Ендік (В) – бұл жер эллипсойдының  27

27
бетіндегі белгілі бір нүкте мен экватор жазықтығы арасында нор-
маль түзілетін бұрыш. 
Бойлық (
L
) 
– бұл белгілі бір нүктедегі 
меридиандар жазықтығы мен бастапқы меридиан арасында 
түзілетін екі қырлы бұрыш [2.2-сурет]. 
1.2-кесте.
 
Жердің негізгі эллипсоидының өлшемдері
өлшемдер
Эллипсойдтар
WGS-84
ПЗ-90 
Красовскийдікі
а
6 378, 257
6 378 136
6 378 245
b
6 356 752,223563
6 356 751,362
6 356 863,019
α
1:298,257223563
1:298,257839303
1:298,3
е
2
0,006694379990
0,006694366193
0,0066934421623
ауданы
510 065 622
510 065 464
510 083 059
Бұрынғы КСРО-да қабылданған Красовский эллипсоидының 
өлшемі төмендегідей: 
- экватор жазықтығындағы үлкен жарты білігі 
6378245
=
a
м 
(6378, 245шақырым);
- кіші жарты білігінің ұзындығы 
6356863
=
b
м (6356, 863 не-
месе 6357шақырым) 
үлкен жəне кіші жарты біліктердің ұзындық айырмасы 
21382
−
−
b
a
м сығылуы α төмендегі формуланың көмегімен 
есептейді.
α
3
,
298
1
=
−
a
b
a
Красовский элипсоидының шардан айырмашылығы шамалы 
болғандықтан оны 
сферойд
деп те атайды.
Егер PGP
1
G
1
P эллипсоидын жердің РР
1
кіші білігінен 
айналдырсақ. Эллипсоидының айналу денесі 
сфероид
түзіледі.
Кіші айналу білігі РР
1
жер бетімен түйіліскен нүктесін 
полюс
дейміз. Солтүстік жəне оңтүстік полюсті бір-бірімен қосатын РМ 
Р
1
М
1
Р шартты шеңберін
 меридиан
дейміз. Меридиандарға пер-
пендикуляр жүргізілген шартты шеңберді 
параллель 
дейміз.
Жер эллипсоидының орталығынан екі полюстен бірдей қа шық -
тықта жүргізілген G M G
1
M
1
G шартты шеңберін 
экватор
дей міз. 

28
oq a
=
жарты білігін жер эллипсоидының 
үлкен жарты
білігі, ал 
op b
=
жарты білігін жер эллипсоидының 
кіші жарты 
білігі
дейміз [1.3 -сурет].
Жер элипсоидындағы, шардағы немесе глобустағы меридиан-
дар мен параллельдер торын картографиялық (географиялық) тор 
дейміз. 
Айналу элипсоидының біршама маңызды құрамдас 
бөліктеріне:
М - меридиан қисықтығының радиусы;
N - бірінші вертикаль қисықтығының (элипсоид жазықтығының 
тура қимасымен белгілі бір нүктеде нормаль арқылы меридиан 
жазықтығына перпендикуляр өтуінен алынатын сызық) радиусы;
R - элипсоидтың белгілі бір нүктесіндегі нормаль арқылы 
жүргізілетін барлық мүмкін болатын ралиустардың орташасы;
r - параллельдердің радиусы жатады.
Бұл радиустар төменде берілген формулалармен есептелінеді.
;
)
sin
(
)
(
2
/
3
2
2
2
B
e
I
e
I
a
M
−
−
=
;
)
sin
(
2
2
B
e
I
a
N
−
=
;
R
MN
=
N
r
=
cos B.

жүктеу/скачать 11,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: