Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және гылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011

Кесте 5.4 - Матаның гигроскопиялық нормасы 
Маталар
 
Гигросккопиялық % аз 
емес ’
 
МЕМСТ
 
Синтетикалық талшықтары
 
 
 
бар зығыр матасы,%:
 
7
 
15968-87
 
33-50
 
5
 
15968-87
 
50 көп
 
 
 
Химиялық жіптерден және
 
 
 
аралас иірімжіптерден
 
 
 
жасалған жейделік мата:
 
 
 
ПЭ-мақта иірім жібінен
 
4
 
11518-88
 
басқалары
 
5
 
11518-88
 
Аралас
 
 
 
синтетикалық
 
 
 
талшықтардан жасалған
 
 
 
көйлектік маталар:
 
 
 
вискозды
 
6
 
29223-91
 
мақта
 
4
 
29223-91
 
Ылғалдылық.  Нақты  ылғалдылық  (ш^  %)  атмосфералық  шартқа 
байланысты, сынаудан өткізгендегі материалдағы ылғалдылығын көрсетеді, 
ол келесі формуламен анықталынады:
 
т
ф
 - т
с
 ІЛф =-*■
 ------------------ • 100% , 
Ф 
т
с 
мұндағы,  т^- аудағы нақты ылғалдылық үлгісінің салмағы,  т
с
  -  өте  құрғақ 
үлгінің салмағы.
 
Кондиционды 
ылғалдылық 
(ш
к
 
%) 
материалдарды 
қалыпты 
атмосфералық  жағдайдағы  (ю
в
=65±5%,1=20±2°С)  ылғалдандырудан  кейінгі 
ылғалдылығын  айтады.  Кондиционды  ылғалдылық  келесі  фор-  муламен 
анықталынады:
 
™
к
 = (Рі^і + 
Р
2
™
2
) / 
100
, 
мұндағы,  р
р
р
2
  -  материалдың  талшықтық  құрамы,  (%)  бойынша,  ^  ,^
2
- 
талшықтық кондициондық ылғалдылығы.
 
Ылгал  қайтарымы  (В
0
%)  -  материалдың  гигроскопиялық  ылғал 
ұстамдылығын  яғни  ауаның  салыстырмалы  ылғалдылығы  2%  болғандағы 
қоршаған  ортаға  беру  қасиетін  айтады.  Ол  келесі  форму-  ламен 
анықталынады:
 
в
0
 = 
ть - т
°
к
 • 
100
, 
т
ь 
- т
с 
мұндағы, т
ь
  -үлгінің  эксикатордағы  суда  ұстағаннан  кейінгі  салмағы  г,  т
ск
  - 
үлгінің эксикатордағы күкірт қышқылына ұстағаннан кейінгі
 
131 

салмағы, г, т
с
 - үлгінің кептіргіш шкафына кептіргеннен кейінгі салмағы, г.
 
Тоқыма  материалының  сулы  ортасымен  әсерлескенде  суды  өткізу 
қабілеті су сіңіру және капиллярлық сипатымен анықталынады.
 
Су  сіңіру  (п
в
  %)  -  материалдың  барлық  көлемі  суға  енгізілудегі  ылғал 
сіңіру мен анықталынады. Гигроскопиялық қасиеті іш киімнің және жаздық 
киімдер үшін өте қажет. Киімдік ассортименттің ішінде зығыр маталарының 
гигроскопиялығы  жоғары  болып  келеді.  Сондай-ақ.  мақта  матадан,  таза 
жібек және визкозды маталардың гигроскопиялык қасиетіне жоғары  болып 
табылады.  Үшацетатты,  синтетикалық  матаның  гигроскопиясы  төмен 
болады.  Тек,  винолда  тоқылған  матаның  гигроскопиясы  мақта  матасына 
ұқсас  болады.  Су  жүқтырмайтын  сіңдірмемен  өңдеу,  жүқа  үлпек  қабатпен 
резеңке  қабатын  жабыстыру  апреттеу  сияқты  өңдеу  операциясы  матаның 
гигроскопиялық қасиетін төмендетеді, келесі формуламен анықталынады:
 
П
в = 
т
0,
 
мүндағы, т
в
- суда сіңдіргеннен кейін үлгінің салмағы,г; т
0
- үлгінің бастапқы 
салмағы, г.
 
Капиллярлық деп (Н мм) материалдың тігінен өз капиллярлығы мен суды 
сіңіруді айтады.
 
5.3.2  Өткізгіштік 
Тоқыма  материалдардың  ауаны,  буды,  суды,  ерітінділерді,  газ-  ды, 
шаңды, радиоактивті сәулелерді өз бойынан өткізуді өткізгіштік қасиеті деп 
атаймыз.
 
Ауа  өткізгіштік  бұл  -  материалдан  бүйымның  өз  бойына  ауа  өткізу 
қабілетін  айтады.  Бүл  қасиет  талшықтың  қүрамына  тығыздығына  және 
өңделуіне  байланысты  болады.  Тығыздығы  төмен  матаның  ауа  өткізгіштік 
қасиеті  жоғары  болады,  ал  тығыздығы  матаның,  су  жүқтырғыштың 
сіндірмелері мен өңделген, резеңке араласты- рып тоқылған маталардың ауа 
өткізу қасиеті төмен болады. Ауа өткізгіштігіне нақты мінездеме беру үшін 
оны  ауа  өткізгіштік  коэффицентімен  анықталынады.  Ауа  өткізгіштік 
гигиеналық  және  жылу  сақтағыштық  қасиетінің  негізгі  көрсеткіші  болып 
табылады.  Бүл  бүйымға  материал  таңдауда  маңызды  роль  атқарады.  Жаз 
мезгіліне арналған матаның ауа өткізгіштігі өте жоғарғы болу қажет ол киім 
ішіндегі  ауа  қабатының  еркін  қозғалуын  қамтамасыз  етеді,  ал  қыстық 
киімдер  үшін  ауа  өткізгіштігі  төмен  материалдар  таңдап  алынады.  Ауа 
өткізгіштік келесі формуламен анықталынады:
 
132 
Б
р
=ү/( 8 - х ) ,  

мұндағы, V дегеніміз - ауаның көлемі (дм
3
), з - ауа өткен үлгінің ауданы(м
2
), 
т - ауаның үлгіден өткен уақыты(с).
 
Ауа өткізгіштігін ВПТМ-2, АТЬ-2 және ОПВ-2 аспабымен анықталады. 
Ауа өткізгіштік коэффициентін келесі формуламен анықталынады:
 
В =10000-У /8,
 
р 
с
р ’ 
мұндағы,У - бір нақты үлгінің ауа шығыны дм
3
/с, 8 - сыналған үлгінің 
2 
СР
 
ауданы, м
2
.
 
Ауа  өткізгіштік  бұл  материал  мен  бұйымның  ауа  өткізгіштік  қасиеті. 
Оларға  нақты  мінездеме  беру  үшін,  ауа  өткізгіштік  коэффициентін 
анықтайды.  Бұл  көрсеткішті  анықтау  үшін,  камера  (3)  ішіндегі  үлгіні  (1) 
белгілі  бір  мөлшерінен,  белгілі  бір  уақыт  ішіндегі  ауа  өткізу  көлемін 
анықтайды.
 
Сирету келесі формуламен және 5.14 - суретте көрсетілген:
 
Р=Р -Р
 
1 2, 
мұндағы,  Р
^
-айналадағы  ортаның  қысымы,  Р
2
-камерадағы  насос  пен 
желдеткіш арқылы пайда болған қалған қысым.
 
Үлгіден  (1)  өткен  ауа  көлемі  счетчиктің  көмегімен,  ал  сирету  Р  мо- 
нометр (4) көмегімен анықталынады.
 
Ауа өткзгіштік - гигиеналық және жылу сақтағыш қасиеттерінің негізгі 
көрсеткіші.  Бұл  бұйымға  материал  таңдауда  маңызды  роль  атқарады.  Жаз 
мезгіліне  арналған  материалда  ауа  өткізгіштік  қасиеті  өте  жоғары  болу 
қажет.  Ол  киім  ішіндегі  ауа  қабатының  еркін  қозғалуын  қамтамасыз  етеді. 
Ал, қыстық киімде ауа өткізгіштігі төмен материал- дар таңдалып алынады.
 
 

жүктеу/скачать 6,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: