120
§ 19. Электр за ря ды ның сақ та лу за ңы, қоз ғал майт ын
за ряд тар дың өза ра әре кет те суі, Ку лон за ңы,
эле мен тар электр за ря ды
I За ряд тар дың сақ та лу за ңы
Үй ке ліс арқылы электр лен ген де бір де не де
ар тық оң за ряд тар, ал екін ші сін де ар тық те ріс
за ряд тар жи на ла ды. Де не де гі за ряд тар дың жал пы
са ны өз гер мей ді: тек бұл за ряд тар қай та бө лі не ді.
Жүр гі зіл ген көп те ген тә жі ри бе лердің нәти
жесі не гі зін де
за ряд тың сақ та лу за ңы
тұ жы
рым дал ды. Оны 1843 жы лы ағыл шын фи зи гі
М.Фарадей
тәжірибе жүзін де дә лел де ген.
Тұй ық жүйе ні құрайтын за ряд тар дың
ал геб ра лық қо сын ды сы осы жүйе де гі
за ряд тар дың кез кел ген өза ра әре кет те-
суін де өз ге ріс сіз қа ла ды.
q
q
q
q
const
n
1
2
3
+
+
+ +
=
...
,
Тұй ық жүйе қор ша ған ор та да ғы бас қа
де не лер мен өза ра әре кет тес пейт ін тек бірбі
рі мен ға на өза ра әре кет те се тін де не лер жүй есі.
II Ай нал ма лы та ра зы мен жә не нүк те лік
за ряд тар мен жүр гі зіл ген тә жі ри бе лер
VIII ға сыр дың ая ғын да фран цуз фи зи гі
.Кулон
нүк те лік за ряд тар ара сын да ғы өза ра
әре кет те су за ңын аш ты.
Нүк те лік за ряд – за ряд тал ған де не лер-
дің ара қа шық ты ғы мен са лыс тыр ған да
өл ше мдерін ескермеу ге бо ла тын де не ге
бе ріл ген за ряд.
Ш.Кулон за ряд тар дың өза ра әре кет те су күшін ай нал ма лы та ра зы ның
кө ме гі мен өлшеді (78су рет). Таразының төменгі цилиндрінің қақпағына
бекітілген оқшауланған өзектегі шарға (6) заряд берілді. Осы шар көлемі
бірдей оқшау лағыш материалдан жасалған таразы иініндегі шармен (4)
түйістірілді. Аттас зарядталған шарлар тебілді. Қарсы салмақпен (5) тең
герілген шар (4) күміс жіпті (2) айналдырды. Жіптің айналуы шарлардағы
Күтілетіннәтиже
а ра ра ты қып с д р
л тр а р ды ы
сақ та лу а ы т с д р
ала сы дар
у л а ы с п т р
ы ар у да қ лда а
ала сы дар
Достарыңызбен бөлісу: