112
ІХ тарау
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ
ХИМИЯЛЫҚ
ҚОСЫЛЫСТАР
§ 20. ПАÉÄАËÛ ГЕОËОГÈßËÛҚ
ХÈМÈßËÛҚ ҚОСÛËÛСТАÐ
Æер қыртысының химиялық құрамы
Қазіргі уақытта жер қыртысы 15—20 км
тереңдікке дейін зерттелген. Көптеген тау жы
ныстары мен минералдарға жасалған талдау
қорытындысы бойынша жер қыртысының
орта ша химиялық элементтік құрамы анық
тал ды.
Жер қыртысында 46 элемент кең та
рал ған, олардың 8і массасы бойынша
97,2—98,8%ды құрайды, 2еуі (оттек пен
кремний) Жердің жалпы массасының
75%ын құрайды.
Біздің ғаламшарымыздағы көптеген
химия лық элементтердің (темір, азот,
кремний және т.б.) қосылыстары
минералдар
деп аталады (лат.
minera
— кен).
Æер қыртысында кездесетін табиғи, хи-
мия лық құрамы тұрақты, белгілі бір физи-
ка лық қасиетке ие біртекті дене минерал
деп аталады.
Қазіргі уақытта шамамен 3 мыңдай ми
не рал белгілі. Көптеген минералдардың
құрамы екі элементтен тұрады, мысалы,
ас тұзының құрамына натрий және хлор,
маг нитті теміртас құрамына темір және
оттек элементтері кіреді. Бірнеше элемент
кіретін минералдар сирек кездеседі.
Саф (самородный) ми нералдар бір ғана
элементтен тұрады, мы са лы: алмаз, күкірт,
алтын, т.б. Таби ғатта тек 40қа жуық саф
минерал бар.
Сен білесің бе?
Адамға қауіпті ми
нералдар да кездеседі,
мысалы, чароит —
радиоактивті, ал ки
новарь минералы
нан бөлінетін будың
қауіптілігі сынап
термометрі сынғанда
бөлінетін буларға пара
пар.
Достарыңызбен бөлісу: 
