18
болжау ға бо ла ды. Бұл мо ле ку ла лар дың қоз ға лыс
жыл дам ды ғы ның азаюына әке ліп со ғуы ке рек,
оны де не тем пе ра ту ра сы ның тө мен деуі нен оңай
анық тау ға бо ла ды. Осы болжамды тә жі ри бе
жү зін де тек се ріп кө рейік.
Суы бар сынауықтың (пробирка)
ау зын
ты ғын мен жа ба мыз да, су рет те гі дей таған (штатив)
қыстыр ғышына бе кі те міз (8су рет) жә не ас ты на
спирт ша мын қой ып, от жа ға мыз
.
Су қай на ған да
сынауықтың іші су буы на то ла ды. Бу қы сы мы ның
әсе рі нен ты ғын аты лып шы ға ды. Бу дың іш кі энер
гия сы ты ғын ның ки не ти ка лық энер гия сы на
ай нал ды, бу ме ха ни ка лық жұ мыс ат қар ды. Бу суы
ған кезде сынауық қа быр ға ла рын да су там шы ла ры
пай да бо ла ды. Та би ғат та да тем пе ра ту ра тө мен де
ген де ауада ғы су
буы сұ йық қа ай на ла ды, шөп те
жә не ағаш жа пы рақ та рын да шық пай да бо ла ды.
Осы тә жі ри бе нің не гі зін де біз мы на дай қо ры тын ды
жа сай мыз:
егер бу жұ мыс ат қар са іш кі энер гия
азаяды.
Демек де не нің іш кі энер гия сын жұ мыс
ат қа ру ар қы лы өз гер ту ге бо ла ды. Егер де не мен
жұ мыс жаса лса оның іш кі энер гия сы ар та ды.
Егер газ не ме се бу жұ мыс ат қар са оның іш кі
энер гиясы ке ми ді.
III Жы лу бе рі лу – іш кі энер гия ны өз гер ту тә сі лі
Де не лер жа нас қан да энер гия қат ты қыз ды рыл ған де не ден азы рақ қыз ды
рыл ған де не ге бе рі ле ді.
Мы са лы, ыс тық су ға ба ты рыл ған қа сық, ыстық пештің
үстіне қойылған суы бар ыдыс қы за бас тайды. Қо сым ша энер гия ал ған су ық
де не нің бөл шек те рі жыл да мы рақ қоз ға ла бас тай ды да, де не тем пе ра ту ра сы
жо ға ры лай ды. Энер гия сын жо ға лт қан ыс тық де не бөл шек те рінің қоз ға лыс
та ры, ке рі сін ше, баяу лап, де не тем пе ра ту ра сы тө мен дей ді. Бұ ны
жы луберілу
деп атай ды.
Достарыңызбен бөлісу: