Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013
жүктеу/скачать 17,71 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ж ас бақт а жеміс агаш т ары н кцт у
Ж ас жеміс ағаштарын (1-4 жылдың) ңыстыгүні дала қояндары мен тыш ңандардан ж әне аяздан ж арылудан қорғау үш ін ағаш тар дың сидамдарын тығыз аң ңағазбен, ңамыстың сабақтарымен орап байлайды немесе капрон О тормен, қ а л ы ң полиэтилен пленкасы м ен қорш аиды . Дала ңояндары мен тыш ңандарды үркіту үш ін арнайы сулы эмульсиялық ВС-511 маркалы сырға иісі өткір зат - репеллентті қосып, ағаш тардың сидамдарын сырлайды. Б а ң ы л а у с ү р а ң та р ы 1. Жас баңтағы жеміс ағаштарын күтудің негізгі мін- деттері. 2. Жас баңты күту үтттін ңандай агротехникалық жүмыс- тар жүргізіледі? 3.12. Ж е м іс с а л ы п тү р ған б а қ т ы күтіп -б ап тау Ж е м іс с а л ы п т ү р ғ а н б а ң т а ғ ы к ү т у д ің н е г із г і міндеттері: жеміс ағаш тары ны ң бөрікбастарын одан әрі қалы птасты ру, ағаш тарды ң ж аңсы өсуін ңамтамасы з ету жөне олардың түрақты , жоғары, сапалы өнім беруіне ңолайлы ж ағдай ж асау, өсірілген өнімді зиянкестер мен аурулардан ңорғау. Бүл міндеттерді бақ күтімі жөніндегі агротехникалы қ ш араларды: топырак күту ж үйесі, су ару, қы рқу, бөрікбастарды күту, өнімді қорғау, баңты 117 жөндеу жұмыстарын дер кезінде ж әне сапалы атқарғанда орындауға болады. Оңтүстік Қазақстан облысының ылғалмен қамтамасыз етілмеген аудандарындағы ж еміс бақтары нда топыраң к ү т ім ін ің ң ар а п ар ж ү й ес і қ о л д а н ы л а д ы . Ы л ғал д ы т о л ы қ т ы р у ж ә н е с а қ т а у ү ш ін қ а т а р а р а л ы ң т а р д ы ң о р тасы н д ағы ж ер қ а з а н а й ы н ы ң со ң ы н д а 20-22 см тереңдікте айдалады. Ерте көктемде ылғалдың булануын азайту ж әне арамш өптерді ңүрту үш ін ауыр топыраңта ты р м ал ау , ал ж е ң іл то п ы р ақ та 10-12 см тер ең д ік те с ы д ы р а ж ы р т у ж ү р г із іл е д і. Ө с іп -д а м у к е з е ң ін д е ар ам ш ө п тер д і ж ою ү ш ін ж ән е то п ы р а ң ты қ о п сы ту ү ш ін 3-4 рет к у л ь т и в а ц и я ж асал ад ы . Қ атар л ар д ағы арамш өптерді жою үш ін ж әне топы рақты қопсыту үш ін ПРВН-72000 ж ы лж ы м алы секциясы бар қүрал, ФС-0,9 бақ фрезасы ңолданылады. Егер ш аруаш ы лы қта ондай ңүралдар ж оқ болса, онда ағаш тарды ң сидамдарының айналасы немесе бүкіл қатарлар топырагы қолмен 5-7 см тереңдікке қопсытылады. Ал күзде күрекпен 10-12 см тер ең д ік те ж ер ау д ар ы л ад ы . Ы л ғал м ен ж е т к іл ік т і қ а м т а м а с ы з е т іл г е н Т ү л к іб а с а у д а н ы н д а ғ ы ж е м іс д а қ ы л д а р ы н ө сір етін ш а р у а ш ы л ы ң т а ж ем іс сал ы п түрған баңтарда ң атар ар алы ң тар д ы ң топы раң к ү тім і ү ш ін к ө п ж ы л д ы ң ш ы м д а у ж ү й е с і ң о л д а н ы л а д ы , қатараралы қтарға ж оңы ш ңа егіледі жөне міндетті түрде ты ңайтңы ш тар енгізіледі. Ты ңайтқы ш тарды енгізудің мөлшері: 1 гектарға әр 3 ж ы лдан кейін 6 ц /г а фосфор ты ң ай тң ы ш тар ы ж ән е 2 ц /г а к ал и й ты ң ай тқ ы ш тар ы (суперфосфат ж әне калий түзы). Азот ты ңайтңы ш ы мен (ам м иак селитрасы) өсіп-даму кезеңінде 2-3 рет бөліп үстеп қоректендіреді, енгізу мөлш ері - 3 ц /га . Тегіс жерлерде орналасқан жеміс бақтарын ауа райына байланысты өсіп-даму кезеңінде 6-8 рет: мамырда 1 рет, маусымда 1 рет, шілдеде 2 рет, тамызда 2 рет, қыркүйекте 1 рет суару керек. Тау бақтары 3-4 рет, ж ерасты суы ж ақы н жерлерде 2-3 рет су ары лады. Ж еміс салып түрған бақтарды суару мөлшері 1000-1200 м3/га . 118 Ж еміс агаш т ары н кцт у Ж еміс ағаштары жасы үлғайған сайын сидамдарының беті өлген тіндерден түраты н кедір-бүды р ңабыңпен жабылады. Осы жерден ж ары лы п, оған зиянкестер мен ауру қоздырушылар жиналады. Ағаштар сидамын зақым келтірмей сақтау үшін оларды жыл сайын қырғыштармен, металл щеткалармен астына кенеп төсеп тазарту ңажет. Бүл жүмысты ылғалды күндері (күзде) жасаған дүрыс. Сидамды ескі қабыңтан тазарту кезінде аса саң болған жөн. Әйтпесе жас қабың пен сүрек зақымдануы мүмкін. Б арлы қ ш ы ң қан қоңы старды сы ртңа ш ы ғары п өртеу керек, себебі оларды ң арасы нда неше түрлі зи ян к ес тер болады. Ж еміс ағаш тары ны ң ңаңңа бүтақтарының камбийі мен ңабығының күннің күйдіруінен зақымдануы өте қауіпті. Мүндай заңымдану климаты континенталды аудандарда байңалады . Қ азаңстанны ң оңтүстік ж әне оңтүстік шығыс облыстарындағы жеміс бақтарына үлкен ңауіп төндіреді. Ж а з д ы г ү н г і к ү н к ү й д ір у ін е н , ң ы с т ы гү н гі ж ән е ерте көктемгі күн күйдірудің айы рмаш ылы ғы , ол күн сөулесінің тікелей түсуінен болмайды, керісінш е бір төулік іш індегі ауа температурасының күрт өзгеруінен күйеді. Сөйтіп камбйй екінш і ш ынығу дәуірін жоғалтып өледі. Б асқа түңымдардан гөрі күн күйдіруінен алма, алхоры , төтті ш ие зи ян д ы көп ш егеді. Күн сәулесін сейілту, сөйтіп қаб ы қ ж асуш асы тем пературасы ны ң ңарам а-қайш ы лы ғы н күндіз ж әне түнде азайту үш ін сидамдар мен негізгі қ аң қа бүтақтарды әкпен әктеу және сиыр тезегі араласқан лай ж ағу кер ек . Ж аң а сөндірілген өктің 20% -дық ерітіндісіне дезинфекциялың зат ретінде 3 % -д ы ң м ы с т о т и я й ы н ы н ж өн е ш а й ы л ы п кетуд ен сақтау үш ін жөне ж ақсы үстау үш ін ж абы сқақ заттарды (казеинді немесе декетринді ж елімнің 1 литрін бір шелек ңоснаға салып) араластырып, күзде өктейді. Әктелер ал- дында жеміс салып түрған ағаш тардың сидамдары және бүтақтар қосылған аш алары ескі өлген қабыңтарынан та- зартылады. Сидамдар мен негізгі ңаңка бүтақтар біркелкі 119 етіп өктеледі. А ғаш тарды қы сқы -күзгі күн күйдіруінен қорғау үш ін сулы эмульсиялы ң ВС-511 бояуьшан тиімді- сі ж оқ, өйткені ол ағаш тан екі ж ы л бойы ш айы лм айды . Ж ем іс салы п түрған ағаш тарды ң дің і мен ң аң ң а бү- таңтары ж и і ж ар ақаттан ад ы , өсіресе ірі бүтаңтарды кес- кенде ж әне сидамдарын дүрыс күтпегенде зақымданады. Сондай-ақ, бақ топы рағы н өңдегенде, өңдеуш і қүрал- саймандар заңымдағанда да ағаш ж араңаттанады . Ондай жараңаттарды дер кезінде емдеп, пайда болған кеуектерді бітеу кер ек . Ол үш ін кеуек м ү қ и я т тазар ты л ы п , іш к і ңабы рғалары мыс тоти яй ы н ы н ы ң 5 пайы зды ң немесе темір тотияйы ны ны ң 10 пайы зды ң ерітіндісімен дезин- ф екц и ял ан ад ы . Содан соң кеуек қ и ы р ш ы ң ж әне үсақ таспен, ңүм м ен, к ір п іш сы н ы қтары м ен толты ры лы п, цементте леді. Цементтеу үш ін тиісінш е қүм , сөндірілген әк ж әне цемент 6:1:2 ңаты наста алы н ады . Цементтелген бетіне немесе оның ш еттеріне м айлы бояу мен цементтің қүм сы з массасын ж ағу керек. жүктеу/скачать 17,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|