Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

528
9 бөлім. Қурсақ қуысының ішперде арты кеңістігіндегі агзалардың клиникалык; анатомиясы
ді. Осы атал ған м үш елердің б ү й р ек к е ти іп тү р аты н ж е р л е р і іш пер- 
демен ж аб ы л м аған , сонды қтан бүл ж ерде осы м үш елер мен оң ж а қ
б үй ректің алд ы ң ғы беті ар асы н д а, бүй рек м аң ы м ай ш ел і ж ән е f. 
prerenalis ор н ал асқан . Іш перде осы атал ган кө р ш іл ес ағзал ар д ан , 
оң бү й ректің алд ы ң ғы бетіне өтіп, б айлам дар түзейді: 12-елі іш ек
бүйрек байлам ы (liq. duo d en o ren a le); бауы р бүй рек бай л ам ы (liq. 
hepatorenale). Олар б үй ректі бекітіп түрады .
Сол ж а ң бү й р ектің ал д ы ң ғы бетіне ң ар ы н кү м б езі, к ө к бауы рды ң
медиалды беті, ү й ң ы безінің ң ү й р ы ғы ж ән е flexu ra coli s in istra  тиіп 
түрады . Соған байланы сты асң азан д ы ң беті (facies g a stric a ), к ө к
б ауы рлы қ беті (facies lienalis), ү й ң ы бездік беті (facies p a n crea tica ), 
сол ж аң бү й р ектің тоң іш е к т ік беті (facies colica renis sin istra ) деп 
бөлінеді. Осы көрсетілген м ү ш ел ер д ің беттесу к ө л ем і әр т ү р л і ж ән е 
б үй ректің орналасу деңгей ін е ж ән е іш е к т ің толу д әреж есін е б а й л а ­
ны сты .
Сол ж а қ т а ғ ы б ү й р ек тің алд ы ң ғы бетін к о к бауы рдан ж ән е асқа- 
зан күм безінен, ш арбы м ай ң уы сы (bursa o m en ta lis) бөліп түрады . 
Үйңы безінің ң ү й р ы ғы flexura coli s in istra  б ар ы н ш а б ү й р ек к е ти іп
ж атад ы . О ларды ң арасы н д а б ір ш ам а бүй рек м ай ы м ай л ы ш елі 
ж ән е /. p reren a lis бар. Б ү й р е к т ің сы ртң ы дөңес ң ы р ы іш к ісін е Ка­
раганда а р тқ а там ан о р н аласң ан . Б ү й р е к т ің о й ы ғы н д а қ а ң п а (hi- 
lus) бар, онда там ы р л ар мен түбек орн аласң ан .
К ейбір ж а ғд ай л ар д а, бүй рек түбегі ағзан ы ң іш ін д е он ы ң тін- 
дерімен бүркеліп ж аб ы л ад ы (бүйрек іш іл ік орн аласу), ал басңа 
кезде түбек бүйректен ты с ж а тад ы (бүйрек сы р ты н д а орналасу). 
Б ү й рек сы рты н дағы ж а ғд ай д а —бүй рек түбегі т ам ы р л ар д ы ң а р ­
ты нда орн аласады . Б ү й р ек іш іл ік ж а ғд ай д а — бүй рек ң аң п асы н д а 
там ы р л ар д ы ң арты н д а н есепағар ж а т ад ы . Б ү й р е к вен ал ар ы арте- 
р и ял ар д ы ң алды н да орн аласы п , төм енгі ңуы с вен асы н а ң ү яд ы . Сол 
ж аң бүйрек венасы оң ж а ң бүй рек венасы н ан ү зы н д ау . Ол ңүрсаң 
аортасы ны ң алды н ң и ы п өтеді. Оған оң ж а қ бү й р екү сті вена (vena 
suprarenalis sin istra ) ж ән е төм енгі сол ж а ң т ы ң ү р ы ң бауы р венасы
(v . sperm atica inf. sin.) қ ү я д ы .
Б ү й р ек ар тер и ял ар ы қ ү р саң аортасы н ан , I — II бел ом ы ртң ала- 
ры түсы нда тар ал ад ы (ңүрсаң ао р тасы н ы ң V-тарм ағы ). Оң ж а ң т ағы
бүйрек артери ясы сол ж а ң бүйрек ар тер и я сы н а ң ар аған д а үзы н д ау
ж әне төменгі қуы с венасы н ы ң ар тң ы ж а ғы н а н қ и ы л ы сы п өтеді. 
Көп ж ағд ай д а қосы м ш а бүй рек а р т ер и я л а р ы болуы м ү м к ін . Осын- 
дай қосы м ш а та м ы р л ар д ы ң болуы н оп ер ац и я кезін д е ескеру кер ек . 
Б үй ректе 5 сегмент бар (9.10 а, б, в, 9.10 а, б, в сур е т т ер ):
1) 
ж оғаргы сегмент; 2) ж о ғар ғы ал д ы ң ғы сегм ент; 3) төм енгі- 
алды ц гы сегмент; 4) төм енгі сегм ент; 5) ар тң ы сегм ент.

Клиникалық анатомия
S29
Ә р сегм ен ттің ө зін д ікң ан там ы р л ар ы б о л ад ы ( 9.11 а ,б сур ет т ер ).
Кейбір ңосымш а а р тер и я н ы ң болуы , б ү й р ек тің р езер втік қабі- 
леті нашар екенін көрсетеді. Б ү л ж а ғд ай тр а н сп л ан та ц и я к езін д е 
ескерілу керек. П ато ло ги ялы ң процестер кезін д е там ы р л ар несеп- 
ағарға оралып, оларды ң ы сы п , гидронеф розға ү ш ы р атад ы .
Бүйрек веналары төм енгі ңуы с вен асы н а ң ү я д ы ж ән е он ы ң ең 
бір өзгермелі бөлігі болы п есептеледі. К ей ж а ғд ай д а , бүй рек вена- 
ларының бағанасы бүй рек ң аң п асы н ан ты с —эк стр ар ен ал д ы , ал 
кейде бүйрек іш інде — и н тр ар ен ал д ы қ ү р ы л ад ы .
Бүйректер бүйрек өрім ім ен (pi. ren a lis) н ервтеледі. С оңғы сы
нерв бағаналары мен түйіндерден тү р ад ы , олар a. renalis бойы нда 
жатады. Б ү й р ектің б екітіл у і, іш п ер д ен ің п ар и еталд ы ж ап ы р аң - 
шасының бүйректен к ө р ш і а ғзал а р ға өткен ж ер ін дегі қ а т п а р л ар ы
арқылы іске асы ры лады . О ларм ен ң атар қ а н та м ы р л а р д ы ң f. prer- 
enalis, f. retrorenalis пен іш ңуы сы қ ы сы м ы н ы ң б ү й р ек ті бекітуде 
маңызы бар.
Бүйректің ж о ғар ғы ү ш ы төм енгісіне ң ар аған д а м еди алды ж ән е 
артқа ңарай о рн аласқан , бүйрек осін ің бағы ты : ң и ғаш , ж о ғар ы д ан
төмен ңарай, іш тен сы р тң а ж ән е арттан ал ға ң ар ай .
Бүйректің ж о ғар ғы ү ш ы н ы ң алд ы н д а д ән екер тін д і пердемен 
бөлінген, бүйрекүсті безі о рн аласң ан . С онды ңтан бүй рек төмен 
түскен кезде, бүйрекүсті бездері өз орн ы нда ң ал а береді. Төмен 
түскен ж ы л ж ы м ал ы б ү й р екті, іш тен ж етісп ей туған бү й р ек тің
басқа жерге орналасуы нан (дистопия) а ж ы р а т а білу к ер ек . Б ү й р ек
дистопиясында, әдетте бүй рек crista іііаса деңгей ін де орн аласады . 
Іштен жетіспей туған д и сто п и яд а а р тер и я н ы ң ш ы ғаты н ж ән е вена- 
лардың ңүяты н оры ндары , ағзан ы ң ор н ал асң ан деңгей ін де болады . 
Бүйрек пен несепағарда кездесетін кейб ір а қ ау л а р (9 .1 2 с ур е т т е ) 
көрсетілген.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: