Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
Дүние жүзі карталарының проекцияларын айқындауға арналған
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
| Дүние жүзі карталарының проекцияларын айқындауға арналған
анықтағыш Проекцияның сыныбын меридиандар (орталықтан басқа) параллельдердің пішіндері бойынша анықтау меридиандардың пішіні түзу қисық қисық параллельдерінің пішіні түзу түзу доға тəрізді проекцияның класы қалыпты цилиндрлі жалған цилиндрлі көп конусты 2 меридиандармен салыстырғанда көршілес параллельдер аралықта- рының экватордан алыстаған сайын өзгеруіне қарап проекцияның түрін анықтау Аралықтары тең Қалыпты цилиндрлі квадратты немесе қалыпты цилиндрлі түзу бұрышты Сансонның жалған цилиндрлі ГАжКОҒЗИ көп конусты еркін (1950 жылғы нұсқасы) Аралықтары үш есеге жуық артады Урмаевтің қалыпты цилиндрлі ГАжКОҒЗИ көп крнусты еркін (ҮКЭ нұсқасы) 115 Аралықтары екі есеге жуық артады Меркатордың қалыпты цилиндрлі Аралықтары кемиді Урмаевтің жалған цилиндрлі Солтүстік (оңтүстік) жарты шарлардың карталары үшін ази- мутты проекциялар құруға Постельдің теңаралық, Ламберттің тең ауданды жəне Аполлонидің теңаралық азимутты проекция- лары қолданылады. Оларды полюстер алыстаған сайын парал- лельдер аралықтарының өзгеруіне қарай жеңіл анықтауға бо- лады. Пішіні, өлшемі мен географиялық орны жағынан мате- риктер мен мұхиттардың бір-бірінен айырмашылықтары бар. Сондықтан Жер бетінің жоғарыда аталған бұл ірі бөліктерінің картографиялық проекциясын анықтауды картада қандай мате- рик немесе мұхит кескінделгенінен бастау қажет. Содан кейін поляр маңындағы Антарктида материгінің карталары қалыпты азимутты проекцияда көбінесе Постельдің тең аралық немесе Ламберттің тең ауданды қалыпты азимутты проекцияларында кескінделетінін табады. Оларды картаның шетіне қарай полю- стен алыстаған сайын параллельдер аралықтарының өзгеруіне (Ламберттің тең ауданды қалыпты азимутты проекциясында) не- месе өзгермеуіне (Постельдің теңаралық қалыпты азимутты про- екциясында) қарап таниды [2.9-кесте]. Африканың картасы көбінесе Ламберттің тең ауданды көлденең азимутты проекциясымен құрылады. Еуропаның кар- талары үшін кейде Каврайскидің немесе Красовскидің қиып өтетін конустағы қалыпты конусты проекциялары қолданылады [2.10-кесте]. Қазіргі Ресей мен Қазақстанның карталары көп жағдайда Каврайскийдің немесе Красовскийдің қиып өтетін конустағы қалыпты конусты проекцияларымен құрылады. Бұрынғы КСРО-ның оқу карталары үшін Соловьевтің қиып өтетін цилиндрдегі көлбеу цилиндрлі, сонымен қатар, ГАжКОҒЗИ- ың картографиялық торы симметриалы емес шартты проек- циялары да қолданылады. Соңғы екі карта торларының сыртқы кескінінен жеңіл танылады. Ал Каврайский мен Красовскийдің проекцияларын ажырату үшін төменде көрсетілген тəсілдер қолданылады: бойлық айырмасы 30º-40º кем болмайтын екі мери- 116 диан аралығының белгілі бір параллель қилысынан солтүстікке қарай 90º ендікпен түйілісетін нүктеге дейін меридианның бағытымен сызғышпен түзу өлшеп алып, қилысатын градустар санын бағалап меридиандар түйілісетін нүктелерді белгілейді. 3.10 кесте. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|