Оқулық Қазақстан Ðеспóбликасының Áілім æәне ғылым министрлігі бекіткен

101
заттардың­ да­ құрамына­ кіреді.­ Адамға­ нә-
руыз­ жетіспеген­ жағдайда­ қан­ құрамы,­
ішкі­мүшелердің­қызметі­бұзы­лады,­имму-
нитеті­тө­мендейді,­баланың­өсуі­мен­дамуы­
тежеледі.
Нәруыздар­ ет,­ балық,­ жұмыртқа,­ сүт­
өнім­дері,­қарақұмық,­сұлы­жармаларында,­
жаң­ғақ,­ күнбағыс­ дәндерінде­ т.б.­ болады­
(39-сурет).
Майлар.
­Майлар­—­май­қышқылдарынан­
және­ глицериннен­ түзілетін­ күрделі­ орга-
ни­калық­ қосылыстар.­ Олардың­ құрамына­
кө­міртек­ С,­ сутек­ H,­ оттек­ O­ элементтері­
кіреді.­Майлар­организмнің­негізгі­энергия­
көзі­болып­табылады.­Май­адам­организміне­
қажет­ болғанмен,­ оның­ мөлшері­ адам­ қа-
был­дайтын­ тәуліктік­ кало­рияның­ 30%-нан­
аспауы­тиіс.­Майдың­артық­мөлшері­асқазан­
қызметін­ бұзады,­ артық­ салмақ­ пайда­
болады.­ Майлар­ адам­ масса­сының­ 19%-ын­
құрап,­ жасушалар­дың­ құра­мына­ кіреді­
(40-сурет).
Күнделікті­тамақ­рационында­майдан­гөрі­
нәруыздарды­молырақ­пайдаланған­абзал.
Көмірсулар.
­ Көмірсулар­ —­ құрамына­
көмір­тек­C,­сутек­H,­оттек­O­кіретін­күр­делі­
орга­ника­лық­қосылыстар,­олар­адам­масса-
сының­0,6%-ын­құрайды.
Көмірсулар­ өсімдіктерде­ күн­ сәулесінің­
әсе­рінен­ көмірқышқыл­ газы­ мен­ судан­
түзіледі­(фотосинтез­процесі).
Адам­ организміне­ тағаммен­ бірге­ құра-
мы­ күрделі­ (по­ли­саха­рид—крахмал)­ әрі­
қарапайым­ (фрук­тоза,­ глюкоза­ т.б.)­ көмір-
сулар­тү­седі.­
Көмірсулар­ адам­ организміндегі­ майлар­
мен­ нәруыздардың­ алмасу­ реакцияларына­
қаты­са­ды.­ Көмірсулар­ да­ майлар­ сияқты­
энер­гия­көзі.­Мысалы,­глюкоза­—­адам­миы­
үшін­ қажет­ ең­ басты­ энергия­ көзі.­ Адам­
организміне­кө­мір­сулар­жетіспесе,­нәруыздар­
мен­майлардың­алмасуы­бұзылады.­Адамды­

жүктеу/скачать 3,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: