Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015
леуметтік сипаттамаларды' біріншілік
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.2.3. леуметтік сипаттамаларды' біріншілік
лшемдері Кез келген лшем арапайым рі сапалы белгілерді іздеуден бас- талады, оларды арасына белгілі м лшерде санды ара атынас орын алады. Rлшемге кез келген леуметтік объектілерді "рылымдары жа- тады: санды жне сапалы. Санды "рылымдар шін (мысалы, жыл- дармен санал ан ж"мыс тілі, жасы жне ашалай бірліктегі ебекаы, т.б.) жалпы абылдан ан задылытар бар: адамны жасы жне ж"мыс тілі шін — 1 жыл, ебекаы шін — 1 сом, т.б. Сапалы "рылым- дар шін (леуметтік "ралдар, адамдарды пікірі, т.б.) наты аны- тал ан жне абылдан ан лшемдер жо. Оларды зерттеу зерттелетін обьектіні таби аты бойынша жне зерттеуді гипотезасына сйкес анытап, бекітеді. Сараптама нтижелеріні длдігі мен натылы ы тадау т ріне, оны зерттеу масатына, сараптама сапасына жне алын ан туелділік пен байланыстарды интерпретациясыны тередігіне байланысты 1 . Біріншілік апараттарды сенімділігіні ба асы мліметті натылы- ын, т зімділігін жне д"рысты ын "райды. Негіздеу к рсеткіші объектіні сипат жне "рам м лшерін бас- алармен араластырмай белгілі масатта лшеуге жне сараптау а м мкіндік береді. Rлшем т зімділігі апаратты біртектілігін атал ан кезедер бойынша сипаттайды. 1 Стьюдентті статистикалы критерийлерін пайдалана отырып, ателікті берілген сенімділік аралы ына байланысты тадау к лемін есептеуге болады. Тадама астылы са- лыстырулар к лемі не "рлым аз бол ан сайын, атар ойылатын сипаттамаларды айыр- машылы ы болуы ажет. Егер салыстырылатын тадама астылытарды сана ы р т рлі болса, жіберілген ателікті негізін анытау а е аз тадама алу ж н болады. 206 IV Б лім. Наты медициналы-леуметтанулы зерттеулерді ж"ргізуді... +айталап 'лшеу на#ты рі берік ба#ылау ж%ргізу %шін 'те #олайлы. Бір объект 2 рет бірдей зерттеулер ар#ылы — апта бойы зерттеледі. Егер 1-ші жне 2-ші зерттеулер арасындаы айырмашылы#тар 'те жо- ары болса, а#парат берік деп саналады. Толы# т$ра#тылы#пен #атар, а#паратты салыстырмалы т$ра#- тылыы да болады. Олар бір объектіні б'лек а#параттармен сипат- талан н$с#аларын салыстырып, ішінен на#ты рі дл дегейді тадауа м%мкіндік жасайды. На#ты #$рылымды бірнеше адам 'лшеуі керек. Кейде дегейлерді т$- ра#сыз болуы зерттеулер #орытындыларына байланысты. =сіресе, б$л объектілерді сапалы# классификациясыны шкаласымен аны#талады. М$ндай жадайда біркелкі %рдістерді орындайтын бірнеше зертханашы- лар ж$мыс жасайды. Зертханашыларды жеке зерттеулері сйкес кел- се — шкала т$ра#ты, егер сйкес келмесе — т$ра#сыз, онда бас#а к'лемде 'лшемдерді іздестіру #ажет екені аны#талады. На#тылы# жне д$рыстылы# лшемдері зерттелінетін объектіні не- месе сипатты т"ратылы дрежесіне туелді. О ан лшем эталоныны сезімталды ы жне лшемдерді ж йелік ателігіні жоты ы кіреді. =леуметтік сипаттарды квантталуы кезіндегі пайда болан мсе- лелер ана$рлым к%рделі, себебі, 'лшенетін #$рамны на#ты 'лшемдерін аны#тап бекіту м%мкін емес (мысалы, бір#атар с$ра#тар бойынша адам- дар пікірі). М%мкін болатын ж%йелік #ателіктерді бірі — шкала бойынша а#па- ратты шашыра#ы болмауы, яни, сауалнама кезінде барлы# жауаптар о жне теріс полюстер бойынша біріктіріледі. Б$л бааларды бірізділігіні нтижесінде немесе стсіз шкаланы барысы, мысалы, егер шкала белгілі бір #ысым нтижесінде пайда болса. +ателікті таы бір себебі — к'рші- лес пункттерді жоары дрежесін #ате аны#тау м%мкіндіктерін сипат- тай алмау жатады. Сауалнамалы# сынама (пилотаж). арапайым сауалнамалы сы- нама кезінде барлы "растырыл ан сауалнама а азын сараптайды. Сосын оны 30–50 дана ылып к бейтіп, респондент топтарымен тек- середі. Б"л топтар з алдына тадау жоспарыны микро лгісін к рсе- теді: білімні полярлы дегейі, ерлер мен йелдер, баса да тадауды ал а оятын артышылытар негізге алынады. Тередетілген сауалнамалы сынаманы ткізетін зерттеушілерге ар- найы жолсерік дайындалады. Сауалнамалы сынама ткізушілер рес- понденттерді іс-рекетін жне сынамада ы с"ратар а реакциясын баылайды, респонденттерді жауап а аздарында ы т сіндірмелерді 4.3. Медициналы-леуметтанулы апараттарды жинауды йымдастыру 207 сараптайды, с"рау ж ргізу барысында ы жа дайды ескереді жне наты жауап алу а кедергі болатын факторларды ескереді. Сонымен атар, зерттеу ба дарламасын жасау кезінде кестелер н"с- асын жасайды жне оларды кейін зерттеу орытындысын жасау бары- сында олданады. Кестелерде детте бірнеше негізгі к рсеткіштер мен ба андар сараптама жасау барысында аса "нды атысты лшемдерді анытау шін олданылады. Кестелерді бірнеше н"салар дайындалуы м мкін. М"нда бір-бірімен байланысы жо бірнеше кестелерді бірікті- ретін кестелер жина ы болуы м мкін. Кестелерді арапайым, топты жне к рделі деп ажыратады. леуметтік зерттеу ж ргізуді дайынды кезеі жалпы зерттеу ж ргізу кезеіні 60%-ын "райды. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|