Оқулық Алматы, 013 Əож кбж қ Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

96
3. Механикалық құрамы бойынша топырақ атауының негізіне 
қандай топырақ фракцияларының арақатынасы жатқызылған?
А) шаң мен құм 
В) тас пен қиыршық тас
С) тұңба мен коллоидтер
Д) тас пен құм
Е) физикалық құм мен физикалық балшық
4. Топырақтың басқа атауы:
А) оксисфера 
В) литосфера
С) биосфера
Д) геосфера
Е) педосфера
5. Топырақты неше фаза ажыратады?
А) 6 
В) 4
С) 8
Д) 10
Е) 2
6. «Топырақ-планетарлық механизм» түсінігін көрсетіңіз:
А) көпфаздық полидисперстық жүйе
В) құрлықта тіршіліктің пайда болуының айналымын қамтамасыз 
ететін полифункционалдық табиғи жүйе 
С) құнарлығы бар ерекше жаратылыс тарихи дене 
Д) биосфераның басқа жүйелерімен үзіліссіз əрекеттесуде бо-
лады 
Е) өзара қамтамасыз етілген тепе-теңдіктердің күрделі жүйесінің 
арқасында химиялық элементтердің масса алмасуының ғаламдық 
айналымдық үрдістерін реттейді 
7. «Топырақ – ашық динамикалық жүйе» түсінігін айтыңыз:
А) көпфаздық полидисперстық жүйе
В) құрлықта тіршіліктің пайда болуының айналымын қамтамасыз 
ететін полифункционалдық табиғи жүйе 
С) құнарлығы бар ерекше жаратылыс тарихи дене 

97
Д) биосфераның басқа жүйелерімен үзіліссіз əрекеттесуде бо-
лады 
Е) өзара қамтамасыз етілген тепе-теңдіктердің күрделі жүйесінің 
арқасында химиялық элементтердің масса алмасуының ғаламдық 
айналымдық үрдістерін реттейді
8. Топырақтағы арнайы органикалық зат:
А) гумус
В) фульвоқышқылдар
С) гумин қышқылдары 
Д) гумин 
Е) гиматомелан қышқылдары
9. Топырақтың табиғи дене ретінде ерекшеліктері: 
А) ашық динамикалық жүйе; планетарлық механизм;
В) гумустың болуы; органикалық заттардың болуы; күрделі зат 
құрамы; ашық динамикалық жүйе; планетарлық механизм;
С) гумустың болуы; химиялық элементтер қосылыстарының 
алуандылығы; күрделі зат құрамы; маңызды параметрлерінің 
заңдылық өзгерістері
Д) ашық динамикалық жүйе; планетарлық механизм; 
Е) гумустың болуы; органикалық заттардың болуы; химиялық 
элементтер қосылыстарының алуандылығы; күрделі зат құрамы;
10. Жай тұздардың (кальцит, магнезит, гипс, мирабилит жəне т.б.) 
маңызы:
А) топырақтың агрофизикалық қасиеттерін анықтайды
В) топырақ құнарлығын анықтайды
С) өсімдіктердің күлділік қоректену элементтерінің резервтік 
қоры
Д) топырақ тұздануының дəрежесі мен сипатын анықтайды
Е) топырақтың су-физикалық қасиеттерін жақсартады
11. Монтмориллонит тобы минералдарының маңызы:
А) топырақтың агрофизикалық қасиеттерін анықтайды
В) топырақ құнарлығын анықтайды
С) өсімдіктердің күлділік қоректену элементтерінің резервтік 
қоры
7–1427

98
Д) топырақтың тұздануының дəрежесі мен сипатын анықтайды
Е) топырақтың су-физикалық қасиеттерін жақсартады
12. Ең көп таралған балшықты минералды атаңыз:
А) пиролюзит
В) монтмориллонит
С) гидроокись кремния
Д) мирабилит 
Е) бемит
13. Екіншілік минералдардың арасында не ажыратылады?
А) жай тұздар
В) гидроокистер
С) окистер
Д) балшықты 
Е) жоғарыдағы барлығы
14. Аридті климат жағдайындағы жоғары мөлшерде топырақта 
жинақталатын екіншілік минералдар:
А) жай тұздар
В) гидроокистер
С) окистер
Д) балшықты 
Е) жоғарыдағы барлығы
15. Өсімдіктер үшін топырақта калийдің маңызды көзі:
А) хлориттер
В) гидрослюдалар
С) аралас-қабатты минералдар
Д) монтмориллониттер 
Е) каолиниттер
16. Осындай екіншілік минералдардың топырақта басымдылығы 
– олардың негіздермен кедейлігінің көрсеткіші:
А) хлориттер
В) гидрослюдалар
С) аралас-қабатты минералдар
Д) монтмориллониттер 
Е) каолиниттер

99
17. «Механикалық элементтер – …» түсіндірмесін жалғастыр:
А) жоғары дисперсті аморфты қосылыстар
В) топырақтың тығыздығы мен саңылаулығының сыртқы 
көрсетілуі
С) топырақ жəне топырақ түзуші жыныстарын қатты фазасының 
əртүрлі мөлшерлі бөлшектері
Д) топырақ горизонттарында əртүрлі формасы жəне химиялық 
құрамы бар заттардың жинақталуы
Е) пайда болуы топырақ түзілу процесімен байланысты емес 
топырақтағы органикалық жəне бейорганикалық денелер
18. Н. А. Качинский бойынша механикалық элементтердің клас-
сификациясына сəйкес мөлшері 1 мм жоғары топырақтың барлық 
бөлшектерінің атауы:
А) қанқа бөлігі 
В) майда үлбір
С) тұнба
Д) құм
Е) физикалық балшық
19. Н. А. Качинский бойынша механикалық элементтердің клас-
сификациясына сəйкес мөлшері 1 мм кіші топырақтың барлық 
бөлшектерінің атауы:
А) қанқа бөлігі 
В) майда үлбір
С) тұңба
Д) құм
Е) физикалық балшық
20. Топырақтардың тастылық дəрежесі бойынша бөлінуі:
А) қанқа бөлігі жəне майда үлбір
В) тасты емес, əлсіз тасты, орташа тасты, күшті тасты
С) валундық, галечниктік, ұсақталған тас
Д) кіші, орташа, ірі
Е) физикалық балшық, тұнба, шаң
21. Топырақтардың тастылық типіне байланысты бөлінуі:
А) қанқа бөлігі жəне майда үлбір

100
В) тасты емес, əлсіз тасты, орташа тасты, күшті тасты
С) валундық, галечниктік, ұсақталған тас
Д) кіші, орташа, ірі
Е) физикалық балшық, тұнба, шаң
22. Қандай фракцияның механикалық элементтері топырақтың су 
өткізгіштігін, кіші су сыйымдылығын жəне су көтерілуінің бол-
мауын анықтайды?
А) құм
В) шаң
С) тас
Д) тұнба
Е) қиыршық тас
23. Қандай фракцияның механикалық элементтері топырақтың 
жеңіл шаңдылығын, кіші су сыйымдылығын жəне тығыздануға 
қабілетін анықтайды?
А) құм
В) шаң
С) тас
Д) тұнба
Е) қиыршық тас
24. «Механикалық анализ – …» түсінігін жалғастыр:
А) физикалық балшық пен физикалық құмның арақатынасы
В) механикалық элементтерді саналық анықтау
С) механикалық элементтер фракцияларының топырақта немесе 
жыныста салыстырмалы мөлшері 
Д) механикалық элементтерді сапалық анықтау
Е) қанқа бөлігі мен майда үлбірдің арақатынасы
25. Топырақ пен жыныстардың механикалық құрамының бірінші 
классификациясының авторы:
А) Н. М. Сибирцев 
В) Н. А. Качинский
С) В. В. Докучаев
Д) В. В. Добровольский
Е) В. Р. Вильямс

101
26. Топырақ пен жыныстардың механикалық құрамының қазіргі 
кең таралған классификациясының авторы:
А) Н. М. Сибирцев
В) Н. А. Качинский
С) В. В. Докучаев
Д) В. В. Добровольский
Е) В. Р. Вильямс
27. Н. А. Качинский бойынша топырақ пен жыныстардың 
механикалық құрамының қазіргі классификациясының негізі:
А) физикалық балшық пен физикалық құмның арақатынасы
В) механикалық элементтерді саналық анықтау
С) механикалық элементтер фракцияларының топырақта немесе 
жыныстағы салыстырмалы мөлшері
Д) механикалық элементтерді сапалық анықтау
Е) қанқа бөлігі мен майда үлбірдің арақатынасы
28. Құмды топырақтың механикалық қасиетін жақсартудың 
мүмкін жолы:
А) ақтау
В) органикалық тыңайтқыштарды енгізу
С) жырту
Д) құмдау, органикалық тыңайтқыштарды енгізу
Е) балшықтау
29. Балшықты топырақтың механикалық қасиеттерін жақсар-
тудын мүмкін жолы:
А) ақтау
В) органикалық тыңайтқыштарды енгізу
С) жырту
Д) құмдау, органикалық тыңайтқыштарды енгізу
Е) балшықтау
30. Механикалық құрамы бойынша жеңіл топырақтардың сипат-
тамасы:
А) өсімдіктер үшін гумуспен жəне қорек элементтерімен кедей; 
жел эрозиясына ұшыраған;
В) өсімдіктер үшін гумуспен жəне қорек элементтерімен кедей; 
тығыздығы, жабысқағы жоғары;

102
С) өсімдіктер үшін гумуспен жəне қорек элементтерімен кедей; 
жел эрозиясына ұшыраған; тығыздығы, жабысқақтығы жоғары;
Д) əлсіз сіңіру қабілеті; жел эрозиясына ұшыраған; тығыздығы, 
жабысқақтығы жоғары;
Е) жоғары байланыстылығы мен су сыйымдылығы; əлсіз сіңіру 
қабілеті; тығыздығы, жабысқақтығы жоғары; əлсіз су сыйымдылығы, 
қолайсыз ауа жəне жылу режимі

жүктеу/скачать 5,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: