Қысқа мерзімді қаржы инвестициялары бойынша шоттар

109

2

Сатып алу жəне 

номиналды 

бағасының 

айырмасының 

есептен шығарылуы: 

шығын (сатып алу 

жəне номиналды 

бағасының 

айырмасы)

5210 Есепті 

жылдың қаржылық 

нəтижесі

1120 Қысқа мерзімді қаржы 

инвестициялары

3

Сатып алу жəне 

номиналды 

бағасының 

айырмасының 

есепке алынуы: 

пайда (номиналды 

бағасы мен сатып 

алу бағасының 

айырмасы)

1120 Қысқа 

мерзімді қаржы 

инвестициялары

5210 Есепті жылдың қаржылық 

нəтижесі

5.2-кесте

Ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары бойынша шоттар байланысы

№

Операция мазмұны

Дт

Кт

1

Бюджеттік 

бағдарламалар 

əкімшісінің ұзақ 

мерзімді қаржы 

инвестицияларын сатып 

алуы

2120 Ұзақ 

мерзімді қаржы 

инвестициялары

1080.1090 Республикалық  

(Жергілікті) бюджеттен 

қаржыландырылатын 

мемлекеттік мекеменің 

міндеттемелері бойынша 

жеке қаржыландыру 

жоспарына сəйкес 

міндеттемелерін қабылдауға 

арналған жоспарлы 

тағайындаулары

2

Квазимемлекеттік 

сектордың 

субъектілерінің 

жарғылық қорын 

толтыру 

2120 Ұзақ 

мерзімді қаржы 

инвестициялары

1080.1090 Республикалық  

(Жергілікті) бюджеттен 

қаржыландырылатын 

мемлекеттік мекеменің 

міндеттемелері бойынша 

жеке қаржыландыру 

жоспарына сəйкес 

міндеттемелерін қабылдауға 

арналған жоспарлы 

тағайындаулары

110

Өзіндік құн бойынша есепке алу əдісі өздігінен инвестициялар өзіндік құн 

бойынша танылатын инвестицияларды есепке алу əдісін білдіреді. Бюджеттік 

бағдарламалар əкімшісі ол (инвестор ретінде) инвестициялау күнінен бастап 

туындайтын, инвестициялар объектісінің жиналған таза табысынан бөлу ала-

тын дəрежеде инвестициялардан алынатын кірісті таниды [5.2-сызба].

5.2-сызба

 

Ԕɚɪɠɵɥɵԕ ɢɧɜɟɫɬɢɰɢɹ 

Ԥɞɿɥ ɛɨɣɵɧɲɚ 

Ԥɞɿɥԕԝɧɦɟɧ 

ɟɫɟɩɬɟɥɟɬɿɧ 

(ɚɤɰɢɹɥɚɪ) 

ɂɧɜɟɫɬɢɰɢɹɧɵ 

ɬԧɥɟɭɝɟ 

ɞɟɣɿɧɝɿ 

ԝɫɬɚɥɵɦɞɚɪ 

Ȼɟɪɿɥɟɬɿɧ 

ԕɚɪɵɡɞɚɪ 

ɋɚɬɵɥɭԑɚ 

ɚɪɧɚɥԑɚɧ (ԧɡɝɟ 

ԕԝɧɞɵ 

ԕɚԑɚɡɞɚɪ) 

Ԧɡɿɧɞɿɤ 

ԕԝɧɵ 

ɧɟɦɟɫɟ 

ԛɥɟɫɬɿɤ 

ԕɚɬɵɫɭɵ 

ɛɨɣɵɧɲɚ 

Ⱥɦɨɪɬɢ-

ɡɚɰɢɹɥɵԕ 

ԕԝɧɵ 

ɛɨɣɵɧɲɚ 

Ⱥɦɨɪɬɢ-

ɡɚɰɢɹɥɵԕ 

ԕԝɧɵ 

ɛɨɣɵɧɲɚ 

Ԥɞɿɥ ԕԝɧɵ 

ɛɨɣɵɧɲɚ 

(ɤɚɩɢɬɚɥ) 

Үлестік құралдар бойынша дивидендтер жəне мемлекеттік кəсіпорындар-

дың таза табысы бір бөлігінің аударымдары төлемді алуға құқық белгіленгенде 

активтерді басқарудан түсетін кірістер есебіне жатады жəне бюджет кірістері 

болып табылады.

Үлестік құнды қағаздарға дивидендтер сатып алғанға дейінгі таза кірістен 

жарияланса,  олар  бағалы  қағаздардың  алғашқы  құнынан  шегеріледі.  Сатып 

алғаннан кейін таза кірістен жарияланған ақшалай дивидендтердің бір бөлігі 

дивидендті  кірістер  ретінде  танылады,  сондай-ақ  активтерді  басқарудан 

түсетінкірістеріне есебінен жатқызылады жəне бюджет кірістері болып табы-

лады.

111

Бюджеттік  бағдарламалар  əкімшісі  дивидендтер  мен  инвестиция 

нысандарының таза кірісі бір бөлігінің төлемдерін есептеуді мынадай жазба-

мен  көрсетеді: 1250 «Алынуға  тиісті  қысқа  мерзімді  сыйақылар»  шотының 

дебеті жəне 6210 Сыйақылар бойынша кірістер шотының кредиті, бір мезгілде: 

7120 «Бюджетке төленетін төлем бойынша шығыстар» дебеті жəне 3133 «Өзге 

операциялар бойынша бюджет алдындағы қысқа мерзімді кредиторлық бере-

шек» қосалқы шотының кредиті [5.3-кесте].

5.3-кесте 

Қаржылық салымдар бойынша шоттар байланысы

№

Операция мазмұны

Дт

Кт

1

Қаржылық салымдар 

бойынша кірістерді 

есепке алу

1250 Алынуға тиісті 

қысқа мерзімді 

сыйақылар

6210 Сыйақылар бойынша 

кірістер

2

Бюджетке тиесілі 

кірістер сомасына бір 

уақытта екінші жазу 

беру

7120 Бюджетке 

төленетін төлем 

бойынша шығыстар

3133 Өзге операциялар 

бойынша бюджет 

алдындағы қысқа 

мерзімді кредиторлық 

берешек

3

Активтердің əділ 

құнының көбеюі 

бойынша кірістерді 

есепке алу

1120 Қысқа 

мерзімді қаржы 

инвестициялары 

(əділ құны бойынша 

есептелетін)

2120 Ұзақ 

мерзімді қаржы 

инвестициялары 

6310 Əділ құнның 

өзгеруінен түсетін 

кірістер

Үлестік қатысу əдісі квазимемлекеттік сектор субъектілеріне инвестиция-

ларды  есепке  алу  əдісі,  оған  сəйкес  инвестициялар  алғашқыда  іс  жүзіндегі 

шығындар  бойынша  ескеріледі,  содан  кейін  инвестициялардың  баланстық 

құны сатып алу күнінен кейін инвестициялар нысанының пайдасында немесе 

шығынында инвестордың үлесін тануды көрсете отырып ұлғайтылады немсе 

азайтылады.  Инвестициялар  объектісінің  пайдасында  немесе  шығынындағы 

инвестор үлесі инвестордың ағымдағы жылғы қаржы нəтижесінде танылады.

Бюджеттік  бағдарламалар  əкімшілері  инвестициялар  нысанының  пайда-

сында (шығынында) қатысу үлесін мынадай жазбалармен көрсетеді:

 

– пайда  үлесі: 2120 «Ұзақ  мерзімді  қаржы  инвестициялары»  шотының 

дебеті жəне 6220 «Активтерді басқарудан алынатын өзге де кірістер» шотының 

кредиті бойынша, 

112

 

– шығындар  үлесі: 7320 «Активтерді  басқару  бойынша  өзге  шығыстар» 

шотының дебеті жəне 2120 «Ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары» шотының 

кредиті бойынша. 

Егер  инвестицияны  санының  шығындарындағы  инвестордың  үлесі 

инвестициялардың  баланстық  құнына  тең  болса  немесе  асса,  онда  инвестор 

есептілікке өзінің болашақ шығындарының үлесін қосуды тоқтатады. 

Егер  нəтижесінде  инвестициялар  нысаны  өз  есептерінде  пайда  көрсетсе, 

инвестор өз пайдасын көрсетуді танылмаған шығындар үлесіне тең болғаннан 

кейін ғана қалпына келтіреді. 

Инвестиция нысанынан алынған  кірісті көрсету мынадай жазбамен жүзеге 

асырылады:

1250 «Алынуға тиісті қысқа мерзімді сыйақылар»  шотының дебеті жəне 

2120 «Ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары» шотының кредиті. 

Əділ  құн  бойынша  қаржы  инвестицияларын  есепке  алу  кезінде  белсенді 

нарықтағы олардың нарықтық белгіленген бағасы қаржы инвестицияларының 

əділ  құны  болып  табылады.  Мысалы,  төмендегідей  шоттар  байланысы 

құрылады: [5.4-кесте].

5.4-кесте

жүктеу/скачать 8,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: