Жауырын-кеңірдек үшбүрышындағы

302
5 бөлім. Мойынның клиникалық анатомиясы
(la m in a thyreoideae), олар алд ы н д а бір-бірім ен бітісіп ң ал ң а н ш а
тәрізді о й ы қ ң үрады (5.5. а, б; 5.6. а, б, в с ур ет т ер ).
А ртңы ж о ғар ғы бөлім інде ң а л ң а н ш а ш е м ір ш ек т ің ж о ғар ғы
м үй ізш елері (cornu superior), ал ар тң ы төм енгі бөлігінде төм енгі 
м үй ізш елері (cornu inferior) ш ы ғад ы .
Ж ү зік тәрізд і ш ем ір ш ек ң ал ң а н ш а тәр ізд і ш ем ір ш ек тен төмен 
орналасады . К ең бөлігі ар тң а ң ар ай , ал тар ж а р т ы ш ар л ы бөлігі ал- 
ға ң ар ай орналасңан. Осы ш ем ір ш ек тер д ің арасы ж ү з ік — қ а л қ а н - 
ш а байлам ы м ен (lig. cricothyreoideum ) ж а л ғас ты р ы л ған .
О ж ау тәрізд і ш ем ір ш ектер ң ал ң а н ш а т әр ізд і ш е м ір ш ек к е ар- 
ты нан б екітіледі. О ларды ң әрңай сы сы н ү ш б ү р ы ш ты п ирам и да- 
мен салы сты руға болады . О ж ау тәр ізд і ш е м ір ш ек тің н егізін (basis) 
ж ән е төбесін (apex) а ж ы р атад ы . Н егізін де б ү л ш ы ң етт ік (processus 
m uscularis) ж ән е дауы сты ң (processus vocalis) өсін ділері бар. Б үл- 
ш ьіңеттік өсіндісіне а р тқ ы ж ән е сы р тң ы ж ү зік -о ж а у т әр ізд і бүл- 
ш ы қеттер (m m . cricoarytenoideus p o sterio r e t la tera lis), ал дауы сты ң
өсіндіге — дауы с ж ал ғам асы бекиді.
Ж о ғар ы л ай көм ейдің тесігі ж ү т ы н ға н кезде ж ү т ң ы н ш аң үсті- 
л ік п ен б екітіледі. Қ ал ң а н ш а тәр ізд і ш ем ір ш ек пен тіл асты сүйек 
арасы нда фиброзды ж а п ы р а қ ш а (m em b ra n a thyro h yo id ea ) о р н ал а ­
сады.
К өм ейдің бүлш ы ң еттері сы ртңы ж ән е іш к і болы п бөлінеді. 
С ы ртңы сы на тек бір б ү л ш ы қ ет — ж ү з ік -ң а л қ а н ш а б ү л ш ы ң еті (т. 
cricothyroideus) ж атад ы . Ол ж ү з ік тәр ізд і ж ән е қ а л қ а н ш а торізді 
ш ем ірш ектерді ж а л ғас ты р ы п , ж и ы р ы л ға н кезде е к і ш е м ір ш ек ті 
ж ақ ы н д аты п , дауы с ж а л ғ ам ал а р ы н кереді.
Іш к і бүлш ы ңеттері:
— артң ы ж ү з ік -қ а л ң а н ш а бүлш ы ң ет — (т. crico th yro id eu s p o ste ­
rior) қ а л қ а н ш а тәр ізд і ш ем ір ш ек тен басталы п, о ж ау тәр ізд і 
ш ем ір ш ек тің б ү л ш ы ң еттік өсіндісіне б еки ді, б ү л ш ы қ ет тік
өсіндіні артң а тарты п дауы с саң ы л ау ы н кеңей теді;
— бүй ірлік ж ү з ік -қ а л қ а н ш а б ү л ш ы қ ет і — (т. crico th yro id eu s la ­
teralis) ң ал қ а н ш а тәр ізд і ж оне о ж ау торізді ш ем ір ш ек тер д ің
бүлш ы ң еттік өсіндісі ар асы н д а о р н ал асқ ан , ол б ү л ш ы қ ет тік
өсіндіні алға тарты п дауы с саң ы л ау ы н тар ы лтад ы ;
— іш к і қ а л қ а н ш а -о ж а у тәр ізд і б ү л ш ы қ ет (т. th y ro a ry ten o id eu s 
in te rn u s s. т. vocalis) дауы с б ай л ам асы н ы ң қ ү р ам ы н д а ж и ы - 
ры лған кезде дауы с б ай л ам алар ы ң ы сқ ар ы п , ж у ан д ап дауы с 
саң ы лауы тары лад ы ;
— сы ртңы қ а л қ а н ш а -о ж а у тәр ізд і б ү л ш ы қ ет (т. th y ro a ry te n o ­
ideus e xte rn u s) іш к і б ү л ш ы ң етке қ о сы л ы п , дауы с саң ы л ау ы н
тары лтады .

Клиникалық анатомия
303
Көмейдің қуы сы (c a vu m la ry n g is) 3 қ а б а т қ а бөлінеді:
1) ж оғарғы — ком ейдің кіреберісі (v e stib u lu m la ryn g is), көм ей- 
дің к ір ер тесігінен ж а л ғ а н дауы с б ай л ам ал ар ы н а дей ін гі ара- 
л ы қ;
2) ортаңғы қабаты (m e so la ry n x ) ж а л ғ а н дауы с б айлам асы мен 
ш ы н дауы с б айлам асы ар асы н д ағы к е ң іс т ік . Б ү л а р д ы ң бүйі- 
рінде ой ы ңтар бар, олар көм ей ң ар ы н ш ал ар ы (v en tric u li la ­
ryngis) деп аталады ;
3) төменгі ңабаты (һ у р о іа гу п х ) ш ы н ж а л ғам ал а р д ан төмен ор- 
н аласң ан бөлік.
К іреберістің қ ап тал д ар ы н д а 2 о й ы қ бар, бүлар алм ү р т тәр ізд і 
ңалталар — recessus p irifo rm es деп атал ад ы . О й ы ң тарды ң к л и н и к а- 
лык; м аң ы зы — бөгде заттар д ы ң ж и і түры п қал у ы м ен а н ы ң тал ад ы , 
оларды алу ға тура келеді.
К өмейдің қан м ен ң ам там асы з етіл у і ж о ғар ғы ж ән е төм енгі 
көмей а р тер и ял ар ы а р қ ы л ы ж ү зеге асады . A . la ryn g ea superior a. 
thyroidea superior-ды ң , ал a. la ryn g ea in ferio r a. th yro id ea inferior- 
дің тарм ағы . К өм ейдің нервтенуі с и м п а ти к ал ы ң ж ән е кезбе нерв- 
тері арңы лы ж ү зеге асы ры лад ы .
1) ж о ғар ғы көм ей нерві (п . la ryn g eu s superior) — кезбе нервтен 
яд р о л ы қ түй ін нен (gang lio n nu clo su m ) төмен ж ерде бөлініп 
ш ы ғы п , ек і б ү таң қ а аж ы р а й д ы . С ы ртңы бүтағы (ra m u s ех- 
tern u s) — m. cricothyroideus пен кө м ей д ің кіл егей қ абаты н
нервтендіреді. Іш к і бүтағы (ra m u s in te rn u s) — m em b ra n a һуо- 
thyroidea мен кіл егей ңабатты нервтендіреді.
2) төменгі көм ей нерві (п . la ryn g eu s inferior) кө м ей д ің іш к і бүл- 
ш ы қеттерін нервтендіреді. Ол зақ ы м д ан ған д а дауы с байла- 
м алары ж а қ ы н д асп ай — аф он и я п ай д а болады . Л и м ф а — 
м ой ы н ны ң тереңдегі л и м ф а тү й ін д ер ін е қ ү я д ы .

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: