Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және гылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
Ине нөмірін және тігін жібі матаның қалыңдығына және тығыздығына
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Ине нөмірін және тігін жібі матаның қалыңдығына және тығыздығына сәйкес таңдалады. Ылғалды-жылумен өңдеу үдерісін өткізу кезінде матаның талшықтық қүрамын ескеру қажет. Крептік топшаға крептік ширатпадан, мооскрептен немесе креп- граниттен (стержендік жіп - вискозалы креп, ораушы - көлбеу ши- ратпалы екі ацетатты, үш ацетатты жіп) өңделген маталар қатысады. Бүл топшаны әртүрлі атаумен шығарылған креп-жоржеттер, креп- марокендер, көйлектік крептер қүрайды. Тегіс маталар топшасына негізінен жаймалық, саржалық, атласты немесе үсақ өрнекті өрімді, фасонды жоғары көлемді жіптен, муслинді немесе көлбеу ширатпалы жіптен жасалады. Бүл топшаға әртүрлі атаулы жейделік атластар, астарлық маталар, көйлектік маталар мен жаймалар кіреді. Плащтық маталар сызықтық толықтырулар және су өткізбейтін қасиеті зор. Астарлық маталар вискоздық және ацетатты кешенді жіптен жасалған ірі өрнекті, майда өрнекті, атласты және саржалық өрімнен өндіріледі. Шанжан әсерлі, жолақты және торлы ала шүбар, тегісбоялған астарлар шығарылды. Классикалық астарлық маталар альпак, дудун, дамаска - өсімдік текті суретті ірі өрнекті тегісбоялған өрім, онда тегіс жылтырлы күңгірт немесе фактуралы беттіктің контрасты қолданылады. Сонымен қатар, вискозалық жіптен жасалған маталар өндіріледі, альпак ацетатты негіз жіппен сипатталады. Астарлық маталар тігін өндірісінде күрделі, яғни төсеу және сырып тігу кезінде жылжымалы және араласады, қатты сетінегіш, тіккенде жіпті жылжытады және жуғанда күңгірт дақ қалады. Жаккардты топшаға классикалық астарлық маталар және сәнді маталар - толқынды сызықты түрдегі жаккардты өрнекті муар, негізлік жүйесі металдық жіптен түратын дүрия, қамқа кіреді. 173 Тегіс топшаға вискозды, ацетатты жібектен және олардың араласу- ынан жасалған ассортимент кіреді. Бүл ішкиімдер, тегіс боялған және ала шүбар жейделік маталар, ала шүбар шотландкалар, блузкалық ма- талар және көйлектік матаның әртүрлі артикулдары - дүрия, Агат, Зар- ница, Северянка, Фантазия. Сонымен қатар, осы топшаға астарлық ма- талар - атластар, сатиндер, саржалар жатады. Топша маталарының ені - 60-150 см дейін, 1 м 2 матаның салмағы - 60-225 дейін. Маталар тегіс беттігімен, қолданылатын өңдеулер мен өрімдердің әртүрлілігімен сипатталады, олардың ассортименті 150 аса әртүрлі артикулдардан түрады. Жаккардты топшасындагы маталар алдыңғы топшалардағы ма- талардан тек өрім түрімен ажыратылады. Маталардың ассортиментіне көйлектік маталар - альпак, дудун, дамассе, дүрия, Весна, Гавана, Кипр, Марина, Соната енеді. Көйлектік маталардың көпшілігі үш жіпті жүйелі болып келеді және жоғары тығыздығымен, салмағымен сипат- талады. Жартылай талшықты жасанды жібектен жасалган маталар тобына ерлер жейдесіне, көйлекке, әйелдер көйлегіне және астарға арналған капронды жібекпен және штапельді лавсанмен, вискозды штапельді талшықтан жасалған иірімжіптен, мақталы иірімжіппен араласқан вискозды талшықтан қүралған маталар жатады. Тегіс топша негізі вискозды жібектен және арқауы штапельді иірімжіптен жасалған жейделік маталардан, поплиннен, репстен, көйлектік маталар - Берег, Льдинка, Лададан, астарлық саржадан, дубли-сатиндерден, атластардан түратын 100 аса артикулдары қүрайды. Астарлық мата негізінде вискозды жібек, ал негізсінде - не болмаса мақта иірімжібі, не болмаса вискозды штапельді талшықтан жасалған иірімжіп қолданылады. Арқауында вискозалы штапельді талшықтан жасалған иірімжібі бар астарлық маталар, мақта жіпті негізлі матаға қарағанда, үйкелуге 2-3 есе төзімді. 1 м 2 астарлық матаның салмағы 125- 190 г. Бір жағынан астарлық матаның киімде желден сақтағыш қасиетті орындауын ескере отырып, жоғары немесе орташа тығыздықпен си- патталатын жоғарғы матаға тығыз астарды пайдалану керек. Жаккардты топшаға ірі тоқымалы өрнекті маталар ассортименті кіреді, оның кейбірі үш жіп жүйесінен өндіріледі және едәуір салмақпен және қалыңдықпен сипатталады. Осы топтағы вискоздық жібектен басқа, матаның қүрылымында ацетатты жібек, штапельді лавсаннан жасалған иірімжіп бар. Осы топшадағы маталар ассортименті сәнді көйлектер дайындауға арналған Светлячок, Эра, Театральная, Серебристая, Симфония, Ро- машка сияқты маталармен көрсетілген. Түктік топша мақта жіпті грунтты және вискозды және ацетатты жібекті түктік маталардан түрады. Бүл киімдік пүліштік және ойыншық жасауға арналған пүліштің әртүрлі артикулдары. 174 Синтетикалық жібектен жасалган маталар тобы капронды талшықтан жасалған, бір тегіс маталар топшасын құрайды. Мата- да капронды жібек, жалғыз талшық және муслинді ширатпалы ка- пронды жібек қолданылады. Маталар әртүрлі тығыздықпен, 15-90 г/ м 2 салмақпен және 95-150 см енімен сипатталады. Тағайындалуына байланысты маталар, оларды көп немесе аз ауа алмасуымен және бу сіңіргіштікпен қамтамасыз ететін, әртүрлі тығыздықты болады. Капронды маталардың кейбірі төрт жіп жүйесінен өндіріледі. Ка- пронды маталардың ассортименті жейделік, көйлектік, блузкалық, ма- талардан, жаймалардан және Ветерок, Лариса, Элита, Лидия көйлектік маталардан, сонымен қатар оларды су, бу, ауасіңіргіштікпен қамтамасыз ететін, қабыршақты жабынды қатар, плащтық маталардан құралған. Ка- пронды маталардың көпшілігі тегісбоялған, ақ, кейбірі баспа суретті. Жартылай талшықты синтетикалық жібектен жасалған ма- талар тобы құрылымында капронды талшықтар вискозамен, ацетат- ты, штапельді, лавсан, вискоздық штапельді талшықтар қоспасынан жасалған иірімжіппен араласқан мата ассортиментін біріктіреді. Негізі капронды жібектен, арқауы вискозадан және ацетаттан өндірілген ма- талар капронды жіптер сияқты қажалуға аз беріктікпен сипатталады, өйткені капронды жіптер беріктігі жоғары вискозалық және ацетатты талшықтарға үйкелісті әсер туғызады. Сол үшін осындай материалды таңдамағанда, киген кезде бұйым қандай әсерге ұшырайды, соны білу керек. Матаның осы тобы бірнеше топшаларға бөлінеді. Тегіс топша 40-150 г/м 2 дейінгі салмақты, ені 90-100 см, енді, көйлектік, блузкалық, және костюмдік-көйлектік маталар ассортиментін құрайды. Матаның негізінде қарапайым және муслинді ширатпалы ка- пронды жібекті, капронды жалғыз жіпті, ал арқауында - вискозалы не- месе ацетатты жібекті, визкозалы және ацетатты немесе ацетатты және капронды жібектің араласпасын қолданады. Көптеген материалдардың негіздік жіп жүйесі - вискозды және ацетатты жібектен, ал басқасы - капронды жібектен тұрады. Матаның құрылымына ацетатты және вискозды жібекті енгізу олардың гигиеналық қасиетін, сорғыштығын жоғарылатады. Тегіс топшаның маталары ала шұбар, тегісбоялған, ақ және баспа суретті болады. Кейбір жейделік маталар негізінде және арқауында штапельді лавсанмен (67%) вискозалы штапельді талшықтың қоспасынан жасалған иірімжіппен сипатталады. Бұл маталар жоғары сорғыштығық қасиетімен (вискозалы штапельді талшықтың арқасында), жақсы серпімділігімен, мыжылуымен және жақсы пішін сақтағыштығымен (лавсанды талшықтың арқасында) ерекшеленеді. Жаккардты топшага жаккардты өрімнен, бірақ үш немесе төрт жіп жүйесінен өндірілген мата ассортиментінен тұрады, нәтижесінде бұл маталар қалың және ауыр, екіқабатты мата алынады, 1 м 2 маталардың салмағы 115- 230 г болады. Бұл топшаға көйлектік және 175 костюмдік маталар Космос, Мелодия, Улитка, сырт қаптағы гипюр және сыртқаптағы капронды маталар кіреді. Төрт жіпті жүйеден жасалған маталар бірге байланысқан, екі дербес жаймалы болады. Отыру көлемі әртүрлі талшықты қолдану арқасында, осы маталар ылғалды-жылумен өңдеуден кейін қатпарлық, томпақтық әсерді алады. Түктік топшалар ассортиментіне екі мата тобы барқыт және щеткаға арналған түктік маталар кіреді. Барқытта грунттық негіз үшін мақтадан жасалған жіптер, ал түк үшін - лавсанды жібек, түктік мата- ларда - мақталы жіп және капрон қолданылады. Матаның екінші түрі капронды түгінің қаттылығы үшін киімге қолданылмайды. Штапельді жасанды талшықтан және оның басқа талшықтардың қоспасынан алынған матаның тобы түрмысқа арналған тегіс матаның шағын бір тобын қүрайды. Кейбір маталардың қүрылымында вискоздық жібек бар. Маталардың көпшілігі оларды қүрылымы мен сыртқы түрі бойынша жүнге үқсас, екі қабатта ширатылған иірімжіптен өндіріледі. Матаның негізгі бөлігі тегісбоялған, кейбірі баспа суретті және ала шүбарлы болып келеді. 1м 2 мата салмағы 145-365 г, ені - 90-150 см. Осы топшадағы мата ассортименті штапельді жаймалардан, сар- жадан, сатиннен, шотландкадан, көйлектік маталардан, Волна, Вене- ра, Луч, Молодежная, Спутник (матаның соңғы түрі қыртыстанбайтын және аз отыратын өңдеулермен әрленген, олардың кейбірі түкті болып келеді) маталарынан қүралады. Костюмдік бүл маталар массасы бой- ынша белгілі жылусақтағыш қасиетімен сипатталынады. Штапельді синтетикалық талшықтан және оның басқа талшықтармен қоспасынан жасалган маталар тобы негізінен қүрылымы вискозалық штапельді талшықтан (33-35 %) және штапельді лавсанды қоспадан жасалған иірімжіптен (65-75 %) түратын мата ассортиментінен түрады. Осындай маталардың араласуы лавсандікі сияқты вискоздық талшықтардың да жақсы қасиеттерін қолданып, матаның жаңа ассортиментін алуға мүмкіндік береді. Бірінші жағдайда маталар жоғары тозуға төзімділігімен, аз мыжылғыштығымен, жақсы пішін сақтағыштығымен, ал екінші жағдайда - өте жақсы гигиеналық қасиетімен, бу сіңіргіштігімен ерекшеленеді. Бүл топ түрмыстық тағайындалған матаның екі тобын иемденеді. Тегіс топша 75-142 см енімен және 1 м 2 110-254 г салмақпен көрсетілген жоғары қүрылымды жейделік, блузкалық, көйлектік және костюмдік- көйлектік ассортиментті қүрайды. Әрленуі бойынша ақ, тегісбоялған, баспа суретті және ала шүбар болуы мүмкін. Түктік топша матаның бір түрі - грунты мақта жібінен, ал түгі викозамен араласқан лавсан жібінен жасалған астарлық пүліштің ша- малы ассортиментінен түрады. 1 м 2 мата 335-590 г дейінгі салмақпен 176 сипатталады және 67-135 см енді ауыр мата, олар тегісбоялған және ақ болады. 6.6. ЖҮН МАТАСЫНЫҢ АССОРТИМЕНТІ Тоқыма өнеркәсібінде өндірілетін жүн маталары, қүрылымы, тағайындалуы және сыртқы дайындамасы бойынша әртүрлілігімен сипатталады. Жүн маталарының ассортиментінің ерекшелігі болып, жылу сақтағыштық қасиеті есептелінеді, бүл оның жылы және қыстық киімдерге арналуын айқындайды. Өңдеу тәсіліне және талшықтық қүрамына байланысты жүн маталарының ассортименті алты топқа бөлінеді: 1-тарақты таза жүнді, 2-тарақты жартылай жүнді, 3-жүқа шүғалы таза жүнді, 4-жүқа шүғалы жартылай жүнді, 5-дөрекі шүғалы таза жүнді, 6-дөрекі шүғалы жартылай жүнді. Шамамен жеке топтар топшаларға бөлінеді: 1-көйлектік, 2-костюмді тегісбоялған, 3-костюмді ала шүбар және фасонды, 4-шүға, 5-пальтолық, 6-драптар, 7-түктік, 8-жамылғы. Тарақты таза жүнді маталардың тобы маталардың көпшілігінде екі қабатта ширатылған, жүқа тарақты иірімжіптен өндірілген маталардың ассортиментін біріктіреді. Бүл жаймалық, саржалық, крептік және аралас өрімнің суреттері жақсы көрінетін, жүқалау жүн маталары. Көйлектік маталардың топшасы әйелдер, балалар көйлегін, жеңіл костюмдерді дайындауға арналған жүн маталарының ассортиментін қүрайды. Матаның көпшілігі материалдың эксплуатациялық қасиетін жоғарылататын, негізі мен арқауы екі қабатпен ширатылған иірімжіптен жасалады. Бүл өте жүқа және жеңіл жүн маталары, ол 1 м 2 матаның салмағы 100-248 г. Жеңілірек жүн маталар көйлекке, ал ауырырақ - ко- стюмге қолданылады. Матаның ені - 100-150 см, маталар жаймалық, крептік, саржалық және аралас өріммен өндіріледі. Бүл топшаға фай, креп, эффект және көйлектік маталардың әртүрлі артикулдары кіреді. Маталар талапқа сай, тегісбоялған, олардың көпшілігі боялған талшықтан жасалынады (ондай материалдар түстік кенере). Кейбір маталар ала шүбар және баспа суретті болып өндіріледі, ол матаның беттік жағында бейнеленеді. Костюмдік тегісбоялған маталардың топшасы саржалық, диагональді және крепті өрімдермен, күңгірт (қара, қара-көк, қоңыр, қара-сүр) түстің қатысуымен тегісбоялған, мата ассортиментін қүрайды. Боялған талшықтан алынған барлық дерлік маталар жоғары сапалы боялуымен сипатталады. Бүл маталар негізі мен арқауы екі қабатталып ширатылған иірімжіптен және тозуға төзімділігінің жоғарылығымен сипатталады, кейбір маталарда жоғары ширатпалы иірімжіпті қолданылады. 177 12-6313 1 м 2 матаның салмағы 259-345 г, ені - 150 см. Осы топшадағы мата ассортименті бостоннан, диагональдан, креп- тен және басқа костюмдік маталардың әртүрлі артикулдарынан тұрады, олар ерлер және әйелдер костюмінде, шалбарда, белдемшеде, кейде қыстық және жаздық пальтода, бірақ соңғы жағдайларда жылытушы іштікпен қолданылады. Костюмдік ала шұбар және фасонды маталардың топшасы трико мен костюмдік маталардың әртүрлі артикулдарынан тұрады. Триконың өзіне тән белгісі матаның құрылымына түсті иірімжіпті (ала шұбар) қолданылуы немесе тегісбоялған маталардың (фасонды) сәйкес өрімнің арқасында алынған, жолақты және торлы суреті бо- лып табылады. Боялған талшықтан жасалған фасонды жіптер де боя- лу беріктігінің жоғарылығын иемденеді. Олардың кенересі түсті бо- лып келеді (тегіс боялған маталардың бояу тәсілін ажыратуға болатын белгісі). 1 м 2 матаның салмағы 242-345 г, ені - 142 см. Маталар күңгірт сияқты, ашық түстердің көптеген гаммасымен сипатталынады. Осы топшадағы ассортиментке трико Люкс, Метро, Ударник, Старт, Десна сияқты маталар, костюмдік материалдарға жатады. Пальтолық маталардың топшасы габардиндерден, диагональдар- дан, пальтолық крептерден және бүртік маталардан тұрады. Бұлардың барлығы жоғары ширатпалы екі қабатпен ширатылған иірімжіптен өндіріледі және кейбірі қаттылықпен, сәйкес өрімнің арқасында алынған рельефті бетімен сипатталады. Өңделуі бойынша - бұл тегісбоялған маталар, бұл 1 м 2 матаның салмағы 270-475 г дейін, ені - 150 см. Олардың негізгі тағайындалуы - жаздық пальто, жеңіл ма- талардан - костюмдер. Бұдан басқа, маталарды жылытушы іштігі бар қыстық пальтоларды дайындауда қолданылады. Габардиндер және ди- агональдар материалдың диагоналі бойынша рельефті, крептер - ұсақ бүдірлі беттікті, ал бүртіктер - фасонды ширатпаның қолданылуымен ірі бүдірлі беттікпен сипатталады. Тарақты жартылай жүнді маталардың тобына таза жүнді мата- лар ассортиментіне ұқсас ассортименттер жатады, кейде тіпті олардың атауларымен бірдей, бірақ матаның құрылымында жүн талшығынан басқа, жүнмен араласқан басқа талшықтардың немесе жүн иірімжібінің мақта не болмаса жібек жіптерімен, біріккен жүн иірімжібінің болуы- мен ерекшеленеді. Көйлектік маталардың топшасы әйелдер және балалар киімдерін дайындауға арналған маталар ассортиментін құрайды. 1 м 2 мата салмағы 152-330 г, ені 80-150 см. Жартылай жүнді көйлектік маталардың ассортименті 200 жоғары артикулдардан тұрады. Матаның құрылымын 25-80% жүн талшықтары құрайды, басқа талшықтар матаның құрылымына вискозалы штапельді талшықпен, мақтамен ширатылған жүн иірімжібімен жүннің қоспасы түрінде, вискоза- лы штапельді талшықпен және штапельді лавсанмен және капрон- 178 ды жібекпен ширатылған жүн иірімжібімен жүннің қоспасы түрінде енгізіледі. Жартылай жүн маталарының көпшілігі негізінде екі қабатпен ширатылған иірімжіпті, ал кейбірі негізсінде де осындай иірімжіпті бо- лады. Ширатылған иірімжіпті және синтетикалық талшықты қолдану бүл маталарға тозуға төзімділікті береді. Әрленуі бойынша бүл мата- лар тегісбоялған, ақ, ала шүбар және кейбірі баспа суретті. Көйлектік маталар ассортименті кашемир, мектептік, Люкс, Звездочка, Лютик, Элегантная, Лайне сияқты маталардан түрады. Жеңіл маталар көйлек, ауырлауы - әйелдер костюмін дайындауда қолданылады. Бүл маталар осы материалдардан бүйымдарды жобалай- тын суретшілердің алдында үлкен мүмкіндік беретін, әртүрлі дайын- даулар мен көп гаммалы түстермен сипатталады. Біртегіс боялган костюмдік маталардың топшасы саржалық, диагональді және крептік өрімдерден өңделген, көбіне күңгірт түске боялған маталарды біріктіреді. Оған шевиоттар, диагональдар және крептер жатады. Матадағы жүннің мөлшері 30-70 % ауытқиды, 1 м 2 матаның салмағы 285-520 г, ені - 130 - 160 см. Маталар тек өрімімен ғана емес, сонымен қатар қүрылымы бойынша да ажыратылады. Ше- виоттар негізі мен негізсінде мақтамен ширатылған жүн иірімжібін, диагональдар - негізінде жүн иірімжібін, ал негізсінде - мақта иірімжібін иемденеді, осы диагональді өрімде беттік жағына жүн иірімжібі енгізіледі. Крептер вискозалы штапельді талшықпен жүннің қоспасынан, кейбір крептер үшкомпонентті қоспадан (жүн, вискозалы штапельді талшық пен штапельді лавсан) өндіріледі. Крептің бөлігі ви- скозды жібекпен ширатылған, вискозды штапельді талшықпен жүннің қоспасынан жасалған жартылай жүнді иірімжіп. Костюмдік шұбар-ала және фасонды маталардың топшасы триконың әртүрлі артикулдарын, костюмдік маталарды біріктіреді, олар осы мата түрінің белгілерімен сипатталады. Маталар ала шүбарлы болып, не болмаса жолақты және торлы суретті ірі өрнекті өріммен және көп түстік гаммалы тегісбояумен өндіріледі. Осы маталардың ассортименті 250 аса артикулдармен саналады, негізгі массасы ви- скозалы штапельді талшықтен жүннің қоспасынан, кейбірі штапельді лавсан мен вискозалы штапельді талшықпен жүннің үшкомпонентті қоспасынан өндіріледі. Осындай маталардағы жүннің мөлшері 15- 70 % шамасында ауытқиды. Олардың кейбірі қүрылымында мақталы және вискозалы жібекпен ширатылған иірімжіп, вискозалы штапельді талшықтан жасалған иірімжіпті болып келеді. 1 м 2 матаның салмағы 231-350 г, ені - 142 және 150 см. Ассортимент триконың әртүрлі ар- тикулдарымен Аргон, Севан, Наири, Альфа, Неон, Бежицк, Новинка көрсетілген. Пальтолықматалардың топшасы габардиндер мен плащтық мата- лардан қүралған. Габардиндер негізі жүн иірімжібін, ал арқауы - мақта 179 иірімжібінен түрады, ал кейбірі - штапельді капронды болады. Осы матадағы жүн талшығының мөлшері 37-90 % қүрайды. 1 м 2 матаның салмағы 200-451 г, ені - 100-160 см. Жұқашұғалы таза жүн маталарының тобы білікшеге оралған және жүқа шүғалы иірімжіптен өндірілген мата ассортиментін біріктіреді. Бүл маталар түкті немесе киізтүрді беттікті, жүмсақ, көбіне борпылдақ, қалың болып келеді. Әртүрлі өріммен және тығыздық материалдың тағайындалуын анықтайтын, маталардың әртүрлі қүрылымын қамтамасыз етеді. Осы маталардың ассортименті олардың қүрылымының ерекшелігі болғандықтан барлық топшаларды сипатта- майды. Көйлектік маталардың топшасы жақсы сыртқы түрімен си- патталатын, жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|