в. Үлкен ми сыңарларының сагиталды MRLs

268
4 бөлім. Бастың клиникалық анатомиясы
*
С
Ч
0
л
• 
Ш Л
f . .
*
RCA 
« To
Г >
V
і #
IN
т^СТҒі т /
* ■
A
"V 
«
-r_ *
4
, >
pv > J игA
»r- P’CA
-V A
4.13 г. Үлкен ми сыңырларының фронталды MRLs

Клиникалық анатомия
269
a. cerebri- 
posterior
a. basilaris'
gyrus postcentralis
sulcus centralis
gyrus precentralis
a. cerebri anterior
a. cerebri media 
a. meningea media 
(r. frontalis)
'а ^
m eningea media 
'(r. parietaiis)
;sinus cavernosus
a. meningea 
media
a. carotis externa 
a. carotis interna
a. carotis communis
a. vertebralis
4.14. Бас қорабы мен мидың топографиялық схемасы 
(Р. Кренлейн және С.С. Брюсова бойынша)

270
4 бөлім. Бастың клиникалық анатомиясы
m. auricularis 
superior et anterior
•musculus 
vena 
ДЦ
nodi lymphatici] 
nervus 
1
arteria
m. zygomaticus 
major
auricularis
posterior
glandula
parotidea
n. auricularis
magnus
v. jugularis
externa
n. auriculotemporalis
a. temporalis
nporan
mcialis
m. orbicularis
a. facialis
transversa
ductus parotideus
n. buccalis
m. buccinator
m. depressor 
anguli oris
a. facialis
v. facialis
4.15. Бет аймақтары.
Беттің бүйір аймағының беткей ағзалары.

Клиникалық анатомия
271
pterygoideus
lateralis'
v. facialis
cavum na
m. pterygoideus 
medialis^
m. tensor veli 
palatini 
m. levator veil 
palatini
n. mandibulari: 
cavum pharyngi;
corpus adiposum 
buccae
m. masseter 
m. temporalis
a. 
carotis interna 
fascia stylopharyngea
lig. sphenomandibularj
v. jugularis interna
a. maxillaris 
fascia parotidea
a. temporalis 
superficialis
v. retromandibularis
a. carotis externa
Pf I 
m. digastricus [
(venter posterior))
processus m astoideusm sternocleidomastoideus
4.16. Беттің май-шел кеңістіктерінің өзара байланысы

272
4 бөлім. Бастың клиникалық анатомиясы
a. carotis externa
meatus
r. auricularis 
n. vagi
n. facialis
. auriculotemporalis; 
rr. secretoriores
styloideus; 
m. styloglossus
n. digastricus 
processus 
transversus atlantis
venter posterior 
m. digastrici
n. accessorius 
. jugttlaris interna
n .va g u s 
a. carotis interna
r. sternocleidomastoideus 
a. occipitalis
m. stylohyoideus
-glossopharyngeus
a. pharyngealis 
— ascendens
angulus
mandibularis 
a. carotis 
externa
hypoglossus
a. carotis 
externa
ansa cervicalis superior
discus articularis 
articulationis 
tem porom andibularis
4.17. Төменгі жақ артындағы шұңқыр ағзалары

. 
m
a
x
il
la
r
is
Клиникалық анатомия
273
4.18 а. Бет терісіне үшкіл нервтің тармақтарының проекциясы
і. 
ophta
talmic
us

274
4 бөлім. Бастың клиникалық анатомиясы
n . m a x i l l a r i s
n . e t a . 
in f r a o r b it a lis
n . a l v e o l a r i s
s u p e r i o r p o s t e r io r
a . p a la t in a
J a m i n a p t e r y g o id e a
l a t e r a l i s
—
rr. g i n g i v a l e s
n . b u c c a l i s
n . p t e r y g o id e u s
m e d i a l i s
a . m a x i l l a r i s
m . b u c c in a t o r
-—
rr. g i n g i v a l e s
n n . t e m p o r a l e s
p r o f u n d e s
n . m a s s e t e r
t u b e r c u lu m
a r t i c u l a r e
n . m u s c u li 
_
p t e r y g o id e i la t e r a l i s
n . m a n d ib u la r is ' 1
a . m e n in g e a
m e d ia
n . a u r ic u lo t e jT ip o r a lis
c h o r d a t y m p a n i 
lig . s p h e n o m a n d i b u l a r e
a . m a x i l l a r i s
n . a l v e o l a r i s
in f e r io r
n . m y lo h y o id e u s
m . p t e r y g o id e u s
m e d ia lis
n . l in g u a lis
4.18 б. Беттің бүйір аймағының тереңдегі бөлімі

4.2
0. 
М
ұр
ы
н
 
қ
уы
сы
н
ы
ң
 
л
ат
ер
ал
ды
 
қ
а
б
ы
р
ға
сы
н
ы
ң
ар
те
р
и
я
л
ар
ы
 
м
ен
 
нер
втері.
/ / 
aa. palatinae minores 
(nferSo?li#IrgPeSste,iores
CD О
CD Q .
Ш
СЛ
3TCD
сл ?:■
ethmoidalis anterior
nn. olfactorii
a. ethmoidalis posterior
aa. sinus sphenoidalis
rr. nasales posteriores 
superiores laterales
nn. pterygopalatini
\
a. sphenopalatina 
ganglion pterygopalatinum 
n. canalis pterygoidei 
^ a 'c a n a lis pterygoidei 
aa. nasales posteriores laterales 
I n. palatinus anterior 
canalis palatinus major
\
DO
СЛ
К
ли
н
и
ка
лы
к;
ан
ат
ом
ия

276
4 бөлім. Бастың клинжалық анатомиясы
m a l l e o l u s l a t e r a l i s
m . t e m p o r a li s
т е р і а с т ы м а й ы
а п о н е в р о з а с т ы м а й ы
с а м а й д ы ң
т е р е ң д е г і м а й ы
а п о н е в р о з а р а л ы қ м а й ы
a . t e m p o r a li s p r o f u n d a
p o s t e r io r
a r c u s z y g o m a t i c u s
a . e t n . m a s s e t e r i c i -
с а м а й - қ а н а т м а й - ш е л і
a . m a x i l l a r i s
ш а й н а у - б ү л ш ы қ е т
а с т ы к е ң іс т ік
қ а н а т т а р а р а с ы н д а ғ ы
м а й - ш е л к е ң іс т іг і
п . lin g u a lis
m . m a s s e t e r
n . m a s s e t e r i c u s e t n . t e m p o r a l i s p r o f u n d u s
m . p t e r y g o i d e u s l a t e r a l i s
p l e x u s v e n o s u s f o r a m i n i s o v a l i s
I 
s i n u s c a v e r n o s u s
m a n d ib u la r is , 
^ c a r o t i s in t e r n a
t u b a a u d it iv a
t e n s o r i s v e li p a la t in i
m . t e n s o r v e l i p a la t in i
c a v u m p h a r y n g i s
жұтқыншақ маңы кеңістік
m . p t e r y g o id e u s m e d i a l i s
a . e t v . f a c i a l e s
g la n d u la s u b m a n d i b u l a r i s
қанаттар аралы қ шандыр 
p a la t u m m o lle
. c o n s t r i c t o r p h a r y n g i s
s u p e r i o r
t o n s i l l a p a la t in a
lin g u a
m . g e n i o g l o s s u s
_______________ a . lin g u a lis
І’ m. genioglossus, hvoqlossus 
' 
арасындағы ұлпа
ауыз құысы 
тұбі ұлпасы
m . m y lo h y o id e u s
а у ы з т ү б і м а й - ш е л і
m . d i g a s t r i c u s
т . g e n i o h y o i d e u s
4.21. Бастың май-шел кеңістіктерінің өзара байланысы

Клиникалық анатомия
277
Іріндік орны
Ағу
бағыты
Анатомиялық жолы
Таралу
аймағы
Самай — ңанат ж әне 
қанаттар аралық 
май ш елінің остеоф- 
легмоналары
Артқа
ж әне
жогары
Foramen spinosum, 
foramen ovale, fo­
ramen rotundum 
тесіктеріндегі 
a. 
meningea, media, n. 
mandibularis, n. m ax­
illaris 
арқылы
Бассүйегі
іш іне,
мидың ңатты 
қабығына 
эпидуралді 
кеңістік
Самай — ңанат ж әне 
қанаттараралың 
май ш елінің остеоф- 
легмоналары
Сыртңа
ңарай
A. maxillaris 
бойымен
Шықшыт 
безі қүндағы
Жүтңыншақ 
маңы кеңістіктен 
(ішкі жағынан- 
жүтқыншаң ж әне 
шықшыт безі, 
сыртынан — меди- 
алды қанаттәрізді 
бүлшықет)
Жоғары
ңарай
Шандырлар арасы- 
мен
Бассүйегі
негізіне
Жүтқыншақ маңы 
кеңістік
Төмен
қарай
Тіласты сүйек (
т. 
hyoglossus) 
бойымен
Ауыз түбіне 
қарай
Жүтқыншаң 
маңы кеңістіктің 
алдыңғы бөлігінен
Ішкі
жағына
қарай
A. v. palatina assen- 
dens 
бойымен таңдай 
бадамша бездерінен 
ірің дік таралу
Таңдай
аймағына
Жүтқыншақ 
маңы кеңістіктің 
алдыңғы бөлігінен
Сыртқы
жағына
қарай
Шықшыт безінің 
жүтқынш ақтық 
өсіндісі бойымен
Шыңшыт
безіне
Жүтқыншақ 
арты кеңістіктен 
жүтқыншаң пен 
омыртңа алды фас­
ция арасында
Төмен
ңарай
Шандырлар арасы- 
мен
Мойынның
ағзалар
артындағы
аймағына
Жүтқыншаң 
арты кеңістіктен 
жүтңыншаң пен 
омыртқа алды фас­
ция арасында
Артқа
қарай
Spatium vaso-nervo- 
гит 
арқылы іш кі 
үйқы артериясының 
қабырғасының 
өлі еттенуі немесе 
іш кі мойындырық 
венасының тромбозы 
кезінде
Кеуде
аралығының
алдына

278
4 бөлім. Бастың клиникалық анатомиясы
Іріңдік орны
Ағу
бағыты
Анатомиялың жолы
Таралу
аймағы
Жүтңыншаң 
арты кеңістіктен 
жүтңыншақ пен 
омыртңа алды фас­
ция арасында
Төмен
карай
Өңеш бойымен
Кеуде
аралығының
артына
4.9. Бассүйегінің және оның қүрамының 
топографиясы мен ңүрылысындағы кейбір 
ерекшеліктері
Бас п іш ін і әр тү р л і и ндекстерм ен ан ы ң тал ад ы , он ы ң іш ін д е не- 
гізгісі — бас сүйегі к ө р сетк іш і:
Е - 1 0 0
Ү
Е — көлденең диаметрі (төбе төмпек- 
тері арасындағы; Ү қаш ықтық);
Ү — ү зы н а бойлы қ д и ам етр, м ү р ы н н ы ң түбі (n a sio n ) мен ш үйде 
төмпегі (іп іо п ) арасы ндағы қ а ш ы ң т ы ң .
Егер индекс 75,9 ж ән е ол к ө р сетк іш тен төмен болса, онда ү зы н
бас (долихоцеф алды ), индекс 7 6 ,0 — 8 0 ,9 ар асы н д а болса —орта- 
ш а, (м езоцеф алды ), ал индекс 8 1 ,0 ж ән е ж о ғар ы болса д ом алаң бас 
(брахиоцеф алды ) болы п есептеледі.
Егер басты ң ми б ө л ігін ің көп ау м ағы е к і сы р т қ ы есту ж о л ы н
қосаты н с ы зы қ ты ң (linea b ia u ricu la ris) алд ы н д а орн аласса — фрон- 
ти п еталды , ал с ы зы ң ты ң ар ты н д а ж а т с а — о к ц и п етал д ы бас деп 
аталады .
В. 
Н. Ш евкун енко ж ән е он ы ң ш ә к ір т т е р і бас сүйегі мен оны ң 
бөліктерінің қ ү р ы лу е р е к ш е л ік т е р ін , тесіктер д ің іш к і ж ән е сы р тқы
негіздерде орн аласуы н , соны м ен бірге бас сүйегі мен м и д ы ң әр тү р л і 
бө л іктер ін ің арасы нд ағы бір-біріне с әй к е стіл ік те р ін ан ы ң тад ы . 
Бас сүйегін ің о к ц и п еталд ы п іш ін ін д е — м и д ы ң и ір ім д ер і мен сай- 
л ар ы көлденең, ал ф ронтопеталды п іш ін ін д е — олар т ік бағы тң а 
ж ақ ы н д ай д ы . А ла ж о л а қ дене (corpus s tr ia tu m ) долихоц еф алды
адам дарда брахиоц еф алды л ар ғ а қ а р аға н д а төм ен ірек орн аласады . 
Бас сүйегін ің н егізінде м ы н ад ай е р ек ш ел ік те р болады . Ж үты н у 
ойы ғы — деп атал аты н сы р тқы бас сүйегі н егізін ің о р таң ғы бөлігі

Клиникалық анатомия
279
долихоцеф алды ларда ұ зы н ш а келген болады , брахиоц еф алды лар- 
да енділеу болады . С онды ңтан ж ү т қ ы н ш а ң күм б езі мен т ү р ік ері- 
не ауы з ңуы сы ар қ ы л ы ж ету д о л и х о ц еф ал д ы лар д а оң ай болады , 
ал б рахиоц еф алды ларда м үры н ң уы сы ар ң ы л ы оңай ж етед і (П . А. 
Куприянов).
Бас сүйегін ің іш к і н егізін дегі ой ы ңтар б р ах и ц еф ал д ы л ар д а до- 
ли хоцеф алд ы ларға қ а р аға н д а тереңдеу болады . Б р а х и ц е ф ал д ы ­
ларда к іш і ң ан аттар д ы ң р ельеф і к ү р д ел і ж ән е о л ар д ы ң асты н дағы
ойы ңтар тереңдеу орн аласад ы , д о л и х о ц еф ал д ы лар д а — ң ан аттар
рельефі қар ап ай ы м ж ән е тай ы зд ау болады . Б р ах и ц еф ал д ы л ар д ы ц
м иш ы ғы д о л и х о ц еф ал д ы лар ға ң ар аған д а кө л ем д ір ек болады ж ән е 
көп ж ағд ай д а 1 мойы н о м ы р тң асы н ы ц доғасы нан томен түседі. Б ү л
мына ж ағд ай м ен байланы сты : б р ах и о ц еф ал д ы л ар м и ы н ы ц ү л к ен
цистернасы ң ы сқ а болады ж ән е оған п у н к ц и я ж асаған кезде ми- 
ш ы ңты ж ан ш ы п ж ән е олард ы ц там ы р л ар ы н заң ы м д ап алу мүм- 
кіндігі ж о ғар ы болады (П. А. К уприянов).
Қ атты ми қ а б ы қ ш асы н ы ң ж о ғар ғы саги тал д ы қ о й н ау ы бра­
хиоцеф алды ларда көбінесе қ а п т а л тө м п еш ік тер і бар и ілім д ер 
піш інді, ал тө м п еш ік тің ені 3 см-ге дейін ж етед і; д о л и х о ц еф ал ­
ды ларда қо й н ау т ік ф орм алы к е л іп , он ы ц ені 1,5 см-ден аспай- 
ды (Ф. И. В алькер). О сыған байланы сты б р ах и ц еф ал д ы л ар д ы ц
қой наулары н ы ң ж а р а қ а т та н у ы д о л и х о ц еф ал д ы лар ға қ а р аға н д а
қауіптірек. Т есікті ң ойн ау д о л и х о ц еф ал д ы лар д а тар , ү зы н ж ән е 
биік, ал бр ах и ц еф ал д ы л ар д а к ец , қ ы сң а ж ән е ал аса болады (С.
С. М ихайлов). Іш к і үй ң ы а р тер и я сы н ы ң қ о й н ау іш ін д егі ж ән е 
мойын болім індегі қ ү р ы л ы м ы н ы ң ә р тү р л і п р а к т и к а л ы ң м аң ы зы
бар: тесікті қо й н ау іш ін д егі ар тер и я қ абы р ғасы н д ағы эл асти к ал ы ң
талш ы ңтар аз, ал м ойы н бөлімінде олар көп теу ж ән е бүлш ы ң ет 
қабаты бар (С. С. М ихайлов). С онды ңтан ү й ң ы ар тер и ясы н ы ң
қойнаудағы б өлігін ің ж ы р ты л у ы (м ы салы , атеросклероз кезінде) 
мойын бөлігіне қ а р аға н д а ж и ір е к кездеседі. В и лли зи ев артери я- 
лың ш ец берін іц ң ү р ы лы м ы н д а да а й т ар л ы қ т ай е р ек ш ел ік те р бола­
ды (Ф. И. В алькер). Б ір ж а ғд ай л а р д а ж ал ғасты р у ш ы та р м а қ т ар (аа. 
com m unicantes) ж а қ с ы д ам ы ған ж ән е ш еңбер тү й ы ң т ал ған болады
(көбінесе б рахиц еф алды ларда). К ейбір ж а ғд ай л а р д а ж алғасты р - 
ғыш ар тер и ял ар д ы ң біреуі нем есе екеуі де болм аған ды ң тан ш ең- 
бер түй ы ңталм ай д ы (кобінесе долихоц еф алд ы лард а). С онды қтан 
долихоцеф алды ларды ц ж а л п ы ү й қ ы ар тер и ясы н б айлау (әсіресе 
оң ж ағы н) а й тар л ы ң тай асң ы н у туды руы м ү м к ін . А л б р ах и ц еф ал ­
дыларда к о л латер алд ар оцай әр і тез д ам и ты н д ы ң тан а сқ ы н у л ар аз 
болады.

280
4 бөлім. Бастың клиникалық анатомиясы

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: