Өтемісова гүлмира Жеткергенқызы КӨнерген аталымдар
жүктеу/скачать 2,71 Mb. Pdf көрінісі
|
жыр әдеби тил
| араб
пен парсы тілдерінің сөздері құрайды. Қазақ тілінде бірқатар көнерген атаулар діни уағыздармен тікелей байланысты екені жоғарыдағы мысалдардан айқын аңғарылады. Ақындар діни ұғымдағы сөздерді шығармаларында еркін қолдана отырып, өздерінің діни сауатты екендерін де көрсетеді, әрі қараңғы халықты діннен хабардар болуға үндейді. Ақындар көнерген аталымдарды өлеңнің өн бойына сыйдырып, дамыта баяндайды. 2 Әскери атаулар мен сауыт-сайман аттарына қатысты көнерген аталымдар. Шығармада қару-жарақ атаулары, сонымен байланысты фразеологиялық тіркестер жиі ұшырайды. Соның өзінде көне қару-жарақ аттарымен қатар, олардың ХVІІІ–ХІХ ғасырда қолданылған түрлері де кездеседі. Бұл жағдай шығарманың біздің дәуірімізге ауызша жырлану арқылы жетуімен байланысты болса керек. Мысалы, жауынгер, солдат мағынасында жасақ, қол, жасауыл сияқты көне аталымдар қолданылған. Сондай-ақ қорамсақ, бадана, кіреуке, жебе, сүңгі, сарыжа, найза, алмас, айбалта, мысқұлақ тәрізді көне қару-жарақ аталымдарымен бірге мылтық, қанжар, қылыш, садақ, барабан сияқты кейінгі дәуірімізге тән соғыс құралдары да қатар қолданылған. Нұртуғанның батырлық пен ел қорғау картинасы көрсетілген «Мәулімнияз-Едіге» дастанында көне қару-жарақ атауларына қатысты мынадай көнерген аталымдар кездеседі. Мына тұрған ақ сүңгі , Шаншып ешкім сындырмас . Бадана көзді ақ сауыт, Киген ерді тындырмас. Байласаң белге ақ алмас, Сілтесең мұнан жан қалмас! Ілулі тұр сарыжа Серіппесі қатты жауырынша Тартатұғын ер керек [Н.К.Іт]. жүктеу/скачать 2,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|