Полярлық жəне биполярлық координаттар жүйесі

283
Полярлық координатты пайдаланып көз мөлшері кескіндеу 
жұмыстарын жүргізу үшін планшетке бекітілген А
4
немесе А
3 
пішімінің оң жақ шетіне солтүстік пен оңтүстігі көрсетілген 
полярлық білігін жүргізіп, үстіне тұсбағдарды қойып, көк бағдар 
тілін 0
0
келтіріп, кескіндейтін аумақтың тұйықталған АВСДЕ тірек 
нүктелерінің азимуттары мен түсіру нүктесі мен арақашықтығын 
анықтаймыз.
Тұйықталған түсіру алаңында жүргізілген өлшемдер арнайы 
кітапшаға тіркеліп, сандық деректер пайдаланып белгіленген 
масштабқа сай кескінделетін аумақтың сұлбасы абцисі жасалып, 
оған қажетті географиялық нысандар түсіріледі. 
Полярлық жəне биполярлық координаттар жүйесі. 
Координаттың бастауы болып табылатын О нүктесінде тұрып 
қажетті нүктенің орнын анықтауды полярлық координат дейміз.
Полярлық координат қарапайым геодезиялық құралдарды 
қолданып жүргізілетін көз мөлшері кескіндеу жұмыстарында 
кеңінен пайдаланылады.
Биполярлық координаттар жүйесі. Бір-бірімен түзу сызықпен 
байланысқан екі қозғалмайтын полярлық білік арқылы М 
нүктесінің координатын анықтауды Биполярлық координат 
дейміз.
Биполярлық координат анықтау үшін бір түзудің бойында 
бірдей қашықтықта орналасқан қозғалмайтын РО Р
1
О
1
полярлық 
білігін тұрғызады да, О жəне О
1 
нүктелерін бір-бірімен қосады.
Екі полярлық біліктің ортасындағы М нүктесінің ОО
1
нүктелеріне қатысты орыны 
α
1
α
немесе Н жəне Н
1
бұрыштары 
жəне 
( )
1
1
α
r
жəне 
( )
2
2
α
r
радиус-векторлары арқылы анықтайды 
[11.11-сурет].
Бұл жүйе кескіндеу барысында тура белгілеу (прямая за-
сечка) жұмыстарында кеңінен қолданылады.

жүктеу/скачать 11,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: