97
Øешуі
. Химиялық қосылыс құрамындағы элементтердің
салыстырмалыатомдықмассасыменатомсандарынбілеотырып,
осыэлементтердіңмассалыққатынастарынесептеугеболады:
m
(Mg):
m
(C):
m
(O)=24:12:48=
2
:1:4,
2+1+4=7.
Магнийкарбонатының7массалықбөлігіне2массалықбөлік
магний,1массалықбөліккөміртекжәне4массалықбөлікоттек
сәйкес келеді, массалық бөлікті кез келген өлшем бірлігімен
(г,кг,т)есептеугеболады.7гмагнийкарбонатында2гмагний,
1гкөміртекжәне4готтекбар.
Ойлан!
•
Ғаламшарымыздағы от-
тек тің массасы 10
15
т-ны
құрайды.
Бір по йыз
2000 т
сұйық оттек та-
сы малдай
алатын бол са,
Жердегі оттекті түге лі мен
бір
жерден басқа жер-
ге жеткізу үшін
қан ша
пойыз керек?
Біліміңді тексер
1
. Заттың химиялық формуласы нені көрсетеді?
2.
Химиялық формуладағы
коэффициент пен индекс нені көрсетеді?
3.
Химиялық таңбалар, индекстер жəне коэффициенттерді пайдала-
нып, заттардың формулаларын жаз жəне салыстырмалы молекулалық
массаларын есепте:
а)
судың;
ə)
азот оксидінің (молекуласында бір атом азотқа екі атом от-
тек сəйкес келеді);
б)
күкіртсутектің (молекула құрамында
екі атом сутекке бір
атом күкірт сəйкес келеді);
в)
фосфор оксидінің (əр молекула құрамында екі атом фосфорға
бес атом оттек сəйкес келеді).
4.
Химиялық элементтердің валенттілігі деген не?
5.
Бинарлы қосылыстар деген не? Мысалдар келтір.
•
2-есеп
. Мына заттардың: а) көміртектің
бір атомы мен оттектің екі атомынан
тұратын көмірқышқыл газының; ә) бір
атомазотпенүшатомсутектентұратын
аммиакмолекуласыныңхимиялық фор-
муласын құрастырып, салыстырмалы
молекулалықмассасынесептеңдер.
•
3-есеп
.Темірдіңекіқосылысыныңхимия-
лық формуласын құрастырып, құрамын
салыстырыңдар:
а) темірдің екі атомы мен оттектің үш
атомынантұрады;
ә) темірдің үш атомы мен оттектің төрт
атомынантұрады.
Қай қосылыстың молекулалық массасы
кіші?Қайқосылысоттеккебай?