19
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Қан дай энер гия ны ки не ти ка лық энер гия деп атай ды? Қан дай энер гия ны по тен-
циал дық энергия деп атай ды?
2. Де не нің іш кі энер гия сы не ні біл ді ре ді?
3. Де не нің іш кі энер гия сын қан дай тә сіл дер мен өз гер ту ге бо ла ды?
4. Егер
денемен жұмыс жасалса, оның іш кі энер гия сы қа лай өз ге ре ді? Егер газ
не ме се бу жұ мыс жа са са ше?
5. Жы луберілу деп қан дай құ бы лыс ты ай та ды?
Тапсырма
кі нер ны ертут сіл ерініңі кі нер ныарттыра а кеміте еалатын
т рлерінің рқа сысынаекімысал анкелтірің ер
енн а раммасынқ рып ененіңі кі нер сынме ан калық нер менсалыс-
тырың ар
ененіңі кі
нер
сы
е ан калық
нер
қсастығы
Бұлқызық
ығылған а ар ыңі кі нер сы ылуқо ғалтқы тарын а аморт аторлар а пне -
мат калыққ рылғылар ақол аныла ы
нев ма ти ка лық қау іп сіз дік жас ты ғы
нев ма ти ка лық домк рат
А
А
5. Жы
Р
2. Де
3. Дененің іш
4. Егер денемен жұмыс жасалса,
оның іш
немесе бу жұ
Жылуберілу деп қан
М
М
лау сұ
Қандай энергия
циалдық энергия деп атай
Дененің ішкі энер
нің іш
АА
А
А
лау сұрақтары
гияны ки
А
лық қа
НН
Н
лық қау
лық қа іпсіздік жас
П
П
В
ВВ
б
қы тарын
б
аа
рын а амор
а
сс
с
с
с
п
п
е ан калық
нер
а
а
сс
салыс-
ыы
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
20
Жат ты ғу
2
1. Бір ста қан ға су ық су, екін ші сі не ту ра сол кө лем де ыстық су құ
йыл ған. Қай ста қан да ғы су дың іш кі энер гия сы кө бі рек?
2. Ыдыс та ғы су қыз дырылды. Су дың іш кі энер гия сы арт ты деп ай ту ға
бо ла ма? Су ға қан дай да бір жы лу мөл ше рі бе ріл ді деп ай ту ға
бо ла ма?
3. Егер де не ге қа тыс ты 15 Джға тең жұ мыс атқарылса, оның іш кі
энер гия сы қан ша ға өз ге ре ді?
Жат ты ғу
2
1.
Те ріс тем пе ра ту ра лы, мысалы –15 °С, де не іш кі энер гия ға ие бо ла ма?
2. Жа бық сынауықты ыс тық су ға ба тыр са, сынауықтың ішін де гі ауа
мо ле ку ла ла ры ның ки не ти ка лық жә не по тен циал дық энер гия ла ры
өз ге ре ме? Өз гер се, қа лай өз ге ре ді?
3. Бір ыдыс тың ішін де си ре тіл ген газ бар, ту ра сон дай екінші ыдыс тың
ішін де сы ғыл ған газ бар. Егер олар дың тем пе ра ту ра ла ры бір дей
бол са, қай сы сы ның іш кі энер гия сы кө бі рек? Не ге?
Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма
1. «Ыс қы ры ғы бар» шәйнектің құ ры лы сын зерт тең дер, ды-
быс тық құ рыл ғы қа лай жұ мыс іс тей ті нін тү сін ді рің дер.
2. Ин тер нет же лі сін пай да ла на оты рып, мұн дай шәйнектер ді
шы ға ра тын өнер кә сіп тер дің Қа зақ стан да бар-жо ғын
анық таң дар.
А
20
20
РМ
А
А
дар.
Н
Н
ғы қа
сін пайда
тын өнеркәсіптер
-
лай
жұмыс іс
ла
П
П
П
ма
ғы бар» шәйнектің құры
мыс іс
В
В
В
газ бар. Егер олар
кі энергиясы кө
б
тырса, сынауықтың ішін
және потен
ді?
ен газ бар, тура
дың
а
ішкі энер
а, сынауықтың ішін
тенциа
с
с
энергия
п
п
атқарылса, оның іш
а
деп ай
атқарылса, оның іш
с
ыстық су құ
деп айту
т ға
деп айту
т ға
ы
ы
ыстық су құ
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
21
§ 4. Жы лу өт кіз гіш тік, кон век ция, сәу ле шы ға ру
Жы лу берілудің үш тү рі бар:
жы лу өт кіз гіш
тік кон век ция сәу ле шы ға ру.
Оларда энер гия
ның қат ты қыз дырылған де не ден азы рақ
қыздырыл ған де не ге қа лай бе рі ле ті нін қа рас ты
рай ық.
I Жы лу өт кіз гіш тік
Де не нің тем пе ра ту ра сы жо ға ры ла ған сай ын
оның бөл шек те рі нің қоз ға лыс жыл дам ды ғы да
ар та тү се ті ні бел гі лі. Қат ты де не лер де бөл шек тер
дің тер бел ме лі қоз ға лы сы арта тү се ді. Тер бел
ме лі қоз ға лыс тың артуы мо ле ку ла лар дың өза ра
әре кет те суін күшейте тү се ді. Де не нің ыс ты ғы
рақ мо ле ку ла ла ры ның тер бе ліс қар қын ды лы ғы
суы ғы рақ бөлігінің мо ле ку ла ла ры на бе рі ле ді.
Бөл шек тер бірбі рі не жа қын ор на лас қан сай ын
жы лу берілу
жыл да мы рақ бо ла ды, бі рақ зат та
сы мал дан бай ды.
Жы лу өт кіз гіш тік де ге ні міз – жы лу лық
қоз ға лыс тың жә не де не бөл шек те рі нің
өза ра әре кет те суі нә ти же сін де энер гия-
ның де не нің қат ты қыз ды рыл ған бө лі гі-
нен азы рақ қыз ды рыл ған бө лі гі не бе рі лу
құ бы лы сы.
Қатты ене ер і ы у ткі і тіі.
Бөл ме
де гі де не лер жы лу лық те петең дік те бол ған дық тан,
олар дың тем пе ра ту ра ла ры да бір дей бо ла ды, бі рақ
те мір ден жа сал ған зат тар қол мен си па ған да ағаш
зат тар ға қа ра ған да суы ғы рақ кө рі не ді. Қол мен
қан дай да бір де не ні ұс та ған да, олар дың жа нас қан
нүктелерінде жы лу берілу процесі бас тала ды. Ме
тал дар дың жы лу өт кіз гіш ті гі
өте жақ сы, олар дың
бөл шек те рі жа нас қан бет тің бөл шек те рі мен жыл дам энер гия ал ма са ды, сон дық
тан ме тал дар ды ұс та ған да су ық бо лып кө рі не ді.
Достарыңызбен бөлісу: