Биіктіктік түсіру негіздері

367
Биіктіктік түсіру негіздерін құрудың негізгі əдісі техникалық 
нивелирлеу болып табылады. Нивелирлік жүріп өту жүйелері І, 
ІІ, ІІІ, немесе ІV класты нивелирлеу желісінің ең кем дегенде екі
реперіне сүйенуі тиіс. Техникалық нивелирлеу үшін көру түтігі 
нысананы 20
х
дейін ұлғайтатын жəне деңгейдің бөлінуі əр 2 мм 
45” сəйкес келетін құрал қолданылады [10.3-кесте]. 
Техникалық нивелирлеу жүріп өтулерінің ұзындығы 
кескінделетін жер бедерінің қима биіктігіне сəйкес белгіленеді. 
Құрал мен өлшегіш тақтайшаға дейінгі арақашықтық

қашықтық 

өлшегіштің оптикалық жібімен немесе адыммен өлшенеді.
10.3 кесте.
Жер бедерінің қимасына сəйкес техникалық нивелирлеудің жүріп 
өту ұзындығы
р/с Сызықтардың сипаттары
Жер бедерінің қимасына сəйкес 
жүріп өтудің ұзындығы шақырым 
есебімен
0,25 0,5м 1м жəне одан да жоғары
1
Екі бастапқы қосынның арасы 2,0
8
16
2
бастапқы қосын мен тораптық 
нүктелердің арасы
1,5
6
12
3
Екі тораптық нүктенің арасы
1,0
4
8
Нысаналау сəулесінің ұзындығы 150 метрден аспауы тиіс. 
Камералық өңдеу жұмыстары кезінде алдымен кітапшаға 
жазылған далалық есептеулер тексеріліп, əр бетіндегі мағұлматтар
төменде көрсетілген формула бойынша бақыланады.
(Σ
а
-
Σ
b
)/2
=
2
Σһ
есептел.
/2
=
2
Σ
х
орт
.
Барлық есептеулер 1 мм дейін дөңгелектеу арқылы жүргізіледі. 
Дала кітапшасындағы мəліметтер өңделіп болған соң реперлердің 
бір-бірінен бастапқы жəне есептелген өзара биіктіктері арнайы 
кестеге жазылады.
Оған нивелирлеудің дала кітапшасынан сəйкес келетін 
биіктікпен қатар реперлердің аралығындағы орташа қима 
биіктіктерінің жиынтықтары жазылады. Содан соң жағдайға 

368
сəйкес тұйықталған жүріп өтудегі өзара биіктіктің жиынтығы 
нөлге теңесуі тиіс. Ал нивелирлік жүріп өтудегі бастапқы 
жəне соңғы нүкте сызықтардың байланыспауы тұйықталмаған 
нивелирлік жүріп өтулер
f 
= Σһ-(Н
х
-Н
н
) тұйықталған нивелирлік 
жүріп өтулер үшін
f 
һ
 
= Σһ формуласымен есептелінеді.
ІV класты нивелирлеу үшін жүріп өту жолдарының немесе 
алаңдарының мм есебімен алынған бір-бірімен байланыспауының 
рұқсат етілген шегі
f 
һ қосымша
 
= 20
)
(
L
шақырым немесе
f 
һ қосымша
 
= 5
п
мұндағы 
п-
жүріп өту бекеттерінің саны; техникалық нивелирлеу 
үшін 
 
f 
һ қосымша
 
= 50
)
(
L
шақырым немесе 
f 
һ қосымша
 
= 10
п
тригонометриялық нивелирлеу үшін 
0,04
s
п
(см) Мұндағы 
S
-метр 
есебімен алынған жүріп өтудің ұзындығы, 
п –
 
сызықтардың не-
месе алаңдардың саны. Егер жағдайы орындалса
/
f 
һ/
 ≤
 
f 
һ қосымша
Онда бұлар теңдеуге айналады. Нəтижесінде байланыспау 
есептелініп шығарылады да, теріс белгімен белгіленіп барлық 
өлшенген бекеттердің өзара биіктіктеріне бөліп жазады. Кезкел-
ген өзара биіктікке түзетуді
δ
Һі
 
=
Һ
і
+ δ
Һі
нүктелердің биіктігін
 
Н
В 
= Н
А
+Һ
формуласымен анықтайды. Енгізілген түзетулердің дұрыстығын 
анықтау қызметін тұйықталмаған жүріп өтудің соңғы нүктенің 
биіктігі, ал тұйықталған жүріп өтуде бастапқы нүкте атқарады.

жүктеу/скачать 11,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: