Оқулық 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған 3-басыылымы, өңделген Алматы «Атамұра» 2016


Қазақтардың әдептілік пен сыпайылық әдет-ғұрпы



бет110/251
Дата11.05.2023
өлшемі0,62 Mb.
#91911
түріОқулық
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   251
Қазақтардың әдептілік пен сыпайылық әдет-ғұрпы

Амандасу дәстүрі

Сүйінші сұрау

Үлкен кісінің есіміне әке (еке) сияқты жұрнақ сөз қосып айту. Үлкен кісіні құрметтеу

Ақсақалдар батасын алу

Базарлық, байғазы беру

Ата-ананы қадірлеу

Сарқыт ала келу, беру




  1. Жасы үлкендерге құрмет көрсету. Дәстүрлі қазақ қоғамында жасы үлкен адамдарды құрметтеу рәсімі ежелден бар болатын. Ондай құрмет жасы үлкен кісінің қай рудан, қай жүзден, қай ұлттан екендігіне қарамай көрсетілетін. XIX ғасырдың аяқ кезінде неміс ғалымдарының бірі Ф. фон Шварц былай деп жазған болатын: «Қырғыз-қайсақтарда сұлтан, батырлармен қатар барлық жасы үлкен, қартайған ер-азаматтардың бәрі де кім екеніне, қандай тектен шыққанына қарамай, ерекше сый-құрметке бөленеді». Олар барлық мерекелерде, жиын-тойларда құрметті орындарға, төрге шығарылады. Жиналыстарда олар елеулі рөл атқарады. Жастар олардың айтқан сөзін жерге тастамай, мүлтіксіз орындайтын. Жас жігіт үшін үлкен табақтан ақсақалдың өз қолынан ет асау ең жоғары марапаттың белгісі саналатын. Кіші іні үлкен ағаның рұқсатынсыз дастарқан басына өз бетінше ешқашан отырмайтын.

Жас адамның үлкен кісінің алдын кесіп өтуі көргенсіздік деп есептелінетін. Жасы кішілердің үлкендерге дауыс көтеруіне барып тұрған әдепсіздік ретінде үзілді-кесілді тыйым салынатын. Әңгіме үстінде жасы үлкен кісінің сөзін бөлуге ешқашан рұқсат етілмейтін.
Жастар алыс жолға аттанарда не үй болып, шаңырақ көтерерде жасы үлкен ақсақалдардың алдынан өтіп, ақ батасын алатын. Қазақтар жасы үлкен әрі құрметті адамдардан мұндай батаны жауға аттанарда да тілейтін.



  1. Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   251




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет