Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
Топографиялық карталардың масштабтары
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
- Бұл бет үшін навигация:
- 7.2. Топографиялық карталардың ішкі картографиялық мазмұнының сипаты Топографиялық картаны оқудың мəні.
| Топографиялық карталардың масштабтары
Сандық масштабы Картаның аты Картадағы 1 сантиметрге сəйкес келетін жергілікті жердегі арақашықтық Картаның 1см 2 сəкес келетін жергілікті жердің ауданы 1:5000 бес мыңдық 50 метр 0,25га 1:10000 он мыңдық 100 метр 1га 1:25000 жиырма бес мыңдық 250 метр 6,25га 1:50000 елу мыңдық 500 метр 25га 1:100000 жүз мыңдық 1 шақырым 1шақырым 2 1:200000 екі жүз мыңдық 2 шақырым 4шақырым 2 1:500000 бес жүз мыңдық 5 шақырым 25шақырым 2 1:1000000 миллиондық 10 шақырым 100шақырым 2 7.2. Топографиялық карталардың ішкі картографиялық мазмұнының сипаты Топографиялық картаны оқудың мəні. Карта кеңістіктік ақпараттар сақталған танымның маңызды құралы болып табы- лады. Картографиялық кескіндерді көру арқылы есте сақтап, ой елегінен өткізіп талдау негізінде жергілікті жердің ерекшеліктері туралы бір тұтас түсінікті қалыптастыру үрдісін топографиялық картаны оқу дейміз. Бастапқыда оқырман жалпы шолу арқылы картографиялық кескіндерді біртұтас құрылым ретінде қарбылдап, картамен 259 жұмыс істеу барысында ой елегінен өткізіп талдаудан біртіндеп кеңістіктің шынайы ақпараттық бейнесін анықтауға көшеді. Құбылыстарды картада бейнелеу үшін ерекше картографиялық кескіндеу нышаны болып табылатын шартты белгілер жүйесі қолданылады. Өзара үйлесіп, бір-бірімен байланыста болатын алуантүрлі шартты белгілер картаға түсірілетін жергілікті жердің барлық тетіктерін емес, ең басты ерекшеліктерін ашып көрсететін ақ па- рат тар беретін кеңістіктік үлгісін түзеді. Осындай карта жергілікті жердің белгілі бір масштабта кішірейтілген, жинақ талған, шарт- ты белгімен кескінделген шынайы бейнесін көрсе те ді. Картадағы ақпараттардың тереңдігі, сыйымдылығы мен дəлдігі оқырманның жалпы жəне картографиялық дайындығының деңгейіне, жеке ерекшеліктеріне, жинақтаған картамен жұмыс істеу тəжірибесіне, ақпараттық деректерді алу жəне пайдала- ну дағдыларына, сонымен қатар, картаның əртүрлі сапалық ерекшеліктеріне тығыз байланысты болады. Мəнерлі болуымен ерекшеленетін, эстетикалық тұрғыдан көркем бейнеленген, бояулары үйлескен, құрылымы мен пішіндері дұрыс таңдалған шартты белгілердің көмегімен кескінделген картографиялық тілінің қарапайымдылығын, тез меңгерілуін, жеңілдігімен қатар қолжетімділігін картаның оқылуы дейміз. Бірақ басымдық шартты белгілердің пішініне, өлшемі мен бояуының түсіне беріледі. Атап айтсақ, шартты белгілер мен жергілікті жердегі нысандардың бір-бірімен ұқсастығы олардың жылдам танылып есте сақталуын жеңілдетеді. Көңілге қонымды таңдалған шартты белгілердің өлшемі картаның дəлдігіне, картографиялық жинақтау дəрежесі мен көрнекілігіне, тұтастай алғанда, картаны оқуға тікелей əсер етеді. Бізді қоршаған əлемнің шынайы бейнесін танып білуге мүмкіндік беретін негізгі құрал қызыметін атқаратын картаның көрнекілігінің мəні мен қолжетімділігін жергілікті жердегі ны- сандар кескінделген шартты белгілердің түсі анықтайды. Қорыта айтқанда, оқырманның картаны оқуға қызығушылығын тудыру көңілге қонымды таңдалған картографиялық тіл арқылы жүзеге асырылады. Топографиялық картаны оқу белгілі бір мағынаға, заңдылыққа, жалпы ереже мен бір ізділікке бағынады. 260 Іріктеліп жинақталған мағыналы мазмұны болатындықтан, картаны оқу ең негізгілерін қосалқыдан ажыратып алу, жалпы- дан біртіндеп жекеге көшу қағидаларына сүйеніп жүргізіледі. Картаны оқу барысында бұрыштамадан тыс безендірілуі мен ішкі картографиялық мазмұнын оқуды көздейтін екі тарауға бөлу қажет. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|