34-сурет.
Инертті газдар
35-сурет.
Ауыспалы металдар
Ойлан!
•
Неліктен суды
залалсыздандыру үшін
хлорды пайдаланады?
•
Неліктен
аэростаттарды
гелиймен толтырады?
Èнертті газдардың қолданылуы
Инертті газдар —
бекзат газдар деп
аталады.
Физикалық
және химиялық
қасиеттеріне
байланысты бекзат
газдар кеңінен
қолданылады.
Ойлан!
•
Неліктен
фотоэлементтерде
цезийді пайдаланады?
•
Неліктен жарнамалық
шамдарда неонды
қолданады?
ә
) платина
á
) күміс
à
) алтын
Сен білесің бе?
1937 жылы сутекпен
толтырылған Гинден-
бург дирижаблі апатқа
ұшырады. Содан бас тап
жеңіл және оңайлықпен
оталмай тын гелий газы
қолданыла бастады.
86
Біліміңді тексер
*1. Металдардың белгілі табиғи топтарын ата. Неліктен бұл топтардың атаулары бар?
2. Элемент туралы дұрыс тұжырымды таңда:
а) калий — бұл металл/бейметалл;
ә) хлор — бұл металл/бейметалл;
б) бром — бұл жасыл газ/қызыл қоңыр сұйықтық;
в) гелий — бұл инертті газ/галоген.
3. Галогендер туралы мәліметтерді пайдаланып, сәйкес элементтердің сипаттамаларын
жаз. Келесі мәліметтерді қолдан: –34°С, 114°С, 59°С.
Галогеннің аталуы
Хлор
Бром
Йод
Бөлме температурасындағы
агрегаттық күйі
Балқу температурасы/°С
–101
–7
Қайнау температурасы/°С
184
4. Берілген тұжырымдар ішінен натрий үшін дұрыс екеуін тап:
а) натрий — жұмсақ металл;
ә) натрий — галоген;
б) натрий — өте белсенді сілтілік металл;
в) натрий — инертті газ.
5. Қандай элементтер туралы сөз қозғалып жатыр?
а) Х элементі белсенді емес, ол аэростаттарды толтыру үшін қолданылады. Күннің
құрамында кездеседі;
ә) Y элементі — сумен өте шабытты әрекеттесетін металл, ол керосин астында
сақталады, осы табиғи топтың ішіндегі ең жеңілі;
б) Z элементі — қызыл қоңыр түсті сұйықтық, өте қауіпті бейметалл.
6. Бұл сұрақтар 1-топтың негізгі топшасында орналасқан францийге байланысты:
а) Францийдің таңбасы қандай?
ә) Францийдің рет нөмірі мен атомдық массасы неге тең?
б) Бұл металл ма, әлде бейметалл ма?
в) Ол қай топқа жатады?
г) Франций сумен әрекеттескенде қандай қосылыстар түзеді?
ғ) Францийді қалай сақтайды?
д) Кестедегі мәліметтерді пайдаланып график сыз. Х осіне элементтердің
атомдық нөмірлерін, ал Y осіне балқу температураларын салыңдар. Францийдің балқу
температурасын анықта.
Элементтер
Рет нөмірі
Балқу температурасы, °С
Литий
3
180
Натрий
11
98
Калий
19
64
Рубидий
37
39
Цезий
55
29
Франций
?
?
7. Келесі сұрақтар 7(17) топта орналасқан астат туралы:
а) Астаттың таңбасы қандай?
87
ә) Астаттың рет нөмірі мен атомдық массасы неге тең?
б) Бұл металл ма, әлде бейметалл ма?
в) Ол қандай табиғи топқа жатады?
г) Астаттың агрегаттық күйі қандай?
8. Сілтілік металдар туралы келесі тұжырымдардың қайсысы дұрыс?
а) сумен әрекеттескенде сілті түзіледі;
ә) сумен әрекеттескенде қышқыл түзіледі;
б) дұрысы а;
в) дұрысы ә;
г) екі тұжырым да дұрыс;
ғ) екі тұжырым да дұрыс емес.
9. Металдардың қайсысы сұйытылған күкірт қышқылынан сутекті ығыстыра
алмайды?
а) темір;
ә) хром;
б) сынап;
в) магний.
10. Кестені толтыр.
Атом
гелий
хлор
азот
?
Атом нөмірі
2
18
Атомдық массасы
4
40
Протон саны
17
Нейтрон саны
18
7
Электрон саны
18
11. Кестені пайдаланып, сұрақтарға жауап бер.
Атом
Атом нөмірі
Атомдық массасы
Натрий
11
23
Күкірт
16
32
Сутек
1
1
Магний
12
24
Алюминий
13
27
Кальций
20
40
а) Қай элемент атомында 13 электрон бар?
ә) Қай атомда нейтрон жоқ?
б) Қай үш химиялық элемент атомында протон, нейтрон, электрон сандары өзара
тең?
в) Қандай екі химиялық элемент атомында нейтрон сандары тең?
г) Қандай атомдарда протон мен электрон сандары тең?
12. Кез келген химиялық элемент атомын
у
X
деп белгілеуге болады?
1) Х; 2) У; 3) Z таңбалары нені білдіреді?
z
|