56
Оттекте жанбайды деп саналатын темірдің
өзі де жанады. Жіңішке болат сымға қада
ған сіріңке шиін тұтатып, оттек бар ыдысқа
батырғанда темір шатырлап жарық ұшқын
дарын шашып, жалынсыз темір қағын (Fe
3
O
4
)
түзе жанады (22,
â
сурет). Темірдің оттекте
жануын былай жазып көрсетуге болады:
темір + оттек
=
темір қағы (темір
оксидтерінің қоспасы)
Басқа металдар да оттекпен әрекеттесе ді.
Алайда бұл реакциялар әрдайым жану ар
қылы іске аспауы мүмкін. Мысалы, мысты
от тек те қатты қыздырғанда ол жанбай,
баяу тотығып, қара түсті мыс (II) оксидіне
айналады:
мыс + оттек
=
мыс (ІІ) оксиді
Жай заттар жанғанда оксидтер түзілетіні
белгілі, енді күрделі заттардың жануын
қарас тырайық. Балауыз (парафин) шамды
химиялық стақанның ішінде жаққанда
оның қабырғаларында су тамшылары пай да
болады. Ал стақанға әк суын құйып шай
қағанда ол лайланып, көмірқышқыл газы
ның, яғни көміртек (IV) оксидінің түзіл
генін көрсетеді. Балауыз көміртек пен сутек
атомдарынан тұратындықтан, ол жанғанда
сол элементтердің оксидтері — су мен
көмір тек (IV) оксиді түзіледі. Күрделі зат
жанғанда оның құрамына кіретін элемент
тердің оксидтері түзіледі.
Достарыңызбен бөлісу: 
