Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

Клиникалық анатомия
297
та үш інш і ф асц ия орн аласады . Ф асц и я төм енгі ж а ғы н д а бүғана 
сүйегінің ж ән е төс сүйек тү тң асы н ы ң а р тқ ы қ ы р л а р ы н а бекиді. 
Екінш і ф асц и я н ы ң төс сүйек тү тқ а сы н ы ң алд ы ң ғы ң ы р ы н а бекі- 
тілуі себебінен, төс сүйегі үстінде ек ін ш і ж ән е ү ш ін ш і ш ан д ы р лар
арасында төс ү с тіл ік к е ң іс тік (sp a tiu m in tera p o n eu ro ticu m supra- 
sternale) Грубер к ең істігі п ай да болады . О рталы ң сы зы ң бойы нда 
үш інш і ф асц ия ң арам а-ң арсы ж а қ т ы ц ш ан д ы р ы м ен қ о сы л ы п , ақ
сызықты қ ү р ай д ы . Ү ш інш і ш ан д ы р төс-тіласты сү й ек бүлш ы ң еті 
{т. sternohyoideus), төс ң ал ң ан ш а б ү л ш ы қ еті (т . stern o th yro id eu s) 
және қ алң ан ш а-тіл асты б ү л ш ы ң еті (т. th yreo h yo id eu s) қы н аб ы н
қүрайды. Ү ш інш і ф асц и я дан тесіктер ар ң ы л ы беткейден тереңге 
қарай мойын веналары өтеді. В еналар ф асц и ям ен бірігіп кеткен - 
діктен, т. om ohyoideus ж и ы р ы л ға н д а о л ар д ы ң ң аб ы р ғал ар ы кері- 
ліп түрады . Б ір ін ш і ж ән е е к ін ш і ф асц и я л ар б ү кіл м ойы нды ж аба- 
ды. Үшінші ф асц и я а й м аң ты ц тек алд ы н д а к іш к е н е көлем де ж а т ы п , 
тек ңана ж ау ы р ы н — к е ң ір д ек , ж а у ы р ы н — бүған а үш б ү р ы ш тар ы н
жабады.
Е кінш і ж ән е ү ш ін ш і ф асц и я л ар арасы нда, төстің ойы ғы үс- 
тінде — ш анды р аралы ң төс ү с тіл ік к е ң іс тігі (s p a tiu m interaponeu- 
rotioum suprasternale) орн аласады . Б ү л к е ң іс т ік е к і ф асц и я төс 
сабына ж аң ы н д аған д а бір-бірінен а ж ы р а п , е к ін ш і ф асц и я төстіц 
алдыңғы ң ы р ы н а, ал ү ш ін ш і ф асц и я төстіц а р тқ ы ң ы р ы н а бекуі- 
не байланы сты п ай д а болады . О ны ң көлем і 2 ,5 x 3 см. Б ү й ір л ер ін д е 
кеңістік-м ойы н-бүғана-ем ізікш е бүлш ы ң ет ар ты н д ағы Грубердің 
түйың қ а л таш асы н а (saccus caeccus retro stern o cleid o m a sto id eu s) 
ж алғасады. Грубер ң ал таш асы сопаң тесік (fo ra m en ovale) а р қ ы л ы
төс-бүғана-емізікш е б ү л ш ы қ ет ін ің ң ы набы м ен қ аты н асад ы . Б ү л
ңуыста оң ж аң ж ән е сол ж а қ м ой ы н ды ры ң вен ал ар ы н қосы п түр- 
ған —м ойы нды ры ң вена доғасы (a rcus venosus ju g u li) о р н ал асқ ан .
Төртінш і ш ан ды рды ц (м о й ы н іш іл ік ) ек і ж а п ы р а ғы бар: парие- 
талды (қ а б д ағ ал ы ң ) ж ән е ви сц ералды (ағзалы ң ).
А ғзалы қ ш анды р —к е ң ір д ек , оцещ , ң ал ң а н ш а безді ң ап тай д ы . 
Париеталды ш анды р м ойы н ағзал ар ы н қ о р ш ай д ы ж ән е ж а л п ы үй- 
қы артери ялары на, іш к і м ой ы н ды ры ң венасы мен кезбе н ервке ңы- 
нап түзейді.
Қ антамы р-нерв қ ы н аб ы н ы ц м еди алды ж ағы н д а — ж а л п ы ү й қ ы
артериясы (a. carotis c o m m u n is), л атер ал д ы ж а ғы н д а — іш к і мойы н- 
дырың венасы (v. ju g u la ris in te rn a ), ек еу ін ің ар асы н д а ж ән е сәл 
артңа таман — кезбе нерв (п . vagus) ж атад ы .
Қ антамы р-нерв ш оғы ры н ы ң ү зы н а бойы нда тө р тін ш і ф ас ц и я ­
дан түзілген тар өзек — sp a tiu m vasonervorum  бар, ол бас қорабы - 
ның негізінен кеуде ар ал ы ғы н ы ң алд ы н а дейін созы лады .

298
5 бөлім. Мойынның клиникалық анатомиясы
Төртінш і ф асц и я ж а п ы р а қ та р ы ар асы н д а а ғзал а р алды кең істі- 
гі (sp a tiu m previscerale) бар, ол тіл асты сүйектен төстің м ойы нды - 
ры ң ой ы ғы на дейін созы лады . О ны ң бір бөлігі к ең ір д ек алд ы н д ағы
к ең істік (sp a tiu m pretra ch ea le) деп а тал ад ы . Б ү л ж ерде ң алң ан- 
ш ан ы ң т а қ венасы ны ң өрім і {plexus venosus th yreo id eu s im p a r) ж а- 
тады . Б ү л к ең істік те 6,9% ж а ғд ай д а ң а л қ а н ш а н ы ң таң а р т е р и я ­
сы (a. thyreoidea іт а) өтеді. К ең ір д ек алд ы н д ағы ң у ы сты ң төм енгі 
бөлігінің оң ж ағы н д а иы ң-бас баған ы ж ән е одан б асталаты н оң 
ж ал п ы ү й қ ы ар тер и ясы орн аласады . Томен қ а р а й к ең ір д ек алды
ңуы сы ң ан там ы р ж ән е л и м ф а там ы р л ар бойы м ен ал д ы ң ғы кеуде 
ар ал ы ғы н а өтеді.
М ойы нны ң төртін ш і ф асц и я сы н ы ң ар ты н д а а ғзал а р арты нд ағы
к е ң істік (sp a tiu m retroviscerale) ж а т ад ы , ол ар ты н ан бесінш і 
(ом ы ртқа алды лы ң ) ф асц и ям ен ш ек тел ген . А р ты н д ағы ү л п а бас қо- 
рабы н егізін ен д и аф р агм аға дейін , я ғн и ар тң ы кеуде ар ал ы ғы м ен
қаты н асады .
М ойы н іш ілік ф асц и я тек қ а н а ж а у ы р ы н -тіл асты ж ән е ү й ң ы
ү ш бүры ш тары н да, к еуде-б үған а-ем ізікш е а й м а қ т ы ң төм енгі бө- 
лігін де бар, вер ти к ал д ы б ағы тта ж оғары ға-бас қорабы н егізін е 
(ж ү тқ ы н ш аң бойым ен), ал томен ң ар ай — к е ң ір д е к пен өңеш бойы ­
мен к еу д еіш іл ік ф асц и я ға ж ал ғасад ы .
Б есінш і ш ан ды р — м о й ы н іш іл ік ф асц и я н ы ң п ар и еталд ы ж ап ы - 
раң ш асы н ы ң о м ы р тқа алд ы н д ағы болігі (fascia preverteb ra lis). Ол 
м ойы нны ц ү зы н б ү л ш ы қеті (т. longus colli) ж ән е басты ц ү зы н бүл- 
ш ы қ еті (т . longus capitis) үстінде о рн аласы п , си м п а ти к ал ы ң баған- 
ды ж ау ы п ж ән е саты л ы б ү л ш ы қеттер ге қ ы н а п түзейді.
О м ы ртқа а л д ы л ы қ ф асц и я и ы қ өрім іне ж ән е бүғанасты а р тер и я 
мен венаға ң ы нап түзейді.
М ойын бүйірлеріне өтіп, л атер ал д ы м ойы н ү ш б ү р ы ш ы н д а са ­
ты лы бүлш ы ңеттерге (т . scalenus anterior, m ed iu s ж ән е posterior) 
ңы нап түзейді. Томен қ а р ай fascia preverteb ra lis к еу д еіш і ф асци- 
ясы н а өтеді. С аты лы бүлш ы ң еттер ай м ағы н д а бүған асты ңанта- 
м ы рларды қ ап таған н ан к е й ін , ф асц и я-б ү ған а сүйекп ен бүғанасты
бүлш ы ңетке ж етіп , бүғанаүсті ш ү ң қ ы р д ы бүған асты н дағы ш үц- 
ңы рдан ш ектеп түраты н перде қ ү р ай д ы . Л и м ф а там ы р л ар ы пер- 
дені тесіп отіп, бүғанасты тү й ін дерді б үған аүстін дегі түй ін дерм ен
ж алғасты рад ы .
T runcus sym p a ticu s — о м ы р тқ а алд ы н д ағы ү л п ад а, бесінш і ф ас­
ц и я арты нда, sp a tiu m p reverteb ra le-дв о р н ал асқ ан . М ойы нда сим- 
п ат и к а л ы қ баған ад ам д ард ы ц үш тен екеуін де 4 түй ін н ен түрады : 
ж оғарғы , ортацғы , ар ал ы ң ж ән е төм енгі. А л ад ам д ар д ы ң Уз-де 
сим п ати к ал ы ң баған 3 түй ін нен (ортаң ғы , кейде а р ал ы қ түйін-

Клшшкалық анатомия
299
дер болмайды) ң ү р ы лад ы . М ойы нны ц төм енгі тү й ін і 1 к еу д ел ік
түйінмен ңосы лы п м ойы н-кеуде ж ү л д ы зш а тү й ін ін (gan g lio n stel- 
latum ) ңүрайды .
С им патикалы ң баған мен кезбе н ер втің бір-біріне ж а ң ы н орна- 
ласңанын ж ән е ф асц и я л ар д ы ң с ү й ы қ т ы қ т ы сің ір у ңабілеті мол 
екенін ескеріп, си м п ати к ал ы ң баған мен кезбе н ервке бірге блокада 
жасауға болады. А. В. В и ш н евски й д ің әдісім ен в аго си м п ати к ал ы ң
блокада ж асаған да, н овокаи н ды тос-бүған а-ем ізікш е б ү л ш ы қ етін , 
сыртқы м ой ы н ды ры қ венасы н ң и ы п өтетін ж ерден сәл ж о ғар ы , 
иненің үш ы н о м ы р тқ ан ы ң колден ең о сін ділер ін ің ал д ы н а бағыт- 
тайды. Ине ү ш ы о м ы р тқ а денесіне тиген соң, оны к ей ін тар ты п , 
5-ші ф асциядан ш ы ғы п , ек і ш ан д ы р ды ң ортасы н а новокаи н ері- 
тіндісін ж ібереді. Осы кезде tr. sy m p a tic u s ж ән е п. vagus блокадасы
сезіледі. Т өртінш і ж ән е бесінш і ф ас ц и я л ар д ы ң қ ү р ы л ы м ы —ново- 
каинны ң sp a tiu m vasonervorum  мен s p a tiu m p reverteb ra le-та тара- 
луына кедергі болмайды .
Ж асалған б локад ан ы ң д ү р ы сты ғы н К лод-Бернар-Г орнер си м п ­
томы корсетеді:
1) Б л о кад а ж а сал ған ж а ғы н д а ғы бетте ң ан там ы р л ар ы к ең ей іп , 
албы ртады ;
2) Көз қ а р аш ы ғы тары л ад ы (миоз);
3) Коз алм асы н ы ң іш к е ң ар ай к ір у і (эноф тальм ).

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: