Мѕтінді  ені бойынша туралау

326

Мѕтін теруде ќаріпті љзгерту

1. Tиісті ќаріп пішімін тањдау,  мѕтін теру батырмасы.

2. Ашылѓан Ќаріп (Шрифт) тізімінде жања  ќаріпті тањдау батырмасы.

3. Ќаріп љлшемі (Размер шрифта) терезесінде басќа љлшем тањдау батырмасы.

4. Мѕтін теруді  жања љлшеммен жалѓастыру батырмасы.

5. Ќаріпті жѕне оныњ љлшемін бастапќы ќалыпќа келтіру батырмасы.

Мѕтін  теруде  ќаріпті  љзгерту

Ms Word 97 мѕтіндік процессоры  ќаріптерініњ ѕртџрлі нђсќаларын

пайдаланып, мѕтін тер

1

 4

       5

2

3

Ms Word 97 мѕтіндік  процессоры  ќђжатында

Колонтитулдар  даярлау

Жоѓарѓы  колонтитул  даярлау

1. Тџр(Вид) мѕзірініњ Колонтитулдар (Колонтитулы)  пунктін тањдањыз.

2. Жоѓарѓы (Верхний) колонтитул  жолына мѕтін енгізу ќажет.

3. Колонтитулдар панелініњ батырмаларымен ќосымша мѕліметтер енгізу ќажет.

4.  Жабу  (Закрыть)  батырмасына  “тышќан”  манипуляторыныњ  курсор

кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шертіњіз.

 -уаќыт

 -бет параметрлері

-бет нљмірі

 -дата

327

Тљменгі  колонтитулды  даярлау

1. Тџр(Вид) мѕзірініњ Колонтитулдар (Колонтитулы)  пунктін тањдањыз.

2. Тљменгі/Жоѓарѓы (Нижний/Верхний) колонтитул батырмасына “тышќан”

манипуляторыныњ курсор   кљрсеткішін ќойып,  сол жаќ батырмасын  шертіњіз.

3. Тљменгі (Нижний) колонтитул  мѕтінін енгізіњіз.

4. Ќосымша параметрлерді орнатыњыз.

5.  Жабу  (Закрыть)  терезесінде  “тышќан”  манипуляторыныњ  курсор

кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шертіњіз.

Ms Word 97 мѕтіндік  процессоры  ќђжатында    мѕтін  іздеу

Мѕтін іздеу

1. Ќажетті мѕтінді табу џшін  іздеу шектелетін мѕтін фрагментін ерекшелеу ќажет.

2. Тџзету(Правка) мѕзірініњ Табу (Найти) командасын тањдањыз.

3. Табу (Найти) жолында іздеу жолын   орнату ќажет.

4. Іздеудіњ басќа да параметрлерін орнатыњыз.

5. Іздеуді жалѓастыру (Найти далее) батырмасына “тышќан” манипуляторыныњ

курсор кљрсеткішін    ќойып, сол жаќ батырмасын  шерту ќажет.

3

     4

328

Мѕтін алмастыру

1. Ќажетті мѕтінді алмастыру џшін  іздеу шектелетін мѕтін фрагментін ерекшелеу

ќажет.

2. Тџзету(Правка) мѕзірініњ Алмастыру(Замена)  командасын тањдањыз.

3. Алмастыру(Замена) батырмасын шертіњіз.

4. Табу (Найти) ќатарында ќажетті мѕтінді,  Алмастыру(Замена) терезесінде

алмастыратын мѕтінді енгізіњіз.

5. Табудыњ басќа да параметрлерін орнату ќажет.

6.  Табуды  жалѓастыру  (Найти  далее)  батырмасына  “тышќан”

манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып,  сол жаќ батырмасын шерту ќажет.

4

5

6

329

MS Word 97  мѕтіндік  процессорында    ќђжатты  аш

 

2 

3 

4 

Даяр  ќђжатты  ашу

1. Аспаптар панелініњ Ашу(Открыть) батырмасына “тышќан” манипулято-

рыныњ курсор кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын  шерту ќажет.

Ашу (Открыть) батырмасы

2. Экранда пайда болѓан сђхбаттасу терезесініњ Бума (Папка) тізімінде ашы-

луѓа тиісті файл орналасќан буманы тањда.

3. Ќђжат атында жѕне Ашу (Открыть) батырмасына “тышќан” манипулято-

рыныњ курсор кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шерту ќажет (4).

330

 

2 

3 

4 

Даяр  ќђжатты  саќтау

1.  Аспаптар  панелініњ  Саќтау(Сохранить)  батырмасында  “тышќан”

манипуляторыныњ сол жаќ пернесін шерт

Саќтау(Сохранить)  батырмасы

2. Ашылѓан Бума (Папка) тізімінде файл  саќталуѓа тиісті буманы тањдањыз.

3. Файл аты (Имя файла) жолында ќђжаттыњ атын енгізіњіз. 255 символѓа

дейін ќабылданады.

4.Саќтау  (Сохранить)  батырмасына  “тышќан”  манипуляторыныњ  курсор

кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шерту ќажет. (4)

331

Ќђжатќа  пароль  орнату

1. Сервис мѕзірініњ Параметрлер (Параметры) командасын тањда.

2.  Саќтау  (Сохранить)  параѓына  “тышќан”  манипуляторыныњ  курсор

кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шерту ќажет.

3. Тиісті файлѓа пароль енгізіп, бекітіњіз.

4. Тиісті ќђжатќа енгізуге рђќсат етілетін љзгерістерді белгілеп, бекітіњіз.

5. ОК батырмасына “тышќан” манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып,

сол жаќ батырмасын шертіњіз.

MS Word 97  мѕтіндік  процессорында    ќђжатќа  енуді

 

2 

5 

3 

4 

332

 

4 

3 

5 

6 

Ќђжатты  ќорѓау

1. Ќђжат даярлап, саќтау ќажет.

2. Сервис мѕзірініњ Ќорѓауды орнату (Установить защиту) командасын тањдау

ќажет.

3. Ќђжатќа енгізуге рђќсат етілетін љзгертулер тџрін белгілењіз.

4. Тиісті парольді  енгізу ќажет.

5. ОК батырмасына “тышќан” манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып,

сол жаќ батырмасын шерту ќажет.

6.  Ќђжатќа  орнатылѓан  парольді  бекітіп.  Парольді  ќайталап,  енгізіњіз.  ОК

батырмасына “тышќан” манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып, сол жаќ

батырмасын шертіњіз.

7. Ќђжатты саќтау ќажет.

333

MS Word 97 мѕтіндік  процессорында    кестелермен  жђмыс

Кесте  даярлау

1.  Курсорды  ќђжаттыњ  кесте  кірістірілетін  жеріне  орнату  ќажет.

Стандартты аспаптар панелініњ Кесте џстемелеу (Добавить таблицу)

батырмасында “тышќан” манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып,

сол жаќ батырмасын шерту ќажет.

2.  “Тышќан”  манипуляторыныњ  сол  жаќ  батырмасыныњ  басулы

кџйінде  ќажетті баѓандар мен жолдар санын тањдау ќажет.

3.“Тышќан” манипуляторыныњ сол жаќ батырмасын босатыњыз.

4.  Кестеніњ  кез  келген  бљлігінде  “тышќан”  манипуляторыныњ

курсор кљрсеткішініњ оњ жаќ  батырмасын шерту ќажет.

5.  Жанама  мѕзірдіњ  Кесте  автопішімі  (Автоформат  таблицы)

пунктін тањдањыз.

 

5 

4 

1 

2 

334

6  БЉЛІМ

 MS EXCEL 97  КЕСТЕЛІК  ПРОЦЕССОРЫ

6.1. Mіcrosoft Excel 97  кестелік  процессорыныњ

  жалпы  сипаттамасы

Электрондыќ кестелердегі мѕтіндік мѕліметтерді, сандыќ мѕндерді

жѕне формулаларды енгізуге, тџзетуге жѕне љњдеуге арналѓан ќолдан-

балы баѓдарламалар (Ms Excel 97, Lotus 1-2-3, Qua, Supercalc, Multіplan,

Суперплан, АБАК т.б.

) -  кестелік процессорлар деп аталады.

Кестелік процессорлардыњ негізгі ќызметі-кесте тџрінде берілген

аќпаратты љњдеу. Кесте тџрінде берілген аќпарат мысалы ретінде тљмен-

дегі мѕліметтерді алуѓа болады.

1     Кентербаева Ш.                 5

      5

4

       4,6

2     Рџстембеков Ж .                4

      3

4

       3,6

3     Шойбекова Ѕ .                   4

      4

3

       3,6

4     Маханбетова Г.                  5

      4

4

      4,3

5     Тлеуќабылова Д.                4

      4

5

      4,6

6     Жалишев А.                        3

      4

4

      3,6

7     Дџйсекулова С.                   4

      4

4

      4,0

8     Жолдыбаев Е.                     5

      4

5

      4,6

9     Мђхитдинова Ш.                4

      5

4

      4,3

10   Ќонысбекова М.                  5

      5

5

       5

Топтыњ орташа баѓасы         4,3           4,1

4,1

    4,15

ќ/с             Аты-жљні

Биология

Химия

Жоѓары

 математика

Орташа

баѓа

335

Кестелерді љњдеуде тљмендегідей ѕрекеттер орындалады:

1. Кестелерді ќђру жѕне оларѓа атау беріп, дискіде саќтау.

2. Саќталынѓан кестелерді ашу жѕне оларды љњдеу.

3. Кестеге жол/баѓан (ђяшыќ) џстемелеу.

4. Кестеден жолды/баѓананы (ђяшыќты) жою.

5. Жолдардыњ/баѓандардыњ (ђяшыќтардыњ) мазмђнын кљшіру (жыл-

жыту).

6. Ђяшыќтар мазмђнын љсу/кему реті бойынша сђрыптау.

7. Пайдаланушы ќђрастырѓан формулаларды (кестелік процессор-

дыњ дайын формулаларын) ќолданып, мѕліметтерді љњдеу.

8. Кесте мѕліметтері бойынша диаграмма ќђру жѕне оларды кестеге

орналастыру.

9. Кестеге графикалыќ объектілерді, (стандартты суреттер кітапха-

насынан суреттерді) орналастыру.

10. Кестелерді баспаѓа шыѓару.

Баѓдарламаны  іске  ќосу.  Ms Wіndows  операциялыќ  жџйесінде

Ms Excel 97  кестелік процессорын іске ќосу келесі ѕрекеттерді орын-

дау арќылы жџзеге асады:

 - “тышќан” (мышь)  манипуляторыныњ курсор кљрсеткішініњ  сол

жаќ батырмасын “Іске ќосу” (Пуск)  батырмасына  шерту ќажет;

-  экранда  пайда  болѓан  мѕзірде  “Баѓдарламалар” (Программы)

пунктін тањдау керек;

1.1 сурет. Mіcrosoft Excel 97  кестелік процессорын іске ќосу

Баѓдарламалар

(Программы)

пункты

Іске ќосу

(Пуск)

батырмасы

Microsoft Excel 97 кестелік

процессорын тањдау

336

-  келесі  мѕзірден  Mіcrosoft Excel кестелік  процессорын  тањдап,

“тышќан” (мышь)

 манипуляторыныњ курсор кљрсеткішініњ сол жаќ

батырмасын  шерту арќылы баѓдарламаны жџктеу іске асырылады.

Mіcrosoft Excel 97 кестелік процессорын іске ќосудыњ келесі тѕсілі

- жђмыс столындаѓы Mіcrosoft Excel жарлыѓына “тышќан” (мышь)

манипуляторыныњ курсор кљрсеткішініњ сол жаќ батырмасын жылдам

екі рет шерту арќылы  іске асырылады.

Баѓдарламаны  іске  ќосу  нѕтижесінде  Mіcrosoft Excel 97 кестелік

процессорын іске ќосќанда сандыќ тџрдегі кестелік мѕндермен жђмыс

істейтін электронды кестелік бос ќђжат терезесін кљресіз. (1.2- сурет)

 Кестелік процессор терезесініњ сыртќы тџрін баптау. Ms Excel

97 баѓдарламасын жџктегеннен кейін  1.2 суретте кљрсетілгендей тере-

зеніњ ќалыпты тџрі пайда болады. Біраќ оны Тџр(Вид) мѕзірініњ сѕйкес

пунктін тањдау арќылы љзгертуге, кейбір аспаптар панелін орнатуѓа

(алып  тастауѓа) (негізінде  “Стандартты” (Стандартная)    жѕне

“Пішімдеу” (Форматирование)  панелдері орнатылады) болады.

Сызѓышты (ќажетті масштабты) орнатуѓа/алып тастауѓа да болады.

Стандартты (Стандартная) аспаптар панеліндегі Масштаб эле-

менттерініњ тізімінен ќажеттісін тањдау арќылы масштабты тез љзгер-

туге болады.

Екпінді ђяшыќ   Екпінді ђяшыќтыњ адресі      Аспаптар панелі      Формула жолы

1.2 сурет. Ms Excel 97 кестелік процессоры терезесініњ жалпы ќђрылымы

Екпінді

 жђмыс

 параѓыныњ

 батырмасы

337

Экранды бљлу. Ms Excel 97 кестелік процессорында бір ќђжаттыњ

ѕртџрлі бљліктерініњ бір мезетте кљрініп тђруы џшін, жђмыс аймаѓын

екіге бљлуге болады.

Ѕрбір бљлік бір-біріне тѕуелсіз жылжытылады. Ѕр бљліктіњ љзіне

тиісті айналдыру жолаќтары болады. Ѕр бљлік терезесіндегі ќђжаттар-

ды тџзетуге (љзгерістер енгізуге) болады.

Терезеніњ жђмыс аймаѓын бљліктерге бљлу џшін тљмендегідей

ѕрекеттер орындалады:

- негізгі  мѕзірден Терезе (Окно)

→

Бљлу (Разделить) жарлыѓын тањ-

дау керек. Бђдан кейін, жђмыс аймаѓыныњ  ортасында кљлденењ жолаќ

пайда болады. Оны ќажетті орынѓа ќойып, “тышќан”(мышь) мани-

пуляторыныњ курсор кљрсеткішініњ сол жаќ батырмасымен бекітуге

болады;

-  бљліктерді  алып  тастау  џшін,  негізгі  мѕзірдіњ  Терезе(Окно) 

→

Бљліктеуді алып тастау (Снять разделение) жарлыѓы тањдалады.

Ќђжаттыњ бір терезесінен екіншісіне љту, пернелік таќтадан 

пернесін басу арќылы орындалады (“тышќан” (мышь) манипулято-

рыныњ  курсор  кљрсеткішініњ  белгісі  ќажетті  терезеге  ќойылып,  сол

жаќ  батырмасы  шертіледі).  Бљліктер  љлшемін  љзгертуде  “тышќан”

(мышь)

 манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші бљліктеу жолаѓына ор-

натылып, жања орынѓа  “тышќан” (мышь) манипуляторыныњ сол жаќ

батырмасыныњ басулы кџйінде  жылжытылады.

Электрондыќ кесте тіктљртбђрышты матрица тѕрізді нљмірленген

ђяшыќтардан тђрады.

Ms Excel 97  кестелік процессорыныњ ќђжаты  жђмыс  кітабы  деп

аталады. Жђмыс кітабы бір (бірнеше) кестелік ќђрылымнан тђратын

жђмыс параќтарынан ќђралѓан. Ms Excel 97 кестелік процессорыныњ

тек бір параѓы ѓана экранда кљрініп тђрады. Ѕрбір жђмыс параѓыныњ

атауы  болады. Ќђрылѓан жђмыс кітабындаѓы  ѕртџрлі жђмыс параќта-

рына экранныњ тљменгі жаѓына орналасќан параќ аттарыныњ батырма-

сы арќылы љтуге болады. Жђмыс параќтарыныњ атын љзгерту џшін,

“тышќан”(мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін жђмыс па-

раѓыныњ  батырмасына орналастырып, “тышќан”(мышь) манипуля-

торыныњ сол жаќ батырмасын екі рет шертіп, ќажетті атты енгізу

(“тышќан”(мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін  жђмыс

параѓыныњ жарлыѓына орналастырып, оњ  жаќ батырмасын бір рет

шерткенде пайда болатын жанама мѕзірдіњ  Атын љзгерту (Переиме-

новать) жарлыѓын орындау арќылы орындалады.

338

Ќатар орналасќан жђмыс параќтарын ерекшелеу џшін тљмендегі

ѕрекеттер орындалады:

-  бірінші  параќќа  “тышќан”(мышь)  манипуляторыныњ  курсор

кљрсеткіші ќойылып, сол жаќ батырмасы бір рет шертіледі;

  -  пернесініњ басулы кџйінде “тышќан”(мышь) манипу-

ляторыныњ курсор кљрсеткіші ерекшеленуге тиісті жђмыс параќтары-

ныњ соњѓысыныњ жарлыѓында ќойылып, сол жаќ батырмасы бір рет

шертіледі.

Ќатар орналаспаѓан жђмыс параќтарын ерекшелеу џшін <Ctrl> пер-

несініњ басулы кџйінде, “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ курсор

кљрсеткіші ќажетті параќтардыњ атауларын кљрсететін батырмаларына

ќойылып, сол жаќ батырмасы бір рет шертіледі.

6.2 Ђяшыќтар жѕне олардыњ адрестері

Электрондыќ  кесте  баѓаналар  мен  жолдардан  тђрады.  Баѓаналар

латын ѕріптерімен (А, В, С, АА, ІV…) (олардыњ  комбинацияларымен),

жолдар сандармен белгіленеді. Жђмыс параѓындаѓы баѓандар саны 256,

жолдар саны 65536 болады.

Ќатарлар мен баѓандардыњ ќиылысында орналасќан тіктљртбђрыш-

тар Ђяшыќтар(Ячейки) деп аталады. Ѕрбір ђяшыќтыњ љзі орналасќан

баѓана аты мен баѓана нљмірінен тђратын адресі болады. Мысалы: А

баѓанасы мен 5-ші жолдыњ ќиылысында орналасќан ђяшыќ адресі А5.

Ђяшыќ  адресін  кљрсету  пішімі  (форматы)  сілтеме  деп  аталады.

Экрандаѓы курсор электрондыќ кестеніњ бір торын кљрсетіп тђрады.

Курсор орналасќан ђяшыќ - екпінді ђяшыќ деп аталады.

Ђяшыќты екпінді ету “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ курсор

кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын бір рет шерту арќылы (кур-

сорды  басќару  пернелерініњ  кљмегімен)  орындалады.  Ђяшыќтаѓы

мѕндер басќа ђяшыќтаѓы мѕндерге ќатыссыз дербес енгізілген болса,

негізгі ђяшыќ деп, ал есептеу кљмегімен басќа ђяшыќтардаѓы мѕндер-

мен аныќталса ќосымша ђяшыќ деп аталады.

Ђяшыќтар диапазоны. Электрондыќ кестеде жеке ђяшыќпен  (блок

деп аталатын ђяшыќтар тобымен) жђмыс жасалады. Блок ретінде жол-

ды (жолдыњ бір бљлігін), баѓананы (баѓананыњ бір бљлігін), сонымен

бірге бірнеше жол мен баѓанадан ќђралѓан жђмыс параѓыныњ бљлігін

ќарастырамыз. Блок адресінде бастапќы жѕне соњѓы ђяшыќтарыныњ

адрестері кљрсетіліп, ќос нџкте “:” арќылы жазылады. Мысалы: А1:А10;

А4:С10 жѕне т.б.

339

Блокты  ерекшелеуде  тљмендегі  ѕрекеттердіњ  бірін  орындау

жеткілікті:

 -  пернесініњ басулы кџйінде курсорды басќару пернелерініњ

ќажеттісін басу ќажет;

- “Тышќан”(мышь) манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші ерекшеле-

нуге тиісті ђяшыќтардыњ бастапќысына орналастырылады. “Тышќан”

(мышь)  манипуляторыныњ  сол  жаќ  батырмасыныњ  басулы  кџйінде

курсор кљрсеткіші ќажетті баѓытта жылжытылып, сол жаќ батырма

босатылады.

- ќатар орналаспаѓан ђяшыќтарды ерекшелеуде “Тышќан” (мышь)

манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші ерекшеленуге тиісті ђяшыќтар-

дыњ бастапќысына орналастырылады. “Тышќан”(мышь)) манипуля-

торыныњ сол жаќ батырмасыныњ басулы кџйінде  курсор кљрсеткіші

ќажетті баѓытта жылжытылып,    пернесініњ басулы кџйінде  ке-

лесі блок ерекшеленеді (1.3 сурет).

Ms Excel 97 кестелік процессорындаѓы есептеулер формула арќы-

лы жџргізіледі. Формула сандыќ тђраќтылардан (ђяшыќтаѓы сілтеме-

лерден жѕне математикалыќ амалдардыњ тањбалары мен байланысќан

Ms Excel 97 кестелік процессорыныњ функциясынан) тђрады. Ђяшыќќа

сілтемелерді ѕртџрлі жолдармен беруге болады. Формуладаѓы ђяшыќќа

сілтеме салыстырмалы тџрде жасалады.

   пернесініњ басулы кџйінде  келесі блок ерекшеленеді

1.3 сурет. Ђяшыќ блоктарын ерекшелеу

Ерекшеленетін

блоктыњ

бастапќы

ђяшыѓы

“Тышќан”

манипуляторы-

ныњ сол жаќ

батырмасыныњ

басулы кџйінде

курсор

кљрсеткіші

ќажетті баѓытта

жылжытылады

340

Салыстырмалы сілтеме (Относительная адресация) формуланы

кљшіру барысында келесі ђяшыќтардыњ адресі салыстырмалы тџрде

љзгеріп отырады. Мысалы: Н4, В2 жѕне т.с.с.

Абсолютті  сілтеме  (Абсолютная  адресация)  формуланы  кљшіру

кезінде ђяшыќтыњ адресі љзгермей сол кџйінде ќалады. Мысалы: ($H$4,

$С$5 т.с.с)

Аралас сілтеме (Смешанная адресация) ($H4, H$4) абсолютті жѕне

салыстырмалы  сілтемелерден  ќђралады.  Формуланы  тџзету  кезінде

сілтемелерді колдану тѕртібін љзгерту џшін, ђяшыќќа жасалѓан  сілте-

ме ерекшеленіп, пернелік таќтадан ?4 пернесі басылады.

Кџрделі есептеулер  жџргізуде (финанстыќ, статистикалыќ,  мате-

матикалыќ)  Ms Excel 97   функциясы    ќолданылады. Ms Excel97

кестелік процессорында функцияларды пайдалану ѕдістемесі тљмендегі

аныќталѓан технологияларды  саќтауды  талап  етеді:

1. Жђмыс  параѓыныњ жеке ђяшыќтарында   функцияда ќолданыла-

тын мѕндер  енгізіледі.

2.  Функция    шебері(Мастер  функции)    Орналастыру  (Вставка)

мѕзірініњ Функция жарлыѓын тањдау (аспаптар  панелініњ <f

x

> батыр-

масында  “тышќан”(мышь)  манипуляторыныњ  курсор  кљрсеткішін

ќойып, сол жаќ батырмасын шерту) арќылы іске ќосылады.

3. Функция тізімінде функция категориясыныњ толыќ тізбегі беріл-

ген. Терезеніњ тљменгі жаѓында ќысќаша синтаксис жѕне тањдап алын-

ѓан функцияныњ ќызметі туралы аныќтама алу мџмкіншілігі бар. Аныќ-

тама(Справка) батырмасында “тышќан”(мышь)

 манипуляторыныњ

курсор кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шерту арќылы кур-

сор кљрсеткіші орналасќан функция туралы аныќтама алуѓа бола-

ды. “Болдырмау”(“Отмена”) батырмасы функция шеберініњ жђмы-

сын тоќтатады. “Дайын”(Готово) батырмасы формула жолына тањ-

дап алынѓан функцияныњ синтаксистік  конструкциясын кљшіреді.

“Келесі”(“Далее”) батырмасы тањдап алынѓан функцияныњ сђхбат-

тасу терезесін ашады.

4. Тізімнен ќажет функцияны тањдау барысында экранда аргу-

менттерді енгізу сђхбат терезесі пайда болады. Ѕрбір функция џшін

мѕндердіњ  ќђрамы  жѕне  пішімдері  бойынша    аргументтер  тізімі

берілген.

5. Сђхбаттасу терезесініњ енгізу жолында аргументтердіњ мѕндері

орналасќан ђяшыќ адрестеріне сілтеме жасауѓа (аргумент мѕндерініњ

љзін енгізуге) болады.

341

6. Аргумент Ms Excel 97  кестелік процессорында ќђрылѓан басќа

функцияныњ  нѕтижесі  болса,  Функциялар  шеберініњ(Мастер  функ-

ции) аргументтер енгізу  жолыныњ алдына орналасќан  батырмасында

“тышќан”(мышь)

 манипуляторыныњ курсор кљрсеткішін ќойып, сол

жаќ батырмасын шерту арќылы есептеуді ђйымдастыруѓа болады.

7.  Функция  шеберініњ  (Мастер  функции)  жђмысын  тоќтату  џшін

“Болдырмау”(“Отмена”)  батырмасына  “тышќан” (мышь)  манипу-

ляторыныњ курсор кљрсеткіші ќойылып, сол жаќ батырмасы шерті-

леді.

8.  Аргументтерді  енгізуді  аяќтау  жѕне  есептеу  “Дайын”  (“Гото-

во”)  батырмасында  “тышќан”(мышь)  манипуляторыныњ  курсор

кљрсеткішін ќойып, сол жаќ батырмасын шерту арќылы орындалады.

9. Формула “=” белгісінен басталып, функцияныњ аты жазылады

жѕне  жаќша  ішіне  аргументтер  тізбегі  кљрсетіледі.  Аргументтер “,”

(“;”) белгілерімен ажыратылып жазылады.(1.4 - сурет)

1.4  сурет. Ms Excel 97  кестелік процессорында формула енгізу

Формула жолы

Формула енгізетін ђяшыќ                                   Формула “=” белгісінен басталады

342

6.3. Ms Excel 97 кестелік процессорындаѓы  сценарий диспетчері

Сценарий диспетчері кљмегімен ѕртџрлі моделдер џшін “Не-Егер”

(Что-Если)  талдау  процесін  ќарапайым  тџрде  автоматтандыру

жеткілікті.  Сценарий  диспетчері  кљмегімен  енгізілген  мѕндер

мѕліметініњ  љзгермелі  ђяшыќтар  деп  аталатын  топтамасын  (набор)

ќђруѓа болады.

Сценарий – љзгермелі ђяшыќтар мѕндерініњ атаулы жиыны. Функ-

ция аргументтері болатын ђяшыќтар џшін ѕртџрлі мѕндер беруге бола-

ды. Аѓымдыќ жђмыс параѓы џшін Сервис

→

Сценарий жарлыѓы сце-

нарий диспетчерініњ сђхбаттасу терезесін ашады. Сценарийлер (Сце-

нарий) сђхбаттасу терезесінде аѓымдыќ жђмыс параѓыныњ сценарий-

лер тізімі кљрсетіледі. Біріктіру (Объединить) батырмасын басу арќылы

ашыќ кітаптарды (аѓымдыќ жђмыс параѓыныњ басќа параѓында) орна-

ласќан сценарийлерді біріктіруге болады. Жања сценарий ќђру џшін

<Џстемелеу> (Добавить) батырмасында “тышќан” (мышь)

 манипу-

ляторыныњ сол жаќ батырмасы шертіліп, экранда сђхбаттасу терезесі

пайда болады.

Сценарий аты (Названия сценария) жолында 255 белгіден аспай-

тын символдар тізімінен ќђралѓан жања сценарий аты енгізіледі. Ес-

керту (Примечание) терезесінде тџсініктемелік сценарий ретінде мѕн

жазуѓа болады. Мђнда пайдаланушыныњ аты мен сценарийдіњ ќђрылу

кџні жазылады. Пайдаланушыныњ атын Сервис

→

Параметрлер (Па-

раметры) 

→

Общие(Жалпы)  жарлыѓыныњ  кљмегімен  Пайдаланушы

аты (Имя пользователя) жолында љзгертуге болады. Љзгертуге тиым

салу  (Запретить  изменение)  ауыстырып/ќосќышыныњ  кљмегімен

ђяшыќтар мѕндерініњ тџзетілуіне ќорѓаныс орнатуѓа болады. Жасыру

(Скрыть) ауыстырып/ќосќышы сценарийлер тізімінде ќажетті сцена-

рийлерді кљрінбей тђратын етуге мџмкіндік береді. ОК батырмасын

шерткенде  љзгермелі ђяшыќтарѓа мѕн енгізу џшін сђхбаттасу терезесі

ашылады. Сценарий диспетчері сђхбаттасу терезесінде аныќталѓан сце-

нарий бойынша љзгермелі ђяшыќтар мѕнін алмастырудыњ нѕтижелерін

кљру џшін тізімніњ Сценарий аты (Имя сценария) бљлімі тањдалып,

Шыѓару (Вывести)  батырмасы шертіледі. Ms Excel 97 кестелік про-

цессоры сценарийдіњ љзгермелі ђяшыќтарыныњ мѕндерін алмастыруды

орындауды жѕне функция мѕні џшін есептеу жџргізеді. Барлыќ љзгер-

істер (функциялар, сценарийдіњ љзгермелі ђяшыќтарыныњ сілтемелері,

жања нѕтижелер) жђмыс параѓыныњ ђяшыѓында бейнеленеді.

343

Жабу (Закрыть) батырмасы соњѓы љзгерістерге ќатысты сценарий

мѕндерін љзгермелі ђяшыќтарда саќтай отырып, диспетчер сценарийі

терезесінен шыѓуды ќамтамасыз етеді.

Есеп беру (Отчет) батырмасы сценарий бойынша есеп дайындауѓа

арналѓан. Есеп беру(Отчет) батырмасын шерткенде, нѕтижелік есеп

типін тањдау џшін сђхбаттасу терезесі пайда болады. Нѕтиже ђяшыќ-

тары (Ячейки результатов) жолында мѕндері сценарийдіњ љзгермелі

ђяшыќтарына тѕуелді ђяшыќ адрестері кљрсетіледі. Есептіњ екі тџрі

пішімделеді.

Сценарий нѕтижесі ѕрбір сценарий џшін љзгермелі ђяшыќтар ќђра-

мын жѕне тањдалѓан нѕтижелік ђяшыќтар мѕндерімен берілген кестелік

есеп. Љзгермелі ђяшыќтаѓы алмастыру мѕндері нѕтижелерініњ еркін

кестесі  жѕне алмастыру нѕтижелері есептелінуі.

6.4. Ms Excel 97 кестелік процессорындаѓы бизнес – талдау

аќпараттыќ технологиясы

Бизнес  анализдіњ  мѕселелерін  шешу  сђрыптауды(сортировка),

сџзгіден(фильтрация) љткізуді  жѕне электрондыќ кестедегі мѕлімет-

терді пайдаланып есеп беру џшін берілген шартты ќанаѓаттандыратын

экономикалыќ есептеулер жџргізу џшін аќпараттыќ технологияны ќол-

дануды талап етеді.

жүктеу/скачать 3,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: