D ДӘРУМЕНІ ЖӘНЕ ЖҮКТІЛІК Өзектілігі. Ана, ұрық және жаңа туған нәрестенің өзара әрекеттесу жүйесінде D дәруменінің
патофизиологиялық және клиникалық аспектілері туралы соңғы кездегі мәліметтеріне жүгінсек D
дәрумені эндокриндік жүйенің адам денсаулығы үшін маңыздылығына және аналар мен олардың
сәбилерінде D дәруменінің тапшылығының жоғары таралуы көрініс табады [1]. Жүктілік кезінде D
дәрумені ұрықтың қаңқасының минералдануына және өсуіне қатысады,неонатальды кезеңдегі D
дәрумені деңгейі ананың босану кезіндегі D дәрумені мәртебесіне байланысты және де жаңа туған
нәрестенің D дәруменінің мөлшері жеткілікті деңгейде болған жағдайда кейінгі жаста астма мен І
типті қант диабетін дамыту қаупін төмендетуі мүмкін. Жүктілік кезінде ұрықтың өсуіне және
дамуына байланысты D дәруменіне қажеттілік артады. D дәрумені өндірісі негізінен географиялық
орналасуы мен өмір салты факторлары әсер ететін күн сәулесінің әсерінен болады. Сонымен қатар,
имплантация мен плацента пайда болған сәттен бастап жүктілік кезінде D дәруменінің жеткілікті
деңгейі қажет екендігі анықталды. D дәрумені "ана — плацента — ұрық" жүйесінің дұрыс жұмыс
істеуінде маңызды рөл атқарады, сонымен қатар эмбриогенезге, ішілік және постнатальды кезеңдерге
оң әсер етеді [2].
Жүктілік кезінде D дәрумені рецепторлары және метаболизмді реттейтін ферменттер плацента
мен жатырдың децидуальды тінінде көрінеді, бұл ана — ұрық шекарасындағы иммуномодуляцияның
сыни белсенді нүктесін көрсетеді. Жүктілік кезінде қандағы D дәрумені -байланыстыратын ақуыз
деңгейі 46% - дан 103% - ға дейін артады [3].
Зерттеу мақсаты: Жүкті әйелдердердегі D дәруменінің маңыздылығын насихаттау.
Зерттеу әдістері: Нұр-Сұлтан қаласы бойынша жүкті әйелдердің арасында сауалнама
жүргізілді (n=150).
Нәтижелері: Барлығы 150 қалалық ауданнан ересек әйел тексерілді. D дәруменінің
жетіспеушілігі 38,2% - ында байқалды. Қалалық тіркеудегі әйелдер D дәрумені тапшылығының және
D дәрумені жетіспеушілігінің ықтималдығын көрсететін жұмыс түрімен байланысты болуы мүмкін.
Көктемде соңғы етеккірі бар әйелдер қыста бар әйелдерге қарағанда D дәрумені концентрациясының
төмендігін көрсетті. D дәрумені тапшылығының жоғары таралуы қалалық жерлерде байқалды.
Әйелдердің 60 % Жүктілікті жоспарлау барысында D дәруменінің тапшылығын анықтаған.
Репродуктивті денсаулыққа келетін болсақ, D дәруменінің қалыпты концентрациясына қол
жеткізу жүктілікті жоспарлау кезеңінде ғана емес, сонымен бірге оның барысында қолайсыз нәтиже
қаупін азайту және, әрине, балада рахиттің алдын-алу үшін қажет [4].
Қорытынды. Осылайша, D дәруменімен жеткіліксіз қамтамасыз ету бүкіл әлемде Дүниежү-зілік
денсаулық сақтау ұйымының проблемасы болып табылады. Көп қырлы реттеуші әсерге (иммунитетке,
биохимиялық және жасушалық процестерге) байланысты D дәрумені жүктіліктің қолайлы ағымын, сондай-
ақ жүктілік кезеңінде және босанғаннан кейінгі дамуын анықтайтын өте маңызды фактор болып табылады.
Біздің ағзамыздағы D дәруменінің рөлі оның фосфор-кальций алмасуына қатысуына ғана байланысты емес.
D дәруменінің оңтайлы деңгейін сақтау 2 типті қант диабеті, эндокриндік аурулар, семіздік, жүрек-тамыр,
нейродегенеративті аурулардың алдын-алу үшін де, осы жағдайлар болған жағдайда да қажет. D
дәруменінің бірқатар онкологиялық аурулардың алдын-алудағы және иммунды орта аурулардағы рөлі
кеңінен талқыланады. Осыған байланысты жүкті және жаңа туған нәрестелерде D дәруменімен жеткіліксіз
қамтамасыз етілуінің алдын алу тек педиатрлар мен неонатологтардың ғана емес, акушер-
гинекологтардың, нутрициолог-диетологтардың D дәруменіне бай тағамдарды тамақ рационына ұсынып,
алдын алу жұмысында міндетті компонент болуы керек.