Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Шарль г стендеКу
- лон ран у скер н енері не - к-ғалымы лектрма н т- тік неме ан калыққ бы- лыстар ы ерттеу і ар ғылым ака ем сының м есі улон а налу аң- арын т ырым а ы а - налмалы тара ыны о лап ығар ы А 120 120 бір бір түйістірілді. түйістірілді. герілген герілген Р Ш.Кулон Ш.Кулон кө кө ме гі мен ме гі мен б б екітілген екітілген оқша оқша бір бір дей дей оқша оқша түйістірілді. түйістірілді. М Ш.Кулон Ш.Кулон за за ме гі мен ме гі мен өлше өлше МАА а ем сының а налу т ырым а ы а - ара ыны о лап Н .К .К әре әре Н - лектрма н т- е ан калық қ бы- ерттеу і ар а ем сының аң- а - - за за ряд ряд П д д е не лер мен е не лер мен рі мен рі мен ға ға II Ай II Ай нал нал ряд ряд ПВ q q q q 1 2 1 2 q q q q q q q q q q q q q q q q Тұй ық Тұй ық жүйе жүйе е не лер мен е не лер мен өза өза на на өза өза б б ық жүйе ралық қосын тардың кез кел геріссіз қа а тәжірибе тәжірибе жүзін де жүзін де а ық жүйені құрайтын за сынды с ряд тың ряд тың с с ақ та лу ақ та лу жы жы лы лы ағыл ағыл жүзін де жүзін де дә лел де ген. дә лел де ген. п ряд тар дың ряд тар дың за за за за ряд тар за ряд тар қай та қай та тә тә жі ри бе лердің жі ри бе лердің ақ та лу ақ та лу а лектр лен ген де лектр лен ген де бір бір ші сін де ші сін де ар ар тық тық ряд тар дың ряд тар дың қай та қай та с бір бір де де не де не де ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 121 зарядтардың тебілу күші мен деформация ланған жіптің серпімділік күші тең болғанда тоқтады. Айналмалы микрометр тілшесінің (1) көрсетуі бойынша Кулон зарядтардың өза ра әрекеттесу күшін анықтады. Деформация ланған жіптің серпімділік күшінің мәні оған белгілі болатын. III Ку лон за ңы Шар лар ға бе ріл ген за ряд тар дың мә нін жә не олар дың ара қа шық тық та рын өз гер те оты рып, Ку лон мы на дай қо ры тын ды жа са ды: За ряд тар дың модульдерінің көбей- тіндісіне ту ра про пор цио нал жә не олар- дың ара қа шық тық та ры ның квад ра ты на ке рі про пор цио нал екі нүк те лік за ряд- тың өза ра әре кет те су кү ші за ряд тар- ды қо са тын сы зық тың бойы мен ба ғыт - тал ған. F k q q r = ⋅ 1 2 2 , мұн да ғы q 1 , q 2 – за ряд тар дың сан дық мән де рі, за ряд тар дың ара қа шық ты ғы (79су рет), про пор цио нал дық коэф фи циен ті. k коэф фи циен ті нің e 0 электр тұ рақ ты сы мен бай ла ны сы: k = 1 4 0 πε . + q 1 r –q 2 F 1 2 F 2 1 + q 1 r + q 2 F 1 2 F 2 1 79-сурет. үк те лік за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші нің ба ғы ты Алын ған қа ты нас тан Ку лон за ңы мы на түр ге ке ле ді: F q q r = ⋅ 1 4 0 1 2 2 πε . 5 2 1 3 4 6 78-сурет. Ай нал ма лы та ра зы Естесақтаңдар k Í ì Êë = ⋅ ⋅ 9 10 9 2 2 e 0 12 2 2 8 85 10 = ⋅ ⋅ − , Êë Í ì АР Алын ған Алын ған қа ты нас тан қа ты нас тан М 1 2 1 2 F FF М М ММММ М М М ММММ 79-сурет. 79-сурет. А А АА А Н про пор цио нал дық про пор цио нал дық e e 0 0 электр электр - про пор цио нал дық про пор цио нал дық коэф фи циен ті. коэф фи циен ті. электр электр тұ рақ ты сы мен тұ рақ ты сы мен П П 1 2 1 2 , , с с ан дық ан дық мән мән коэф фи циен ті. коэф фи циен ті. В В мен ба б б не олар- тына лік заряд- тар- б бб ббб бба а 78-сурет. 78-сурет. сс сс с сссссссссссссссссссссссссссссссссссссссссссс 78-сурет. 78-сурет. п п п ппппппппппппппппппппппппппппппп пп ппп пп ппп п ппппппппппппппппппппппппппппппппппппппппп аа аааааааа а а аа ааааааааа с с с сссссс 2 2 ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 122 IV За ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші нің қор ша ған ор та ға тәу ел ді лі гі Зерт теу лер за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші за ряд тал ған де не ор на лас қан ор та ға тәу ел ді еке нін көр се тіп отыр. Мы са лы, су да өза ра әре кет те су кү ші 81 есе, ал шы ны да 7 есе азаяды. Ор та ның за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші не әсе рі диэлектр лік өтім ді лік деп атала тын ша ма мен си пат тала ды. Ор та ның диэлектр лік өтім ді лі гі – бе ріл ген ор та да ғы за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші нің ша ма сы вакуумге қарағанда неше есе азаяты нын көр се те тін ша ма. = F F 0 . мұн да ғы – ор та ның диэлектр лік өтім ді лі гі, F 0 – ва куум да ғы за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші, F – қан дай да бір ор та да ғы за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші. Диэлектр лік өтім ді лі гі бар ор та да ғы за ряд тар дың өза ра әре кет те су кү ші: F k q q r = ⋅ 1 2 2 . Кей бір зат тар дың диэлектр лік өтім ді лі гі 2қо сым ша ның 12кес те сін де бе ріл ген. V За ряд тың өл шем бір лі гі Ха лы қа ра лық бір лік тер жүй есін де электр за ря ды ның өл шем бір лі гі ре тін де 1кулон қа был дан ған . 1 м ара қа шық тық та тұр ған 1 Клға тең нүк те лік за ряд тардың өза ра әре кет те су кү ші 10 9 ға тең болады. F Í ì Êë Êë Êë ì H = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = ⋅ 9 10 1 1 1 9 10 9 2 2 2 9 . Жауабықандай л т д р т т т т р д т р т ларды м д р қа ра па ым қ су ар қы лы та ба ал ма мы у л лап тап қа а р д тар ды а ра р тт су т р а ық тау а ар ал а қ рал л т та ра ы д п атал а с б п т л м д р та д л р м с л а р д б р ал ма мы Естесақтаңдар 1 мКл = 10 –3 Кл 1 мкКл = 10 –6 Кл 1 нКл = 10 –9 Кл 1 пКл = 10 –12 Кл А 122 122 РМ за за ға ға тең тең М F F Í ì Í ì = = 9 1 9 1 ⋅ ⋅⋅ 0 1 0 1 0 1 Í ì Í ì Í ì 9 9 0 1 0 1 0 1 А шем шем ара ара қа шық тық та қа шық тық та за за ряд тардың ряд тардың за за за тең тең болады. болады. Í ì Í ì Н шем бір шем бір лі лі гі гі бір бір лік тер лік тер жүй жүй бір бір лі гі лі гі ре ре тін де тін де - П П . . диэ диэ лектр лік лектр лік кес те сін де кес те сін де бе ріл ген. бе ріл ген. В та да ғы та да ғы б ді лі гі, ді лі гі, F F 0 0 F F F кет те су кет те су кү кү ші, ші, за ряд тар дың за ряд тар дың өза өза ра ра өза өза өза ряд ряд б бб а – – аа Жауабы ааа аа а ааааа с с с Жауабы с п п дағы заряд сы вакуумге қарағанда неше есе а тала тын тала тын ша ша а рядтар с де не де не ра ра әре әре кет кет ряд тар дың ряд тар дың өза өза ра ра өза өза өза ша ша ма мен ма мен ы ор на ор на кет кет Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 123 Өза ра әре кет те су кү ші нің үл кен ді гі сон ша, за ряд де не лер ден «ағып ке тіп», қор ша ған ор та ны электр лей ді. 1 Кл за ряд бір дебір де не де тұр май ды: ат тас за ряд тар бірбі рі нен те бі ліп, кі ші ау мақ та тұ ра ал май ды. VІ Эле мен тар за ряд. Электр лен ген де не нің за ря ды Аме ри кан дық ға лым Р.Мил ли кен жә не орыс ға лы мы А.Ф.Иоф фе де не лер дің за ряд та рын бө лу ге бо ла ты нын, бі рақ бұл бөліну де шек сіз емес еке нін тә жі ри бе жү зін де анық та ды: электр за ря ды ның ең кі ші бөлінбейтін бөл ше гі бар. Бө лін бейт ін за ряд элект ронға тиесілі. Элект рон за ря ды ның мә нін ең ал ғаш аме ри кандық ға лы м Р.Мил ли кен анық та ған. Ол тә жі ри бе лер нә ти же сін де элект рон ның за ря ды те ріс жә не – 1, 6 · 10 –19 Кл-ға тең де ген қо ры тын ды ға кел ді. Элек т рон нан электр за ря дын «алып тас тау » мүмкін емес, бұл – элект рон ның не гіз гі қа си ет те рі нің бі рі. Элект рон ның мас са сы 9 , 1 · 10 –31 кг ға тең, ол бар лық мо ле ку ла лар дың ішін де гі ең кі ші су те гі мо ле ку ла сы нан 3700 есе кі ші. Элект рон за ря ды на тең за ряд эле мен тар заряд деп аталады. жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|