Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

алық анатомия
591
—төменде —соқы р іш ек түбі ң у ы ң ң а, ж а ты р мен оны ң қосалқы - 
ларына ж анасады ;
— оң ж ағы нда — соңыр іш ек оң ж аң ө зектің п ар и еталд ы іш пер- 
десімен ш ектеседі;
— сол ж аңта соңыр іш ек —аш ж ән е м ы қ ы н іш ек тер ге ти іп ж а ­
тады.
Ескеретін ж ағдай — соқы р іш ек денен ің сол ж а ғы н д а н ем е­
се ортаңғы сы зы ң қа ж а ң ы н орн аласуы . Б ү л а й орн аласу — соқы р 
ішектің ш аж ы рқай ы үзы н немесе situ s visceru m in v ersu s кезін д е 
болады.
10.7.2. Қүрт тәрізді өсіндінің орналасуы ж әне синтопиясы
Қүрт тәрізді өсінді М ак-Б урней ж ән е Л ан ц н ү ктел ер ін д е п р о ек ­
цияланады. М ак-Бурней н ү к тесі, м ы ң ы н сү й егін ің ал д ы ң ғы ж о- 
ғарғы ңы лңаны мен к ін д ік арасы н ңосаты н сы зы ң ты ң , сы р тқы
және ортаңғы үш тен бір боліктері ар асы н д а п р о ек ц и я л ан ад ы .
Ланц нүктесі —м ы қ ы н сү й егін ің ал д ы ң ғы — ж о ғар ғы қ ы л қ а н - 
дарын ңосатын сы зы қ ты ң сы р тқы ж ән е ортаң ғы ү ш тен бір бөлік- 
терінің арасы на сәйкес.
Бірақ, М ак-Бурней ж ән е Л ан ц н ү ктел ер ін д е қ ү р т тәр ізд і осінді 
тек 20% кездеседі. Көбінесе ң үрт тәр ізд і өсінді М ак-Б урней нүкте- 
сінен төмен п ро ек ц и ял ан ад ы .
Қүрт тәрізді өсіндінің н егізгі о рн аласаты н ж ер лер і:
1) томен ңарай немесе «каудалды » орн аласу 40 — 50% кезде- 
седі. Б үл кезде, осінді к іш і ж ам бас а ғзал а р ы н а ж а ң ы н ж ат- 
ңанды ңтан, осы ағзал ар д ан қабы н у процессі отуі м ү м к ін ;
2) латералды орналасу (сы р тқ а, ш ап а й м ағы н а қ а р ай бағы ттал- 
ған) — 25% кездеседі. Қ үрт тәр ізд і осін дінің осы лай о р н ал а ­
суы ң ап тал д ы қ абсцесстерді дам ы туы м ү м к ін ;
3) медиалды орн аласу 17 — 20% кездеседі, ж ің іш к е іш е к түзаң- 
тары арасы нда ж атад ы . Б үн д ай орн аласу, іш ек те р ар ал ы ң
абсцесстердің дам у себебі болады ;
4) алды нда орналасуы (ңүрт тәр ізд і өсінді соңы р іш е к т ің ал- 
дында) сирек кездеседі;
5) артңы (ретроцекалды ) орн аласу 9 — 13% кездеседі. Қ үрт тә- 
різді осінді іш перде арты нда-оң ж а қ б ү й р ек к е ж ан асы п ор­
наласуы кезін д е, қ ү р т тәр ізд і өсінді іш перде ар ты н д ағы — оң 
ж аң тағы бүй рекке ти іп ж а т ң а н ы н а бай л ан ы сты , ауы рсы н у 
белгісі бүйір ай м ағы н д а болаты ны н ескеру к е р ек . Осы ж е р ­
де орн аласқан қ ү р т тәр ізд і өсін дінің асң ы н у лар ы н д а — па-

392
10 бөлім. Құрсақ қуысы ағзаларының клиникалық анатомиясы
рати ф ли т, іш перде ар ты н д ағы ү л п ан ы ң қабы н у ы немесе 
іш перде арты нд ағы вен ан ы ң тром боф лебиті д ам уы м ү м к ін .
Қ үрт тәр ізд і өсін дінің р етр о ц екалд ы о р н ал асу ы н ы ң к л и н и к а- 
лы ң м аң ы зы :
1) іш перде іш іл ік орн аласуы — ң үрт тәр ізд і осінді соңы р іш ек- 
пен пари еталды іш п ерд есін ің арасы н д а ж атад ы ;
2) ңүрт тәрізд і о сін дінің ң аб ы р ғал ы қ орн аласуы . Б ү л кезде 
осінді соңы р іш ек тің ң аб ы рғасы н а ж аб ы сң ан ;
3) іш пердеден ты с орн аласу (ш ы н р етр о ц ек алд ы орналасу) — 
бүл кезде ң үрт тәр ізд і осінді соңы р іш е к т ің а р ты н д ағы , іш - 
пердесіз ж ер ін ен ш ы ғад ы . Б ү н д ай кезде, қаб ы н у процесі 
қ ү р т тәр ізд і осіндіден іш перде ар ты н д ағы ү л п аға тар ал у ы
м үм кін ;
Соқыр іш ек іш пердем ен и н тр ап ер и то н еалд ы немесе мезопери- 
тонеалды ж аб ы л ад ы . И н трап ери тонеалд ы орн аласу 44 — 9 2 % , ме- 
зоперитонеалды орн аласу 8 — 56% кездеседі.
Қүрт тәр ізд і осінді іш пердем ен то л ы қ ж аб ы л ған (и н тр ап ер и то ­
неалды ), ш а ж ы р ң ай ы н ы ң ү зы н д ағы 8 — 18 см ж ән е он ы ц арасы н д а 
ң ан там ы р мен нервтер отеді.
Соңыр іш ек ш а ж ы р қ ай ы н ы ң ү зы н д ы ғы аш іш е к т ің соңғы ше- 
тімен орлейтін тоң іш е к т ің ү зы н д ы ғы н а бай л ан ы сты . Б ү н д ай кез- 
дерде, соқы р іш ек оте қ о зғал м ал ы , т іп ті оралы п к ету і де (соқы р 
іш ек тің оралы п кетуі) м ү м к ін .
Соқыр іш ек іш пердем ен м езоп ери тон еалды ж аб ы л ған болса, 
оны ц арты н д а іш пердесіз ай м ақ болады . О сыған б ай лан ы сты со- 
қ ы р іш е к т і ж а р а қ а т іш ін е ш ы ғар у қ и ы н д ай д ы .
И леоц екалд ы б ү р ы ш ты ң қ а н д а н д ы р ы л у ы
С оқыр іш ек алд ы ң ғы ж ән е ар тң ы соңы р іш ек ар тер и я л ар ы н ан
(мы ңы н-тоң іш ек а р тер и ясы н ы ң тар м аң тар ы ) қо р ектен ед і (1 0 .2 7 б 
сурет ).
М ыңы н іш ек т іц соцғы болігі, и л ео ц екал д ы ң ақ п а ң ш ад а н 10 — 
12 см-дей ж ер і ар тер и я л ы ң қ ан д ы соңы р іш ек ар тер и ясы н ан ала- 
ды. Б ү л ар тер и я л ар д ы ц м ы қ ы н іш ек а р т ер и я л ар ы м ен байланы сы
аз. Осы ж ағд ай д ы и л ео ц екал д ы ай м ақ ты р е зе к ц и я л а у к езін д е еске- 
рілуі керек.
Қүрт тәр ізд і осінді м ы ң ы н -тоқ іш е к ар тер и ясы н ан ш ы ғаты н а. 
appendicularis-тен ң ан д ан д ы р ы л ад ы . Қ үрт тәр ізд і осінді ж о ғар ы
орналасса —оны ц ар тер и ясы м аги стр ал д ы ң ү р ы л ған , том ен орна- 
ласса — ш а ш ы р а ц қ ы болады .

Клиникалық анатомия
593
Соқыр іш ектен веналы ң ңан м ы ң ы н — тоң іш ек венасы ар қ ы л ы
жоғарғы ш аж ы рқай венасы н а қ ү я д ы . М ы ңы н — тоқ іш е к венасы
соңыр іш ек пен м ы ң ы н іш е к ар асы н д ағы бүры ш та ң ү р ы лад ы .
К линикалы қ түрғы дан м аң ы зд ы ж а ғд ай — соңы р іш ек ңүрт тә- 
різді өсінді ж әне өрлей тін тоқ іш ек в ен ал ар ы н ы ң оң ж а ң бүйрек 
ңабықтарының вен алары м ен б ай лан ы сы . Ж ед ел болған ап п ен ­
дицит кезінде гем атури я дам уы м ү м к ін . Б ү н д ай кезде қ ү р т тәр ізд і 
өсінді мен соңыр іш ек вен ал ар ы бойы м ен ө рлей тін тромб оң ж а ң
бүйректің қ аб ы қ ты қ вен ал ар ы н а дейін кө тр іл ед і.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: