Оқу-әдістемелік және ғылыми кеңесі 2015 жылғы 19 наурыз №8 хаттама
-тақырып. Ресми тесттің тілдесім бөлігі
жүктеу/скачать 2,09 Mb. Pdf көрінісі
|
12-тақырып. Ресми тесттің тілдесім бөлігі бойынша тестілік тапсырмалар Терминологиялық сөздіктерден, нормативтік құқықтық актілерден сұрыпталған жаттығулар арқылы орфографиялық, стилистикалық дағды қалыптастырылады. Сондай-ақ лексика- грамматикалық тестілерді орындау ұйымдастырылады.
Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 17 Ұсынылатын әдебиеттер тізімі Міндетті әдебиеттер тізімі 1. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы Тілдер туралы» 1997 жылғы 11 шілдедегі Заңы. 2. Тілдерді қолдану мен дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған бағдарламасы. 3. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. – Астана: Елорда, 2000. 4. Сыздық Р. Орфографиялық сөздік. – Алматы: Тіл білімі институты, 2007.
5. Құрманбайұлы Ш. Орысша-қазақша, қазақша-орысша терминдер мен атаулар сөздігі. – Алматы: Сөздік-словарь, 2004. – 352 б. 6. Құрманбайұлы Ш. Терминдер сөздігі (бекітілген терминдер). – Алматы: Зият-Пресс, 2007. 7. Төленбергенова Н.Т. Іскерлік қазақ тілі. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2009. – 115 б. 8. Төленбергенова Н.Т. Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2008. – 114 б.
9. Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Іс жүргізу және мұрағат ісі, 28 том, «Қазақпарат» баспа корпорациясы – Алматы, 2014. 10. Төленбергенова Н.Т. Мемлекеттік қызметшінің ресми тілдік тұлғасы: дискурстық әдістеме. Монография. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2010. – 202 б. 11. Айтмұхаметова Қ.Ө. Сөз мәдениеті және риторика. Оқу құралы. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2011. – 135 б. 12. Ақтанова Л.П. Мемлекеттік қызметшілерге арналған мәтіндер жинағы. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2010. – 134 б. Электронды сайттар: 13. http://www.24.kz/zhanalyktar/sotsium/item/astana-mеmlеkеttіk-tіl 14. http://zhetysu.gov.kz/ 15. http://e-kitaptar.com 16. http://mtdi.kz/tusindirme-sozdik 17. http://mtdi.kz/audarmashyga-komek/sozdikter/sinonimdik-sozdik 18. http://mtdi.kz/audarmashyga-komek/sozdikter/orfografia 19. http://mtdi.kz/audarmashyga-komek/audarma-matinder/iskagaz- ylgileri 20. www.lib.apa.kz Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының электронды кітапханасы. 21. http://www.kazneb.kz Қазақстан Ұлттық электронды кітапханасы Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 18 2.2-семинар. Ресми жазылым және мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу І. Семинардың жалпы сипаттамасы: Академия оқытушылары құрастырған, оқу үрдісінде 2008 жылдан бері қолданылатын, әдістемелік-дидактикалық жағынан толық қамтамасыз етілген «Ресми-іскерлік қазақ тілі» пәні – мемлекеттік қызметшілердің кәсіби құжаттарды сауатты құрастырып, мемлекеттік қызметтің талдамалық, сараптамалық жазбаларын әзірлеуді меңгертуге, «Сөз мәдениеті», «Көпшілік алдында сөз сөйлеу» сияқты модульдер жоспар-құрылым, модель-үлгілер арқылы тыңдаушыларға топ алдында баяндама жасаудың, сөз сөйлеудің әдіс-тәсілдерін игертуге бағытталған. Семинар тақырыптары мемлекеттік қызметшілердің ресми стильдегі жазылымдарын біріздендіріп, іс қағаздарын құрастыруға мүмкіндік береді.
стильде жазу, мемлекеттік тілде құжат айналымын жүргізу біліктіліктерін, тілдік қатынас пен кәсіби тілдік қабілеттерін арттырар дағдыларын ұштастыру, оларды қызмет барысында дұрыс қолдана білуді қалыптастыру, ресми жазылым біліктілігін жағдаяттық оқыту технологиясы (case-study) арқылы дамыту. Міндеттері: • презентация әдісін қолдана отырып, қызметтік жазылымға байланысты нормативтік-құқықтық базаны меңгерту; • оқытудың рөлдік ойын түрін қолдана отырып, тыңдаушы- лардың ойын мемлекеттік тілде логикалық жағынан реттеуді ұйымдастыру; • оқытудың пікірталас түрін қолдана отырып, сараптамалық талдау, әр түрлі тақырыптарға талдамалық жазба- анықтамаларды қазақ тілінде жазуды меңгерту; • практикалық сабақтарда екі сатылы жазылым әдісін қолдану арқылы мемлекеттік қызметшілерді орфографиялық сауаттылыққа бағыттау; • мемлекеттік қызметшілерді өзін-өзі бағалау әдісі арқылы жазылым жұмысына жұмылдыру. Білімді бақылау түрі: тест сұрақтары. 2-семинар бағдарламасын әзірлеген: Төленбергенова Н.Т. – Мемлекеттік және шет тілдері кафедрасының профессоры, п.ғ.к. Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 19 ІІ. Семинардың тақырыптық жоспары Р/с № Семинардың тақырыптары Сағат саны Сағат саны Сағат саны Сағат саны Сабақ түрі 72 48 40 36 1 Ресми жазылым және орфографиялық нормалар 5 4 3 3 тренинг 2 Жоспар-құрылым бойынша ресми жазылым құрастырудың әдіс- тәсілдері 7 4 4 3 тренинг 3 Талдамалық жазылым: құрылымы, әдіс-тәсілдері 7 4 4 3 тренинг 4 Сараптамалық талдау: түрлері, құрылымы, әдіс- тәсілдері 7 4
3 тренинг
5 «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 10 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) 7 4
3 тренинг
6 «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 15 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) 7 4
3 тренинг
7 «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 20 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) 7 4
3 тренинг
8 «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 30 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) 5 4
3 тренинг
9 «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 40 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) 5 4
3 тренинг
10 Ауызша, жазбаша аударма: түрлері, құрылымы, әдіс-тәсілдері 5 4
3 тренинг
11 Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу: нормативтік құқықтық актілері, негізгі бағыттары 5 4 3 3 тренинг 12 Қызметтік хат пен жазба: түрлері, мәтін құрастырудың практикалық жолдары 5 4 3 3 тренинг Барлығы 72 48 40 36 Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 20 ІІІ. Семинар тақырыптарының мазмұны 1-тақырып. Ресми жазылым және орфографиялық нормалар Ресми жазылымда кездесетін дауыстылар, дауыссыздар, түбір сөздер, қосымшалар, бөлек жазылатын сөздер, бірге жазылатын сөздер, дефис арқылы жазылатын сөздер, қысқарған сөздердің жазылым нормалары туралы түсіндіріліп, практикалық жұмыс ұйымдастырылады. Сонымен қатар, сандардың, күрделі сөздердің жазылу нормаларына бағыттайтын жаттығу жұмыстары жүргізіледі. Ресми жазылым және іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу жұмыстары мемлекеттік қызметшіден құжатты нормативтік құқықтық актілерге сай құрастырумен қатар тілдік біліктілікті, яғни орфографиялық сауаттылық, ресми стильдің ерекшелігін, терминдерді орынды қолдану мен құжат бойынша ойды логикалық жағынан реттеп, жазуды меңгертеді.
Жағдаяттарды талқылау арқылы ресми стильде жазудың әдіс-тәсілдері игертіледі. Тақырыптың өзектілігін, ағымдағы жағдайының сипаттамасын, жетістіктерін, кемшіліктерін (проблемаларын) көрсету, ұсыныстар беру, олардың жүзеге асуын болжау бойынша қолданылатын әдіс-тәсілдермен практикалық жұмыстар жүргізіледі. 3-тақырып. Талдамалық жазылым: түрлері, құрылымы, әдіс-тәсілдері Мемлекеттік қызметте жиі қолданылатын талдамалық жұмыстар: эссе, есеп (апталық, айлық, үш айлық, алты айлық, жылдық), талдамалық жазбалар (анықтама, шолу, хат-жазба). Жоғарыда көрсетілген жазу жұмыстарын модель-үлгі арқылы құрастыру игертіледі. Модель-үлгілер белгілі тақырып бойынша мемлекеттік қызметшінің логикалық ойының жүйелі түрде баяндалуын, тақырыпты сипаттау, бағалау, дәлелдеу, кемшіліктерін көре білу, тақырып төңірегінде көзқарасын білдіру, нәтижелер шығару бойынша жазылымға бағыттайды. Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 21 4-тақырып. Сараптамалық талдау: түрлері, құрылымы, әдіс-тәсілдері Белгілі құжатты (бағдарлама, есеп, мақала, баяндама және т.б.) талқылау арқылы сараптама жасаудың жалпылама әдіс-тәсілдері ұсынылады. Тренинг барысында белгілі құжаттың өзектілігін анықтау, ағымдағы жағдайын сипаттау, жетістіктерін атап өту, проблемаларын (кемшіліктерін) көрсету, проблемалар (кемшіліктер) бойынша ұсыныстар беру, олардың жүзеге асырылуын талдаудың жазылымы игертіледі.
Төмендегі жоспар-құрылым бойынша алдымен ауызша талқылау ұйымдастырылып, сөйлемнен сөйлем шығару әдіс- тәсілдері арқылы баяндаманың мәтіні құрастырылады. 1) Тақырып бойынша кіріспе ой (өзектілігі, негізгі нормативтік құқықтық актілері) – 1 сөйлем; 2) Тақырыпты ашу – 3 сөйлем: ағымдағы жағдайының сипаттамасы, жетістіктерді атап өту – 1 сөйлем; • тақырып бойынша
• берілген кемшіліктер (проблемалар) бойынша ұсыныстар беру – 2 сөйлем; • ұсыныстардың жүзеге асуын болжау – 1 сөйлем. 3) Қорытынды – 1 сөйлем. 6-тақырып. «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 15 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) Төмендегі жоспар-құрылым бойынша алдымен ауызша талқылау ұйымдастырылып, сөйлемнен сөйлем шығару әдіс- тәсілдері арқылы баяндаманың мәтіні құрастырылады. 1) Тақырып бойынша кіріспе ой (өзектілігі, негізгі нормативтік құқықтық актілері) – 2 сөйлем; 2) Тақырыпты ашу – 5 сөйлем: • тақырыптың ағымдағы жағдайының сипаттамасы, жетістіктерді атап өту – 1 сөйлем; • тақырып бойынша
Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 22 • берілген кемшіліктер (проблемалар) бойынша ұсыныстар беру – 2 сөйлем; • ұсыныстардың жүзеге асуын болжау – 2 сөйлем. 3) Қорытынды – 1 сөйлем. 7-тақырып. «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 20 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) Төмендегі жоспар-құрылым бойынша алдымен ауызша талқылау ұйымдастырылып, сөйлемнен сөйлем шығару әдіс- тәсілдері арқылы баяндаманың мәтіні құрастырылады. 1) Тақырып бойынша кіріспе ой (өзектілігі, негізгі нормативтік құқықтық актілері) – 3 сөйлем; 2) Тақырыпты ашу – 8 сөйлем: • тақырыптың ағымдағы жағдайының сипаттамасы, жетістіктерді атап өту – 1 сөйлем; • тақырып бойынша
• берілген кемшіліктер (проблемалар) бойынша ұсыныстар беру – 3 сөйлем; • ұсыныстардың жүзеге асуын болжау – 2 сөйлем. 3) Қорытынды – 1 сөйлем. 8-тақырып. «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 30 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) Төмендегі жоспар-құрылым бойынша алдымен ауызша талқылау ұйымдастырылып, сөйлемнен сөйлем шығару әдіс- тәсілдері арқылы баяндаманың мәтіні құрастырылады. 1) Тақырып бойынша кіріспе ой (өзектілігі, негізгі нормативтік құқықтық актілері) – 3 сөйлем; 2) Тақырыпты ашу – 8 сөйлем: • тақырыптың ағымдағы жағдайының сипаттамасы, жетістіктерді атап өту – 5 сөйлем; • тақырып бойынша
• берілген кемшіліктер (проблемалар) бойынша ұсыныстар беру – 5 сөйлем; • ұсыныстардың жүзеге асуын болжау – 2 сөйлем. 3) Қорытынды – 2 сөйлем. Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 23 9-тақырып. «Мемлекеттік қызметтің өзекті мәселелері» тақырыбына 40 сөйлемдік ресми жазылым (баяндама) Төмендегі жоспар-құрылым бойынша алдымен ауызша талқылау ұйымдастырылып, сөйлемнен сөйлем шығару әдіс- тәсілдері арқылы баяндаманың мәтіні құрастырылады. 1) Тақырып бойынша кіріспе ой (өзектілігі, негізгі нормативтік құқықтық актілері) – 5 сөйлем; 2) Тақырыпты ашу – 10 сөйлем: • тақырыптың ағымдағы жағдайының сипаттамасы, жетістіктерді атап өту – 5 сөйлем; • тақырып бойынша
• берілген кемшіліктер (проблемалар) бойынша ұсыныстар беру – 5 сөйлем; • ұсыныстардың жүзеге асуын болжау – 5 сөйлем. 3) Қорытынды – 5 сөйлем.
Ресми аударманың түрлері, аударма жасайтын және аударылған мәтіннің құрылымы, түпнұсқалы аударма жасаудың негізгі әдіс-тәсілдері практикалық тұрғыдан игертіледі. 11-тақырып. Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу: нормативтік құқықтық актілер, негізгі бағыттары Ресми жазылым және мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу семинарында нормативтік құқықтық актілер басшылыққа алынады. Олардың негізгісі: Мекемеде құжаттама жасау мен құжаттаманы басқарудың ережелері мен заң техникасы. Мемлекеттік қызметтің іс қағаздары ресми стильде мәтін құрастырумен тығыз байланысты. Мемлекеттік қызметшілерге дәріс, тренингтер өткізу барысында құжатқа қажетті терминдерді нормативтік құқықтық актілерден алу біліктіліктері меңгертіледі. Мәселен, экономика саласы бойынша күнделікті жазу жұмыстарын құрастыратын мемлекеттік қызметші аталған саладағы заңнамаларды басшылыққа алып, соларда көрсетілген терминдер мен анықтамаларды қолдануды үйренеді.
Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 24 12-тақырып. Қызметтік хат пен жазба: түрлері, мәтін құрастырудың практикалық жолдары Мемлекеттік қызметтің барлық саласында қолданылатын қызметтік хат-жазбалардың түрлерімен таныстыру, тыңдаушыларды өз бетімен жазылым жұмысына жұмылдыру, шағын топтарға бөліп, белгілі тақырыптарға хат-жазбалар жаздырту, қорғату.
1. «Қазақстан Республикасы мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарда құжаттама жасаудың және құжаттаманы басқарудың үлгілік қағидаларын бекіту туралы туралы» 2011 жылғы 21 желтоқсандағы №1570 Қаулы . 2. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы Тілдер туралы» 1997 жылғы 11 шілдедегі Заңы. 3. Тілдерді қолдану мен дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған бағдарламасы. 4. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. – Астана: Елорда, 2000. 5. Сыздық Р. Орфографиялық сөздік. – Алматы: Тіл білімі институты, 2007.
6. Құрманбайұлы Ш. Орысша-қазақша, қазақша-орысша терминдер мен атаулар сөздігі. – Алматы: Сөздік-словарь, 2004. – 352 б. 7. Құрманбайұлы Ш. Терминдер сөздігі (бекітілген терминдер). – Алматы: Зият-Пресс, 2007. 8. Төленбергенова Н.Т. Іскерлік қазақ тілі. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2009. – 115 б. 9. Төленбергенова Н.Т. Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2008. – 114 б.
10. Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Іс жүргізу және мұрағат ісі, 28 том, «Қазақпарат» баспа корпорациясы – Алматы, 2014. 11. Төленбергенова Н.Т. Мемлекеттік қызметшінің ресми тілдік тұлғасы: дискурстық әдістеме. Монография. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2010. – 202 б. 12. Айтмұхаметова Қ.Ө. Сөз мәдениеті және риторика. Оқу құралы. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2011. – 135 б. 13. Ақтанова Л.П. Мемлекеттік қызметшілерге арналған мәтіндер жинағы. – Астана: ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, 2010. – 134 б. Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы 25 Электронды сайттар: 14. http://www.24.kz/zhanalyktar/sotsium/item/astana-mеmlеkеttіk-tіl 15. http://zhetysu.gov.kz/ 16. http://e-kitaptar.com 17. http://mtdi.kz/tusindirme-sozdik 18. http://mtdi.kz/audarmashyga-komek/sozdikter/sinonimdik-sozdik 19. http://mtdi.kz/audarmashyga-komek/sozdikter/orfografia 20. http://mtdi.kz/audarmashyga-komek/audarma-matinder/iskagaz-ylgileri 21. www.lib.apa.kz Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының электронды кітапханасы. 22. http://www.kazneb.kz Қазақстан Ұлттық электронды кітапханасы.
23. «Егемен Қазақстан» газеті. 24. «Қазақ әдебиеті» газеті. 25. «Ана тілі» газеті. 26. «Мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызмет» журналы. 27. «Дипломатия жаршысы» журналы. 28. «Заңгер» журналы.
Мемлекеттік қызметшілердің тілдік біліктілігін арттыруға арналған «Ресми-іскерлік қазақ тілі» семинарларының типтік бағдарламасы жүктеу/скачать 2,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|