мг/м3, после 

реализации проекта – 20 мг/м3. Снижение 

выбросов пыли - свыше 2 000 тонн в год.

Монтаж электрофильтров за 

вращающейся печью №3 ЦОИ.

Электрофильтры за ВП № 3 ЦОИ введены в 

эксплуатацию в октябре 2013 года.

Затраты: 

Стоимость реализации проекта – 1,2 млрд. 

тенге.

Эффект:

Концентрация пыли на выбросе  снижена с   

570 мг/м3  до 50 мг/м3. Реализация проекта 

позволит сократить выбросы доломитовой 

пыли на 450 тонн в год.

Строительство газоочистки 

конвертерного цеха.

В 2013 году введена в эксплуатацию 

первичная газоочистка для конвертера № 1 

и вторичная газоочистка для конвертеров № 

1-3.

Затраты: 

Стоимость реализации проекта – 17 млрд. 

тенге.

Эффект:

Ожидаемое снижение выбросов пыли – 

4800 тонн пыли/год и 15 000 тонн СО/год – 

после завершения реконструкции на 3-х 

конвертерах (строительство первичной 

газоочистки конвертера № 2 – в 2014 году, 

конвертера № 3 – в 2015 году).

Концентрация пыли в выбросах снизится с 

480 до 45 мг/м3 на первичной газоочистке, 

до 20 мг/м3 – на вторичной газоочистке.

32

№6, 7 агломашинаның сал-



қындату аймағына жеңдік 

сүзгілерін орнату.

2012-2013 жылдары жобаны жүзеге асыру 

орындалды.



Шығындар:

Барлық жобаны жүзеге асыру құны – 3,9 

млрд теңге.

Нəтижесі:

Шаңның шоғырлануы қайта құруға дейін 

250-350 мг/м3-дан астамды құраса, жобаны 

жүзеге асырғаннан кейін - 20 мг/м3-ді 

құрады. Шаңның тасталуы – жылына 2000 

тоннадан астамға азайды.

ƏКЦ №3 айналатын пешінің 

электрсүзгілерін монтаждау.

2013 жылдың қазанында ƏКЦ № 3 айнала-

тын пешінің электрсүзгілері пайдалануға 

берілді.

Шығындар:

Жобаны жүзеге асыру құны – 1,2 млрд 

теңге.

Нəтижесі: 

Тасталуда шаңның шоғырлануы 570 мг/м3-

тен 50 мг/м3-ке дейін азайды. Жобаны 

жүзеге асыру доломит шаңының шығарылу-

ын жылына 450 тоннаға қысқарту 

мүмкіндігін тудырды.

Конвертер цехының газтазар-

тқышының құрылысы.

2013 жылы № 1 конвертер үшін алғашқы 

газтазартқыш жəне № 1-3 конвертерлер 

үшін екінші газтазартқыш пайдалануға 

берілді.


Шығындар:

Жобаны жүзеге асыру құны – 17 млрд теңге.



Нəтижесі: 

Шаң тастандыларының күтілетін төменде-

улері  жылына 4800 тонна жəне 3-

конвертерде қайта құру аяқталған соң 

СО/жылына 15 000 тонна (№ 2 конвертердің 

алғашқы газтазартқышының құрылысы – 

2014 жыл, № 3 конвертердің құрылысы – 

2015 жыл).

Шығарылуда шаңның шоғырлануы алғашқы 

газтазартқышта 480 мг/м3-тен 45 мг/м3-ке 

дейін, екінші газтазартқышта – 20 мг/м3-ке 

дейін азаяды.

Біздің жобалар:

33

Строительство установки по 



утилизации отходов 

коксохимического 

производства. 

В 2012 году  введена в эксплуатацию 

установка по утилизации фусов. 

Строительство по утилизации кислой 

смолки продолжается. 

В настоящее время кислая смолка 

передается на переработку на договорной 

основе сторонней организации.



Затраты: 

Стоимость  реализации проекта составила 

111,8 млн. тенге.

Эффект:

В результате выполнения проекта 

прекращено размещение отходов 

«красного» уровня опасности на химическом 

отвале.

Участок по переработке 



гартцинка. 

Введен в эксплуатацию в феврале 2013 

года для переработки лома цветных 

металлов (гартцинка) – отхода, 

образующегося при оцинковании полосы. 

Затраты: 

Стоимость  реализации проекта – 149,9 

млн.тенге.

Эффект:

Планируемый объем переработки – до 2 300 

т/год.  

В результате переработки гартцинка чистый, 

без примеси цинк возвращается в 

производство, а отходы плавления 

передаются организациям для переработки 

и производства цинковых белил и 

удобрений. 

Пилотный проект по 

утилизации совтоловых 

трансформаторов. 

С 2009 года АО «АрселорМиттал Темиртау» 

сотрудничает с Представительством  

ПРООН в Казахстане в рамках пилотного 

проекта «Разработка и реализация Плана 

по безопасному управлению запасами и 

отходами ПХД в Казахстане».



Эффект:

В рамках проекта, на первом этапе 

выведены из эксплуатации 25 

трасформаторов, содержащих ПХД-масло, и 

направлено на  утилизацию 60 тонн совтола 

за счет финансирования государства и 

UNDR.

Второй этап включает утилизацию всех 



оставшихся совтоловых трансформаторов 

АО «АрселорМиттал Темиртау».

Коксхимия өндірісінің қалдық-

тарын кəдеге асыруға арнал-

ған қондырғылардың құрылы-

сы.


2012 жылы фустарды кəдеге асыруға 

арналған қондырғы пайдалануға берілді, 

қышқыл смолканы кəдеге асыру бойынша 

құрылыс жалғасуда. 

Қазіргі таңда қышқыл смолка келісім-шарт 

негізінде басқа ұйымға қайта өңдеуге 

беріледі.

Шығындар:

Жобаны жүзеге асыру құны 111,8 млн теңгені 

құрады.

Нəтижесі:

Жобаны орындау нəтижесінде қауіптіліктің 

«қызыл» деңгейлі қалдықтарын химиялық 

үйіндіде орналастыру тоқтатылды.

Гартмырышты қайта өңдеу 

бойынша учаскесі.

2013 жылдың ақпан айында жолақты 

мырыштау кезінде түзілетін қалдықты – түсті 

металдардың (гармырыштың) сынықтарын 

қайта өңдеу үшін пайдалануға берілді. 



Шығындар: 

Жобаны жүзеге асыру құны – 149,9 млн 

теңге.

Нəтижесі: 

Қайта өңдеудің жоспарланған көлемі – 

жылына 2300 тоннаға дейін. Гартмырышты 

өңдеу нəтижесінде таза, қоспасыз мырыш 

өндіріске қайтарылады, ал балқу қалдықта-

ры ұйымдарға мырыш бояулары мен 

тыңайтқыштарын қайта өңдеу жəне өндіру 

үшін жіберіледі. 

Совтол трансформаторын 

кəдеге асыруға арналған 

пилоттық жоба.

2009 жылдан бастап «АрселорМиттал 

Теміртау» АҚ «Қазақстанда ПХД қорлары 

мен қалдықтарын қауіпсіз басқару жөніндегі 

Жоспарды əзірлеу жəне жүзеге асыру» 

пилоттық жобасы аясында, Қазақстандағы 

БҰҰДБ Өкілдігімен қызметтес болып келеді.

Нəтижесі:

Жоба аясында, бірінші кезеңде ПХД-

майларынан тұратын 25 трансформатор 

пайдаланудан алынды жəне мемлекет пен 

UNDR қаржыландыру есебінде совтолдың 

60 тоннасы кəдеге асыруға жөнелтілді.

Екінші кезең «АрселорМиттал Теміртау» АҚ 

барлық қалған совтол трансформаторлары-

ның кəдеге асырылуын қамтиды.   


34

Совместные мероприя-

тия с НПО

«Отражение» в 2013 г.



Март

Областная научно-практическая 

конференция «Экология и Дети».

В конференции приняли участие 250 

человек: учащиеся и педагоги средних 

общеобразовательных школ, гимназий, 

лицеев, учреждений системы дополни-

тельного образования и воспитанники 

дошкольных  учреждений:

г. Караганда, г. Темиртау, г. Шахтинск, г. 

Сарань, г. Сатпаев, г. Балхаш,                   

п. Новодолинка, п. Шахан, п. Киевка и др,  

 

педагоги, внедряющие экологическое 



образование и образование для устойчи-

вого развития в свою практику.



Ноябрь 

Информационная кампания, посвящен-

ная всемирному дню энергосбереже-

ния.

– 

ы



Материал  по энергосбережению 

(листовки, закладки и т.д.) распростране-

ны в заводоуправлении, наклеены на 

проходных в цеха, в подземном переходе 

и на остановке, где большое скопление 

работников комбината.

– Игра - Путешествие на планету 

«ЭНЕРГИНИЯ». В игре приняли участие 

78 человек.

– Игра «Энергосбережение для каждого».

Игра для детей с особыми потребностями 

ВШИ №2 по энергосбережению. Участни-

ки: педагоги и учащиеся вспомогательной 

школы интернат №2 – 68 человек.



Декабрь 

Акция «Сохрани энергию и спаси 

белого медведя и климат».

Цель – пропаганда повышения эффектив-

ности использования энергии и способов, 

как её сберечь. Учащиеся 6-11 классов в 

образе белых медведей распространяли 

информационные листовки и буклеты на 

улицах города. Главный герой в костюме,   

с лозунгами привлекал внимание прохо-

жих.

2013 жылы «Отраже-



ние» МЕҰ-мен бірлес-

кен шаралар



Наурыз

«Экология жəне Балалар» атты облыс-

тық ғылыми-практикалық конферен-

ция. Конференцияға жалпы орта білім 

беретін мектептердің, гимназиялардың, 

лицейлердің, қосымша білім беру жүйесі 

мекемелерінің оқушылары мен ұстазда-

рын жəне Қарағанды қ., Теміртау қ., 

Шахтинск қ., Сарань қ., Сатпаев қ., 

Балқаш қ., Новодолинка к., Шахан к., 

Киевка к, жəне басқа кенттердің мектепке 

дейінгі ұйымдарының тəрбиеленушілерін 

жəне экологиялық білім мен өз тəжірибес-

іне тұрақты дамуына білімді енгізетін 

ұстаздарды қосқанда 250 адам қатысты.



Қараша 

Дүниежүзілік энергия үнемдеу күніне 

арналған ақпараттық компания.

Энергия үнемдеу бойынша материалдар 

(үнпарақтар, белгілер жəне т.б.) зауыт 

басқармасына таратылды, цехқа өтетін 

жерлерге, жер асты өткеліне жəне комби-

наттың жұмыскерлері көп жүретін аялда-

маға жапсырылды.

«ЭНЕРГИНИЯ» ғаламшарына Саяхат – 

Ойыны. Ойынға 78 адам қатысты.

«Əрқайсысына энергия үнемдеу» ойыны.

№2 ҚМИ Ерекше қажеттіліктері бар 

балалар үшін энергия үнемдеу бойынша 

ойын. Қатысушылар: №2 Қосалқы мектеп 

интернаттың ұстаздары мен оқушылары – 

68 адам.

Желтоқсан 

«Энергияны сақта жəне ақ аю мен 

климатты құтқар» акциясы. Мақсат-

энергияны пайдалану тиімділігін арттыру-

ға жəне оны қалай сақтау тəсілі. 6-11 

сынып оқушылары қаланың көшелерінде 

ақ аю кейпінде ақпараттық үнпарақтар 

мен буклеттерді таратты. Ең басты 

кейіпкер костюмде, ұрандарымен өткен 

адамдардың назарын аударды. 

35

Су қорларын қорғауға жəне 



тиімді пайдалануға 

бағытталған шаралар

• Су ресурстарының ластануын, бітелуін 

алдын алуға бағытталған санитарлық 

шаралар жиынтығын жүзеге асыру: 

тазарту құрылғыларының үздіксіз жұмысын 

қамтамасыз ету:

• Шахта суларын тазартуға сүзгілердің жуу 

технологиясын жаңашаландыру;    

• Көлденең тұндырғышты тазарту жəне 

жөндеу;

• Сорғыларды жөндеу;



• Тазартылған шахта мен шаруашылық-

тұрмыстық суларды жəне т.б. тасымалдау 

тораптарын қайта құру жəне жөндеу. 

Қоршаған ортаны 

қорғау 

«АрселорМиттал 



Теміртау» АҚ көмір 

департаментінің ең 

маңызды 

бағыттарының бірі 

болып табылады.

Охрана окружающей 

среды является 

одним из важнейших 

направлений 

деятельности 

угольного 

департамента АО 

«АрселорМиттал 

Темиртау».   

Мероприятия, направленные 

на охрану и рациональное 

использование водных 

ресурсов


• Осуществление комплекса санитарных 

мероприятий, направленных на 

предотвращение засорения, загрязнения 

водных ресурсов: обеспечение 

бесперебойной работы очистных 

сооружений;

• Модернизация технологии промывки 

фильтров очистки шахтных вод;

• Зачистка и ремонт горизонтальных 

отстойников;

• Ремонт насосов;

• Реконструкции и ремонты сетей 

Көмір департаментінің 

табиғат қорғау 

шаралары

Атмосфералық ауаны қорғау 

бойынша шаралар

Атмосфералық ауаны қорғаудың негізгі 

шараларына келесі жұмыс түрлері жатады:

• Кəсіпорындардың қазандық жəне 

технологиялық кешендерінде шаң аулау 

жəне аспирациялық қондырғыларды, 

циклондарды, газ жолдарын, түтін 

сорғыштарын жөндеу, тексеру жəне қайта 

құру;

• Қазақстанда Киот хаттамасының 



бекітілуіне байланысты, парниктік 

газдардың шығарындыларын төмендетуге 

жəне кəдеге асыруға бағытталған шаралар 

қажет.


Шахталарда негізгі парниктік газ – метан 

газы болып табылады. «Шахтинская», 

«Абайская», «Костенко», Ленин атындағы 

шахталарда шахтаға берілетін ауаны 

қыздыру үшін метан газымен жұмыс істейтін 

қазандықтар қолданылады. Ленин атындағы 

шахтада электр энергиясын өндіру үшін, 

метан-газында жұмыс істейтін, қуаттылығы 

1,4 мВт газгенератор қондырғысы жиналып, 

пайдалануға берілді, ол шахтаның электр 

энергияға қажеттілігінің 20%-на дейін 

жабады. Бұл қатты отынмен (көмірмен) 

жұмыс істейтін қазандықтарды 

пайдаланумен салыстырғанда,  

атмосфералық ауаға зиянды заттардың 

шығарылуын айтарлықтай азайтады. Метан 

газын өртеген кезде парниктік газдардың 

(метанның) кəдеге асырылуы жүреді. Осы 

шаралар атмосфералық ауаға зиянды 

заттардың  шығарылуының төмендеуіне 

бағытталған, бұл өз кезегінде қоршаған орта 

жағдайына жəне адамдардың 

денсаулығына жақсы əсер етеді. 

Природоохранные 

мероприятий в уголь-

ном департаменте

Мероприятия по охране 

атмосферного воздуха

Основными мероприятиями по охране 

атмосферного воздуха являются 

следующие виды работ:

• Ремонты, ревизии и реконструкции 

пылеулавливающих и аспирационных 

установок, циклонов, газоходов, 

дымососов на котельных и 

технологических комплексах предприятий;

• В связи с ратификацией Киотского 

протокола в РК, необходимы мероприятия, 

направленные на снижение или 

утилизацию выбросов парниковых газов.

На шахтах основным парниковым газом 

является газ метан. На шахтах 

«Шахтинская», «Абайская», «Костенко», 

им.Ленина для подогрева воздуха, 

подаваемого в шахту, используются котлы, 

работающие на газе метане. На шахте 

им.Ленина  для выработки электроэнергии 

смонтирована и пущена в эксплуатацию 

газогенераторная установка, работающая 

на газе-метане мощностью 1,4 мВт, которая 

покрывает до 20% потребности шахты  в 

электроэнергии. Это значительно 

уменьшает выбросы вредных веществ в 

атмосферный воздух по сравнению с 

использованием котлов на твердом топливе 

(угле). При сжигании газа метана 

происходит утилизация парниковых газов 

(метана). Данные мероприятия направлены 

на снижение выбросов вредных веществ в 

атмосферный воздух, это в свою очередь 

благоприятно влияет на состояние 

окружающей среды и здоровье людей. 



34

Совместные мероприя-

тия с НПО

«Отражение» в 2013 г.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет