Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Р
Р Р Р Р Р Р Р РР Р Р Р РРР РРРРРРРРР РРРРР РРРРРРРРР Р Р РРР РРРРРРРРРРР РРРРРРРРРРР РРРРРР РРРРРРРР Р РР РРРРРРРРР РРРРРРРРРРРРРРРРРРРРРРРРР РРР РРРРР РРРРРРР РР РРРРРР РРРРРРРРРРР Р Р Р Р Р Р Р Р Р Р Р Р РР 71-сурет. 71-сурет. Ат тас Ат тас ряд тар дың ряд тар дың МА А А АААА АА ААААА А ААААА АААА ААА АААА АААА ААААААААААА А АА ААА А АА ААААА А А АА А АААА АА ААААА А ААААА АААА ААА АААА АААА ААААААААААА А АА ААА А АА ААААА А А АА а) а) Н т т ай ық. ай ық. плас плас Н Н Н Н Н Н Н НН Н Н Н Н Н Н Н Н НН Н Н Н ННН ННННННННН ННННН ННННННННН Н Н ННН ННННННННННН ННННННННННН НННННН НННННННН Н НН ННННННННН ННННННННННННННННННННННННН ННН ННННН ННННННН НН НННННН ННННННННННН Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н НН Н Н - өза өза П қан қан екін екін ші ші де не ге де не ге ІІ За ІІ За ряд ряд ра әре ра әре В үй үй кейт ін кейт ін лект рле не ді. лект рле не ді. нит нит , , нит нит нит кү кү кірт, кірт, пласт пласт ез де ез де ар ар де не ге де не ге б т т у ын дай ды у ын дай ды т т т әрек әрек етте су етте су б б дай да дай да екі екі де де не не а яқ ша а яқ ша мен мен л сақ, л сақ, а екі екі д д е не нің е не нің у ын дай ды у ын дай ды б б е тін е тін с не лер ді не лер ді т т ар та тын ар та тын ме се ме се оған оған э э е не нің е не нің өза өза п бай бай генді генді білдіре білдіре қан. қан. Үй Үй ке ліс тен ке ліс тен ар та тын ар та тын а ен ен кәріпт кәріпт оның оның өзі өзі не не бай бай қа ған. қа ған. Г Г білдіре білдіре с қан жа пы рақ ты қан жа пы рақ ты кәріпт кәріпт асты асты ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 115 III Электр за ря ды. Атом ның құ ры лы сы Де не лер дің элект рле нуін тү сін ді руге талпы ныс нәтижесінде ға лым дар атом бө лін бейт ін бөл шек емес, ол за ряд тал ған бөл шек тер ден тұ ра ды де ген болжам жасады. Ұсынылған атом құрылысы модельдерінің ішінде ағыл шын ға лы мы Э.Ре зер фордтың атом ның пла не тар лық мо де лі ғалымдардың қолдауына ие болды. Бұл мо дель бо йын ша атом ның ор та сын да оң за ряд тал ған яд ро ор на ла са ды яд ро ның ай на ла сын да те ріс за ряд тал ған элект рон дар қоз ға лып жү ре ді (72сурет). Сыртқы ор би тада ай на лып жүр ген элект рон дар де не лер дің жанасу бет терінің үй ке лі сі ке зін де бір де не ден бас қа де не ге ау ысып ке туі мүм кін. Осы лайша элект рон дар бір де не ден бас қа де не ге «ағып ке те ала ды». Ар тық элект рон да ры бар де не те ріс зарядқа, ал элект рон же тіс пе йтін дене оң за ряд қа ие бо ла ды. Жі бек ке үй кел ген эбо нит плас ти на сы ның за ря ды те ріс жі бек ке үй кел ген шы ны плас ти на ні кі оң. IV За ряд тың ша ма сын жә не те гін анық тау ға ар нал ған ас пап тар Элект рос коп тың (грек ше бай қай мын ) жә не элект ро ме тр дің (грек ше өл шей мін ) құ ры лы сын қа рас ты рай ық. Элект рос коп – за ряд тар ды анықтау ға ар нал ған ас пап. Электроскоптың пластмасса тығын (2) арқылы шыны сауытқа өткізілген металл өзегіне (1) екі алюминий немесе станиоль жапырақша (3) бекітілген (73сурет). Егер элект рос коп ша рына (4) за ряд тал ған де не ні ти гіз сек, жапырақ ша лар те бі ле ді, өйт ке ні олар ат тас за ряд тар мен за ряд тала ды. уте і лектрон е ро 1 1 – + 72-сурет. Атом ның құ ры лы сы Тапсырма рмыспенте н ка ағы лектрленупро есіне мысал аркелтірің ер 4 2 3 1 73-сурет. Элект рос коп А (4) (4) за за ряд тар мен ряд тар мен за за за Р Электроскоптың Электроскоптың арқылы арқылы шыны шыны ст ст аниоль аниоль жа жа пырақша пырақша за за ряд тал ған ряд тал ған за за за ряд тар мен ряд тар мен М М Электрос налған ас Электроскоптың Электроскоптың шыны шыны А лект ро ме тр дің лект ро ме тр дің қа рас ты рай ық. қа рас ты рай ық. А роскоп – за ған аспап. Н сын жә сын жә ған ас ған ас пап пап Элект рос коп тың Элект рос коп тың (грек (грек ше ше лект ро ме тр дің лект ро ме тр дің (грек (грек ше ше қа рас ты рай ық. қа рас ты рай ық. - не те не те гін гін тар тар П пл пл ас ти на сы ның ас ти на сы ның кел ген кел ген шы шы ны ны гін гін В В ры бар де йтін дене оң ас ти на сы ның ас ти на сы ның пл пл б не ден не ден б ріс б рмыс бб бб ббб бба не ден не ден а Тапсырма а аа ааа с 72-сурет. 72-сурет. Атом ның Атом ның п уте і уте і п Атом ның Атом ның а ро ро а а с лектрон лектрон ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 116 Элект ро метр – электр за ря дын анықтау ға және өл шеу ге ар нал ған электр өл шеу іш ас пап. Элект ро метр ал дың ғы жә не арт қы қа быр ға ла ры шы ны дан тұ ра тын ме талл ци ли ндр кор пус тан (1) тұ ра ды (74су рет). Кор пус тұғырға бе кі тіл ген (2). Оқ шау ла ғыш ты ғын (3) ар қы лы кор пус тың іші не үс тің гі жа ғы нан ме талл таяқша кі ре ді, ол же ңіл қоз ға ла тын тілше (5) бе кі тіл ген өзек пен (4) аяқ тала ды. Тілше ауытқығанда элект ро метр шка ла сын а (6) қа рап, за ряд тың ша ма сын анық тау ға бо ла ды. За ряд тал ған де не ні элект ро метр өзегі не жанастырғанда, электр за ряд та ры өзек ке жә не тілшеге та ра ла ды. Ат тас за ряд тар дың те бі лу күш те рі нің әсе рі нен тілше белгілі бір бұ рыш қа (бе ріл ген за ряд тың ша ма сы на бай ла ныс ты) ау ыт қи ды. V Де не лер дің әсер ар қы лы элект рле нуі Те ріс за ряд тал ған де не ні элект рос коп тың за ряд тал ма ған ша ры на ти гіз бей жа қын да та мыз. Шар дың ер кін элект рон да ры те ріс за ряд тал ған де не ден те бі ліп, өзек ке жә не элект рос коп тың жа пы рақ ша ла ры на ауы са ды. Жа пы рақ ша лар те ріс за ряд ал ған соң бірбі рі нен те бі ле ді, ал элект рос коп тың ша ры оң за ряд тала ды (75су рет). Егер элект рос коп қа жа қын дат қан де не ні алып тас та сақ, он да элект рон дар шар ға қайта ора ла ды. Элек трос коп жа пы рақ ша ла ры вер ти каль күй ге келеді . Те ріс за ряд тал ған де не ні элект рос коп қа қай та жа қын да тып, элект рос коп тың ша ры на қолы мызды ти гі зейік. За ряд тал ған де не мен қол ды бір уа қыт та элект рос коп тан алып тас тасақ, элек трос коп жа пы рақ ша ла ры ау ыт қи ды, яғ ни, олар да за ряд қал ды. Элект рос коп та қал ған за ряд оң, се бе бі элект рон дар за ряд тал ған де не нің әсе рі нен элект рос коп ша ры нан тәжірибе жа сау шы ның қо лы на кө ше ді (76су рет). За ряд ты осы лай ша бе ру тә сі лі әсер ар қы лы электрлеу тәсілі деп, ал электроскопта пайда болған заряд ин дук ция лан ған не ме се көз дел ген за ряд деп атала ды. 1 4 3 2 5 6 74-сурет. Элект ро метр 75-сурет. Электр өрі сі нің әсе рі нен элект рос коп жа пы рақ ша ла ры ның ау ыт қуы 76-сурет. н ду кция лан ған за ряд тың пай да бо луы А 116 116 бе бе ру ру ал ал э э лектроскопта лектроскопта лан ған лан ған Р е бе бі е бе бі э э лект рос коп лект рос коп қо қо лы на лы на кө кө ше ді ше ді бе бе ру ру тә сі лі тә сі лі лектроскопта лектроскопта жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|