Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013

\Шие:
ғ— —
I
Г 
I
қышқыл шие
г
260
310
80-120
I 
магалебтік
210
240
I 
75-120
жабайы тәтті шие
Н - 
Ш
245
! 
зоо
100-150
1 Алхоры (сорттардың
:
670
800
200-300
Іекпе көшеттері)
Жабайы алша
Ti
w
400-450
500-550
100-150
Өрік 
1
: 800-1000 1100-1300
200-400 
I
; Шабдалы  (сор'гтардыц  !
ІІ»
! 
4000
500-800 
1
екпе көшеттері)
I Ащы бадам 
|
' 
А
*
* 
.   ^ 
__ _  :
400-500
Маусым  бойы  көбейту бөлімш есінің  топырағы  таза, 
ылғалды ж әне қопсыған күйінде үсталады . Өскіндердің 
өсу ж ағд ай ы н а ң арай  к у л ь ти в а ц и я   ж асау  тереңдігі 8-
10  см-ге дейін тереңдетіледі. Қ атарлар топырағы қолмен 
ңопсытылады немесе гербицид ңолданылады.  Оңтүстік 
Қазаңстан облысында  12-15 рет суары лады .  Қаж ет бол- 
са,  өсуін  күш ейту үш ін бір гектарға  100-150  кг  ам м иак 
селитрасымен үстеп ңоректендіріледі немесе ш үңқы рға 
ж ас  көң  салы ны п,  соның  үстімен  су  ағы зы лады .  Телі- 
туш ілердің  көбейту  бөлімш есінде  зи ян кестерден   ж а- 
пы раң  биті,  зау за  ңоңы зы ,  ал  аурудан  аң  үн тақ  зи ян  
келтіреді.  А гротехникалы қ  ж әне  хи м и ялы қ  күрес  ша- 
ралары  ж үргізіледі. 
.
Теліт уш ілерді цазы п а л у  және көм у
Телітуш ілер  көбейту бөлімшесінде  күзде  қазы лады . 
К үзгі кезеңдегі ж үмы с көктемдегіге ңарағанда аз бола­
ды.  Оның үстіне  ш аруаш ы лы қ  үш ін  ңолдагы  телітуш і 
м атери алы н ы ң   сапасы   мөн  саны   ж а й л ы   дәл  мөлімөт 
алған  пайдалы .  Сонда  олар  көш еттікте  бірінш і  танап 
ж асау жоспарын да дұрыс ж асай алады.  Өйткені ондай
деректер  тек  телітуш ілерді  қазы п   сорттағаннан  кейін 
ғана алынады.
Телітуш ілерді  қазу ға  өсімдік  өсуін  тоқтаты п,  ағаш  
сүрегі піскен кезде кіріседі. Алматы облысы ж ағдайы нда 
телітуш ілөрді  ңазу  ңазан  айы ны ң  үш ін ш і  онкүндігін- 
де басталады.  Ол үш ін алдын ала ж асы л ж алы раңтары  
алынып тасталынады. Өйткені ж апы рағы м ен казы лған
62

телітуш ілер көмген кезде қатты  кеуіп кетеді. Ж апы рақ- 
тар ңолмен алынады  немесе хим иялы ң әдіс -  дефоляция 
ңо л де ны л ад ы .  Д ефолианттар  ретінде  магний  хлораты 
немесе магний гексогидрид хлориді пайдал аны л ад ы .
Бүлар  телітуш ілерді  қазуға  15-20  күн  қалғанда  ша- 
шылады. Егер топыраң қүрғаң болса, онда қазар алдында
суарған дүры с.
Телітушілер ВПН-2 соқасымен немесе ПРВН-1,5 жүзім 
культиваторымен  қазы лады .  Қ азы лған  екпе  көшеттер 
қолмен жиналады.
Телітушілерді м үқият сорттау,  отырғызу материалы- 
ның ш ы гы мды лы ғы н көтеру -  баңтарда мол өнімді, әрі 
төзімді ағаштар өсірудің кепілі. Телітушілер жеміс-жидек 
дақы лдары ны ң егу материалдарына арналған  салалың 
стандарт  тал ап тар ы н а  сай  сортталады .  Т елітуш ін ің  
сапасы  тамыр  санына,  тамырдың  үзындығына, сидам- 
дарының ж уандығы на қарай аны қталады .
М ысалы, ш екілдеуіктілердің бірінш і сортына тамыр 
жүйесі тарм аңты , тамы ры ны ң үзындығы кемінде 15 см, 
сидам ны ң  ж у ан д ы ғы   6-10  мм;  е к ін ш і  сортқа  там ы р 
жүйесі бірінш і сортпен бірдей, сидамдардың жуандығы
4-6 мм өскіндер ж атңы зы л ады . Сидамдардың жуандығы
3  мм-ден  к ем ,  сон д ай -ақ  сидам дары   қ и сай ған ,  езегі 
ж алаңаш , тамыры тарм ақталм аған немесе заңымдалған 
із і  б ар ,  а у р у л а р   м ен  з и я н к е с т е р   з а қ ы м д а ғ а н   е к п е  
көшеттер ж арам сы з деп есептеледі.
Қ азған  жөне  сорттаған  кезде  телітуш і  тамы рлары н 
қуратып немесе үсітіп алуга болмайды. Ол үшін телітуші- 
лер  сы ртқы   ауа  тем пературасы   оңтайлы   кезде  қазы п 
алынып, бастырма астында сортталады. Сортталған сеппе 
көш еттер 50-100 данадан бауланып көміледі. Көмілетін 
учаскеде тереңдігі  25-30  см,  ені  100-160 см,  үзындығы 
өркім нің  ңалауы нш а  ор  қазы лады .  Ор  аралы ңтары на 
1,5-2  м жол қалдырылып, су жүретін ж ы ра тартылады. 
Ор ш ығыстан батысңа қарай қазы луы  тиіс.  Телітушілер 
орға бір қатар етіліп, бастары оңтүстікке қаратылып орна- 
ластырылады. Тамырлары ылғал топыраңпен, арасында

жүктеу/скачать 17,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: