толығымен маманданғаны дұрыс. Бұл жерде, Португалия мата
шығындарын шарап өндірісіне жұмсайды. Англия өз кезегінде,
порттайды.
ды. Ал Англия керісінше, шарапты импорттай отырып, матаның
екі бірлігін өндіреді. Жалпы алғанда, бұл айырбас қатынастары
335
мүмкіндік жасайды, яғни мамандандыруды іске асырған кейін
ашық экономикада жұмсалған 360 адам-сағат шығыны бастапқы
жабық экономикада жұмсалған 390 адам-сағат шығынынан аз бо-
лып отыр.
Рикардоның үлгісі бірқатар болжамдарға сүйенеді:
1) тек екі ел жəне екі тауар ғана қарастырылады;
2) еңбек сияқты фактор тек ел ішінде ғана өте икемді болып
табылады;
3) еркін сауданың орын алуы, яғни сыртқы саудадағы экс-
порттық немесе импорттық жəне басқа да шектеулердің болмауы;
4) екі тауар өндірісінің балама шығындары тұрақты (график
түрінде, өндірістік мүмкіндіктер қисығы түзу сызықтық сипатқа
ие болады);
5) көлік шығындары қарастырылмайды;
6) тауар өндірісіндегі технологияның өзгеріссіздігі;
7) ресурстар бір-бірімен толық айырбастала алады.
Осы болжамдардың ең болмағанда біреуіне тоқталып өткен
жөн. Мысалы, көлік шығындарының болмауы. Көліктік шы-
ғындар тауарлардың саудалануын анықтайтын аса маңызды
факторлардың бірі болып табылады. Көлік шығындарын есепке
алу игіліктердің мынадай екі бөліп көрсетуге мүмкіндік береді –
Достарыңызбен бөлісу: